Δημοψήφισμα

Ένα ασυνήθιστο δημοψήφισμα έλαβε χώρα προχθές στην Ιρλανδία. Η παραδοσιακά ρωμαιοκαθολική αυτή χώρα ψήφισε για το αν πρέπει να καταργηθεί η συνταγματική τροπολογία που απαγορεύει τις αμβλώσεις. Κάθε τόσο οι αγγλόφωνες εφημερίδες δημοσίευαν περιπτώσεις γυναικών από την Ιρλανδία που ‘αναγκάστηκαν’ να ταξιδέψουν εκτός συνόρων για να διακόψουν μια ανεπιθύμητη γι’ αυτές εγκυμοσύνη. Το αποτέλεσμα: 67% υπέρ των αμβλώσεων, 33% κατά (εξαίρεση η κομητεία Ντόνεγκαλ που ψήφισε 52% κατά).

     Θα ήταν βέβαια άξιο συζητήσεως κατά πόσο ένα θέμα που άπτεται της ευρύτερης ηθικής τάξεως και δεοντολογίας μπορεί να γίνεται αντικείμενο ψηφοφορίας. Με αντίστοιχη λογική, μπορεί κανείς να βάλει σε δημοψήφισμα π.χ. την επαναφορά της θανατικής ποινής, την καθιέρωση της δουλείας, την παιδική εργασία ή την αγοραπωλησία παιδιών, την θανάτωση των ανιάτων και των υπερηλίκων κι ένα σωρό άλλα ζητήματα, που αποτελούν άχθος για την κοινωνία. Σε μια πιο ‘τραβηγμένη’ εκδοχή, μπορεί μια μέρα να δούμε και δημοψήφισμα για καθεμία από τις Δέκα Εντολές! («Τι θα πει ‘τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου’ στις μέρες μας;»).

     Οπωσδήποτε, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, «δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται»: όσοι θεωρούν την διακοπή της κύησης ανθρωποκτονία δεν πρόκειται να καταφύγουν σ’ αυτήν επειδή θα αλλάξει ο νόμος. Είναι όμως ανατριχιαστικά τραγικό δείγμα της ανθρώπινης πορείας οι εικόνες νεαρών γυναικών (και όχι μόνο) που πανηγυρίζουν έξαλλες την ‘ελευθερία της επιλογής’ να σκοτώνουν τα έμβρυά τους που θα απολαμβάνουν από εδώ και μπρος. Να την χαίρονται...

Μη βίας συνέχεια

Αυτές τις μέρες ξαναδιαβάζω τα ‘Γράμματα στη Ρωσία’ του μακαριστού Γέροντος Σωφρονίου του Έσσεξ. Ανάμεσα στα πολλά ψήγματα πνευματικού χρυσού που περιέχουν βρίσκω και το ακόλουθο [σελ. 106], που έχει άμεση σχέση με όσα λέγαμε προχθές:

     "Ο κόσμος όχι μόνο "εν τω πονηρώ κείται", αλλά καταπνίγεται, και οι άνθρωποι παντού παραφρόνησαν από τον φόβο των επερχομένων στη γη συμφορών... Σε τέτοιους καιρούς καλύτερα να σιωπούμε εμείς που δεν έχουμε τη διάθεση να λύσουμε κανένα πρόβλημα με την οδό της βίας. Και ο αιώνας μας είναι αιώνας ασκήσεως πρωτοφανούς βίας στη συνείδηση των ανθρώπων. Στην εποχή μας παραβιάζονται όλα τα δικαιώματα του ανθρώπου, αν και εμείς ακούμε μόνο τους πληθωρικούς λόγους για την υπεράσπιση του ανθρώπου και των δικαιωμάτων του".

     Τα παραπάνω γράφονται το 1961. Τι θα έλεγε ο γέροντας σήμερα;

Μη βία

Να και κάτι στο οποίο μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε: κάθε μορφή βίας καταδικάζεται και απορρίπτεται χωρίς συζήτηση. Είτε στρέφεται απέναντι σε δήμαρχο, είτε σε βουλευτή, είτε σε δημοσιογράφο, σε καθηγητή πανεπιστημίου, φοιτητή, απλό πολίτη, δημόσια ή ιδιωτική περιουσία. Είτε πρόκειται για ξυλοδαρμό, είτε για εμπρησμό, για εντοιχισμό μέσα στο γραφείο, για άδειασμα σκουπιδιών σε ξένο χώρο, σπάσιμο τζαμιών και βιτρινών, ξήλωμα πλακών και μαρμάρων από πεζοδρόμια και προσόψεις κτιρίων, βάψιμο τοίχων... Να πω κι άλλα; Συμφωνούμε ακόμη όλοι;
     Δύσκολο πράγμα. Ακόμη και τα επεισόδια καθημερινής βίας χρωματίζονται πολιτικά ως ’φασιστικά’ ή ‘προοδευτικά’. Όταν τρώει ξύλο (κακώς, κάκιστα!) ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης που προκάλεσε αναφανδόν τους συγκεντρωμένους με τις χυδαίες δηλώσεις του υπέρ του Κεμάλ και κατά των θυμάτων του στη Μικρασία, σπεύδουμε να ερευνήσουμε και να συλλάβουμε τους δράστες (και καλά κάνουμε, αυτό προβλέπει ο νόμος). Όμως ο ‘Ρουβίκωνας’ και η συνομοταξία του έχουν ’εισιτήριο διαρκείας’ για δημόσια κτίρια και υπηρεσίες, όπου μπορούν να βανδαλίζουν και να ασχημονούν χωρίς συνέπειες. Όπως και κάθε κουκουλοφόρος έχει αυτόχρημα το δικαίωμα του εμπρησμού (λέγε με μολότωφ) όπου και όποτε του καπνίσει. Κανένας δεν έχει καταδικασθεί για πράξεις βίας εναντίον καθηγητών ή φοιτητών απλώς αντιπάλου χρώματος. Το ‘άσυλο’ εξακολουθεί να προστατεύει κάθε είδους παρανομία και κάθε μορφής φασισμό από τη μεταπολίτευση και εξής. Οι ‘προοδευτικοί’ δεν αρέσκονται να ακούνε για τα δυο άκρα του φάσματος (υπάρχει άραγε φάσμα με ένα μόνο άκρο;). Κι αν επιτρέπεται να προσθέσω και μια ιατρική νότα στα όσα έχουν γραφεί αυτές τις μέρες για το θέμα, το αριστερό χέρι μπορεί να είναι εξίσου βαρύ με το δεξί σ’ έναν ξυλοδαρμό, και την ίδια ζημιά να προκαλέσει.
     Έχω γράψει παλιότερα ότι η σύγχρονη Αμερική εισπράττει, με τη μορφή τακτικών πολυνέκρων επιθέσεων, αυτό που έχει διδάξει κατά καιρούς μέσα από τις υπερπαραγωγές του Χόλυγουντ: ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με το πάτημα μιας σκανδάλης. Κάτι ανάλογο ισχύει και στον ελλαδικό μικρόκοσμο με την κοινωνική βία: εδώ και σαράντα χρόνια βλέπουμε κάποιους να τη διδάσκουν συστηματικά, να την ανέχονται, να τη δικαιολογούν, ακόμη και να την ‘εξαγιάζουν’. Και κάθε τόσο δρέπουμε τους καρπούς της. Άλλοι έσπειραν και άλλοι θερίζουν -- το γράφει άλλωστε και το Ευαγγέλιο. Λοιπόν;  Μια και δεν ξέρουμε ποιος θα είναι ο επόμενος που θα 'θερίσει', συμφωνούμε να καθιερώσουμε την μη βία στη δημόσια ζωή του τόπου;

Μια Γάζα για το Τέξας

Οι ανθρώπινες τραγωδίες είναι τραγωδίες όπου κι αν συμβαίνουν, είτε με λίγα είτε με πολλά θύματα, ανεξάρτητα από χρώμα δέρματος, τόπο κατοικίας και άλλα δευτερεύοντα γνωρίσματα. Το αεροπλάνο που έπεσε στην Κούβα με 110 νεκρούς, οι δέκα μαθητές που σκοτώθηκαν από έναν 17χρονο (ελληνικής μάλιστα καταγωγής) στο Σάντα Φε του Τέξας, οι 59 νεκροί Παλαιστίνιοι στον ‘φράχτη’ της Γάζας, δεν διαφέρουν ως προς την τραγικότητα σε τίποτε άλλο, παρά μόνο στα αίτια και στο αν μπορούσαν τα γεγονότα να αποτραπούν ή να αποφευχθούν. Δεν γνωρίζω αν το κουβανικό αεροσκάφος είχε κάποιο πρόβλημα ή αν υπήρξε ανθρώπινο λάθος ή οτιδήποτε άλλο. Ωστόσο, για την κουλτούρα της λατρείας των όπλων στην Αμερική έχω γράψει πολλές φορές, όπως και για την άμυαλη (δεν υπάρχει άλλος πιο πολιτισμένος χαρακτηρισμός) απόφαση του Τραμπ που οδήγησε στην πρόσφατη αιματοχυσία της Γάζας. Φυσικά ‘εξηγήσεις’ θα δοθούν, όπως κάθε φορά σε παρόμοιες καταστάσεις, για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Θα είναι τόσο αποτελεσματικές όσο κι ένα αυτοκόλλητο τσιρότο πάνω σ’ ένα κομμένο πόδι. Θα συσχετίσει άραγε ο πρόεδρος τη Σάντα Φε με τη Γάζα; Μακάρι, αλλά έχω τις επιφυλάξεις μου. Γιατί τις μεγαλύτερες ανθρώπινες τραγωδίες τις γράφουν κάποιοι άλλοι άνθρωποι. Πώς θα μας το έλεγε ο Σοφοκλής; «Πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει». Κι ας δίνουν οι φιλόλογοι άλλη ερμηνεία στα δεινά.

Πλήθος και άτομα

O Vincent De Vita είναι από τις μεγάλες μορφές της σύγχρονης ογκολογίας, που ανακάλυψε και καθιέρωσε τα πρώτα χημειοθεραπευτικά σχήματα που θεράπευσαν λεμφώματα και λευχαιμίες και άλλες κακοήθεις παθήσεις και ανέτρεψαν ριζικά τις δυσμενείς προοπτικές του παρελθόντος για τα νοσήματα αυτά. Στο βιβλίο του ’The death of cancer’ γράφει τα παρακάτω ενδιαφέροντα:
     «Οι επιτροπές και τα συμβούλια έχουν μια ιδιαιτερότητα που μπορεί να εξηγήσει την παράλογη μερικές φορές συμπεριφορά τους. Βασίζεται σ’ ένα ψυχολογικό χαρακτηριστικό που αναφέρεται πρώτα στις αρχές του 20ού αιώνα στο βιβλίο ’Το πλήθος’ από τον Γάλλο ψυχίατρο Gustave Le Bon. Γράφει για το πλήθος ο Le Bon: ‘Κάτω από κάποιες δεδομένες συνθήκες... ένα άθροισμα ανθρώπων παρουσιάζει νέα χαρακτηριστικά, πολύ διαφορετικά από εκείνα των ατόμων που το αποτελούν... Σχηματίζεται ένας συλλογικός νους, αναμφίβολα παροδικός, αλλά που παρουσιάζει πολύ σαφώς ορισμένα χαρακτηριστικά’. Αυτός ο συλλογικός νους κάνει τα άτομα ‘να νιώθουν, να σκέφτονται και να ενεργούν με τρόπο τελείως διαφορετικό από εκείνον με τον οποίο κάθε άτομο θα ένιωθε, θα σκεφτόταν και θα ενεργούσε αν ήταν μόνο του’. Η νέα συμπεριφορά, λέει, δεν αποτελεί τον μέσο όρο των επιμέρους ατόμων, αλλά μάλλον μια νέα οντότητα, συχνά παράλογη. Τα ψυχολογικά πλήθη, σύμφωνα με τον Le Bon (ο ορισμός του για το πλήθος περιλαμβάνει από λίγους μέχρι χιλιάδες ανθρώπους), επηρεάζονται από την υποβολή, και η υποβολή οδηγεί σε μόλυνση. Η οξυδερκής παρατήρηση του Le Bon προέβλεψε την επίδραση δημαγωγών όπως ο Αδόλφος Χίτλερ πάνω στη συμπεριφορά μεγάλων πληθυσμών».
     Σήμερα έχουμε συνηθίσει βέβαια να αναφερόμαστε σε ψυχολογία του όχλου, αλλά η απλή και συνοπτική περιγραφή του Le Bon (και του De Vita) δίνει ερμηνεία σε πολλά κοινωνικά φαινόμενα που βλέπουμε στον γύρω μας κόσμο, εντός και εκτός συνόρων.

Βρεφοκτονίες

Με ιδιαίτερο αποτροπιασμό ανακοίνωσαν τα δελτία ειδήσεων και υποδέχθηκε η ευρύτερη ελληνική κοινωνία τα πρόσφατα επεισόδια βρεφοκτονίας από δυο κοπέλες, μια 19 και μια 22 ετών, μόλις τα μικρά γεννήθηκαν. Τραγικά βέβαια τα περιστατικά, αλλά και εύκολη και άμεση η καταδίκη των δυο νεαρών μητέρων από τα Μέσα. Αν είχαν προχωρήσει σε εκτρώσεις, θα έλεγε η κοινωνία μας, ούτε γάτα ούτε ζημιά: κανένας δεν θα ήξερε, κανένας δεν θα κατέκρινε, όλα θα ήταν καλά κι ωραία. Μέχρι εκεί φτάνει η υποκρισία μας. Είμαστε έτοιμοι να επέμβουμε και να τιμωρήσουμε, με τον λίθο του αναθέματος στο χέρι, εν ονόματι των δυο βρεφών, αλλά κοιμόμαστε ήσυχοι και με τη συνείδησή μας αναπαυμένη για τα δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες έμβρυα που δεν έφτασαν ποτέ να δουν το φως της ημέρας, που καταδικάσθηκαν και εκτελέσθηκαν συνήθως με τη συνέργεια κάποιας μάνας της μάνας, κάποιου συζύγου ή ‘συντρόφου‘, και βέβαια κάποιου γιατρού και κάποιας μαίας. Εύγε λοιπόν για τα συλλογικά τρυφερά και ευγενικά μας αισθήματα, και εις ανώτερα!
     Ωστόσο, υπάρχει και η υγιής αντίδραση. Βρήκα σήμερα την ιστοσελίδα του νέου κινήματος υπέρ της ζωής και εναντίον των εκτρώσεων με την ονομασία ‘Αφήστε με να ζήσω’ (ιδρύθηκε πριν 2 μήνες με την συνεργασία των Ορθοδόξων Χριστιανικών Σωματείων Αθηνών). Στη σελίδα αυτή μπορεί κανείς να βρει επιστημονικό και άλλο υλικό σχετικό με την κύηση και τη διακοπή της και απόψεις πνευματικών ανθρώπων πάνω στην ιερότητα της ζωής και την προστασία της μητρότητος. Η έκτρωση είναι διαρκές και επαναλαμβανόμενο έγκλημα, και η αποποινικοποίηση και κοινωνική της αποδοχή δεν το ακυρώνει στα μάτια του Θεού. Πότε θα το καταλάβουμε αυτό;

«Αἵματος πλήρεις»

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του προφήτη Ησαΐα διαβάζουμε μεταξύ άλλων [στ. 15]:

     «Ὅταν ἐκτείνητε τὰς χεῖρας ὑμῶν πρός με, ἀποστρέψω τοὺς ὀφθαλμούς μου ἀφ᾿ ὑμῶν, καὶ ἐὰν πληθύνητε τὴν δέησιν, οὐκ εἰσακούσομαι ὑμῶν· αἱ γὰρ χεῖρες ὑμῶν αἵματος πλήρεις».

     Πριν μερικούς μήνες ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε τη μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, εν γνώσει του ότι το γεγονός αυτό θα γινόταν αφορμή για αιματηρές αντιδράσεις. Σήμερα η αναγγελία του έγινε πραγματικότητα, και δυστυχώς ο προφήτης Ησαΐας είδε να εκπληρώνεται για άλλη μια φορά η πρόρρησή του. Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι σκέψεις υπάρχουν 52 νεκροί Παλαιστίνιοι και πάνω από 2000 τραυματίες στον φράχτη της λωρίδας της Γάζας από πυρά Ισραηλινών στρατιωτών εναντίον των συγκεντρωμένων που διαμαρτύρονταν για τη μεταφορά αυτή. Κατά τα λοιπά η τελετή των εγκαινίων της πρσβείας έγινε με προσευχές (στον ίδιο Θεό που τους απευθύνει τα λόγια που είδαμε) και με πανηγυρισμούς και με παρουσία διαφόρων επισήμων, ακόμη και της κόρης του προέδρου και του συζύγου της (Εβραϊκής καταγωγής), που δεν φαίνεται να πολυστενοχωριούνται για τις ‘παράλληλες τελετές’ που λαμβάνουν χώρα λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα. Άλλωστε, στην εβραϊκή παράδοση δεν νοούνταν εγκαίνια χωρίς αιματηρές θυσίες...

     Φυσικά από προσωπικότητες τέτοιου διανοητικού διαμετρήματος δεν περιμένει κανείς ιδιαίτερες ευαισθησίες -- αμφιβάλλω μάλιστα αν καταλαβαίνουν τον όρο ‘ηθική αυτουργία‘. Έχω όμως μια απορία. Απ’ όσο ξέρω, ο Ησαΐας θεωρείται μεγάλος προφήτης τόσο από τους Ιουδαίους όσο και από τους Χριστιανούς όλων των ομολογιών και αποχρώσεων. Την επόμενη φορά που θα πάνε για προσευχή ο ‘Χριστιανός‘ και ο Εβραίος πρόεδρος, καθένας στον τόπο του, θα βρεθεί κάποιος πάστορας ή ραββίνος που θα τους διαβάσει το παραπάνω απόσπασμα;  

«Μὴ καὶ ἡμεῖς τυφλοί ἐσμεν;»

Το επεισόδιο της θεραπείας του εκ γενετής τυφλού που ακούσαμε χθες στο ευαγγέλιο είναι ιδιαίτερα διδακτικό από πολλές απόψεις. Οι Φαρισαίοι, στην προσπάθειά τους να υποβαθμίσουν το θαύμα και να μειώσουν την επίδρασή του στα πλήθη (τον «επικατάρατο όχλο», όπως τον έλεγαν), φτάνουν να αμφισβητήσουν ακόμη και την ταυτότητα του πρώην τυφλού και την προηγούμενη αναπηρία του που ήταν παγκοίνως γνωστή στα Ιεροσόλυμα. Δείγμα του πόσο μπορεί να τυφλωθεί κανείς από τον φανατισμό του, κάτι που επισημαίνει ο Κύριος στη συνέχεια του 9ου κεφαλαίου του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου (που δεν διαβάζεται με την περικοπή της Κυριακής): 

     «Καὶ εἶπεν ὁ Ἰησοῦς· εἰς κρῖμα ἐγὼ εἰς τὸν κόσμον τοῦτον ἦλθον, ἵνα οἱ μὴ βλέποντες βλέπωσι καὶ οἱ βλέποντες τυφλοὶ γένωνται. καὶ ἤκουσαν ἐκ τῶν Φαρισαίων ταῦτα οἱ ὄντες μετ᾿ αὐτοῦ, καὶ εἶπον αὐτῷ· μὴ καὶ ἡμεῖς τυφλοί ἐσμεν; εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· εἰ τυφλοὶ ἦτε, οὐκ ἂν εἴχετε ἁμαρτίαν· νῦν δὲ λέγετε ὅτι βλέπομεν· ἡ οὖν ἁμαρτία ὑμῶν μένει».

     Επειδή σε κάθε εποχή και σε κάθε χώρο (πολιτικό, επιστημονικό, ιδεολογικό, ακόμη και θρησκευτικό) υπάρχουν αυτοί που ισχυρίζονται ότι βλέπουν (καλύτερα από τους άλλους), καλό είναι να θυμόμαστε τα παραπάνω όλοι μας, «εἰδότες ὅτι μεῖζον κρῖμα ληψόμεθα».

Με ειλικρίνεια

Συχνά οι ασθενείς μας ή οι συγγενείς τους, όταν αντιμετωπίζουν δύσκολα διλήμματα πάνω σε θέματα υγείας, μας θέτουν το ερώτημα: «Γιατρέ, εσύ στη θέση μου τι θα έκανες; Αν επρόκειτο για τον πατέρα σου, την κόρη σου, τον αδελφό σου, θα ακολουθούσες τη θεραπεία που προτείνεις σε μένα, έναν ξένο;». Κάτι ανάλογο προτείνει ο (άγνωστός μου) ιστολόγος ‘Μαντατοφόρος‘: να θέσουμε σε όλους τους βουλευτές (αλλά και σε κάθε άλλον ενδιαφερόμενο) το ερώτημα «Θα δίνατε το μικρό παιδί ή εγγόνι σας για αναδοχή π.χ. για ένα καλοκαίρι σε ομόφυλο ζευγάρι;». Διότι άλλο είναι να νομοθετείς ή να σχολιάζεις θεωρητικά και επί χάρτου και εντελώς άλλο να μεταφέρεις τις συνέπειες των αποφάσεών σου στο δικό σου σπίτι. Ίσως αυτή θα ήταν η πιο ουσιαστική τακτική απέναντι στο σχετικό νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε προχθές, που έβαλε τα ’δικαιώματα’ (γράφε επιθυμίες) των μεγάλων πάνω από τα δικαιώματα των παιδιών. Αν απαντούσαν οι βουλευτές μυστικά, με το χέρι στην καρδιά και κατά συνείδησιν, και όχι φανερά και υπό την απειλή του ‘μπαμπούλα’ της πολιτικής ορθότητος, τότε θα μπορούσαμε ίσως να καταγράψουμε ειλικρινείς απόψεις και όχι απλώς να μετρήσουμε πειθήνια ‘κουκιά’.    

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]

De gustibus

Έχει, λένε, διάμετρο 300 χιλιομέτρων, είναι πλούσιος σε άνθρακα και κινείται στην μακρινή Ζώνη Κάιπερ στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, σε απόσταση περίπου τεσσάρων δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Πρόκειται για τον αστεροειδή με το ενδιαφέρον όνομα 2004 EW95 που τον πρωτοείδαν το 2004 και πρόσφατα επιβεβαίωσαν τα στοιχεία της ταυτότητάς του και εικάζουν ότι πρωτοδημιουργήθηκε στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία και κάποια στιγμή «εξορίσθηκε» μερικά δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα του. Η θερμοκρασία του υπολογίζεται σε μείον 235 βαθμούς Κελσίου.
     Γιατί άραγε όλα αυτά, που σε κάποιους ανεβάζουν την επιστημονική αδρεναλίνη (και ντοπαμίνη και άλλες νευροδιεγερτικές ουσίες), με αφήνουν εντελώς αδιάφορο; Ξέρετε τι σημαίνει να παρατηρείς μια κατεψυγμένη μαύρη κοτρώνα 300 χιλιομέτρων σε απόσταση τεσσάρων δις χιλιομέτρων; Σε αναλογία μεγεθών, είναι περίπου σα να βλέπεις μια μύγα να τριγυρνάει στην επιφάνεια της Σελήνης (αν και μια μύγα στη Σελήνη ομολογώ ότι θα ήταν κάτι πιο συναρπαστικό και αξιοπερίεργο). Τέλος πάντων, περί ορέξεως και χρωμάτων ουδείς λόγος, θα μας έλεγαν οι αρχαίοι Λατίνοι. Μόνο που οι ορέξεις μερικών ικανοποιούνται με ‘παιχνιδάκια’ (ραδιοτηλεσκόπια και δορυφόρους και άλλα συναφή) που στοιχίζουν αρκετά (δισ)εκατομμύρια. Κι ακόμη, ‘βγάζουν’ ειδήσεις.

Τεκνοθεσία

Γνωρίζετε πιθανώς τα ‘δυϊστικά’ ανέκδοτα του τύπου: «Όλοι οι άνθρωποι χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, σ’ αυτούς που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας και σ‘ αυτούς που αργά ή γρήγορα θα καταφύγουν σ‘ αυτές». Το παράδειγμα δεν είναι τυχαίο, και η αφορμή για την αναφορά του δίνεται από την τρέχουσα διένεξη περί τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια. Ακόμη κι αν θέλει κανείς να είναι απαθής εκτιμητής μιας κατάστασης, η πορεία των πραγμάτων τον κάνει να πιστέψει τελικά ότι όσα γίνονται γύρω μας αποτελούν διαδοχικούς κρίκους μιας προσχεδιασμένης και κατευθυνόμενης αλυσίδας. Έτσι μετά τα σύμφωνα συμβίωσης και την νομική εξίσωσή τους με τους γάμους και την απύθμενης ανοησίας σχολική ‘διδασκαλία’ περί εμφύλων ταυτοτήτων, ήταν σχεδόν αναμενόμενο ότι επόμενος στόχος θα ήταν να εμπλέξουμε τα παιδιά ακόμη περισσότερο στο σχέδιο, επιβάλλοντάς τους εν καιρώ (κατά το ξενικό ‘πρότυπο‘) γονέα Α και γονέα Β.
     Η εξέλιξη αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του ‘ολισθηρού κατήφορου’ (slippery slope) που παρατηρείται σε πολλά ζητήματα ηθικής τάξης και δεοντολογίας. Κάτι που αρχικά επιτρέπεται κατ’ εξαίρεσιν και υπό συγκεκριμένους όρους στη συνέχεια γίνεται κανόνας (τυπικά παραδείγματα αποτελούν η νομιμοποίηση των αμβλώσεων και της ευθανασίας σε συγκεκριμένες χώρες). Έτσι, αφού θεσμοθετήσαμε τον ‘γάμο’ ομοφύλων ατόμων, να μην πάμε κι ένα βήμα παραπέρα; Και δυστυχώς ο ζήλος για ‘προοδευτικότητα’ ξεπερνάει τις κομματικές γραμμές, και βλέπει κανείς πολιτικούς όλων των αποχρώσεων να προσθέτουν την συναίνεσή τους για να μη χάσουν το τραίνο και χαρακτηρισθούν -- Θεός φυλάξοι! -- ‘φοβικοί’ και ‘καθυστερημένοι’.
     Δεν χρειάζεται να έχει κανείς μυθιστοριογραφική φαντασία για να επινοήσει τους συνωμότες που πλέκουν την αλυσίδα. Πίσω απ’ όλους υπάρχει ο ‘πατήρ του ψεύδους’ και ‘ανθρωποκτόνος’ Διάβολος ‘ο πλανών την οικουμένην όλην‘ (περιγραφές και χαρακτηρισμοί του Κυρίου και του Ευαγγελιστού Ιωάννου), ο οποίος στήνει τις κάθε είδους παγίδες και πλεκτάνες κατά του ανθρώπου, ντύνοντάς τες συνήθως με τον μανδύα του ‘ανθρωπίνου δικαιώματος’ και της ‘αγάπης προς τον πλησίον’ και επικαλούμενος (επιλεκτικά πάντα) τη Γραφή (το ίδιο δεν έκανε και στους πειρασμούς του Χριστού;). Προς τον οποίο «αντίστητε στερεοί τη πίστει», μας προτρέπει ο Απόστολος Πέτρος.
     Κι επειδή όλοι οι... ενδιαφερόμενοι επικαλούνται την αγάπη και την καλωσύνη για να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις τους, ας θυμηθούμε και πάλι τη ρήση του Αμερικανού προέδρου Λύντον Τζόνσον: "Δεν εξετάζουμε τη νομοθεσία με γνώμονα τα οφέλη που θα προκύψουν αν εφαρμοσθεί σωστά, αλλά με κριτήριο τις ζημιές που θα μπορούσε να επιφέρει αν εφαρμοσθεί λανθασμένα". Ισχύει, ίσως κατά μείζονα λόγο, και για το υπό συζήτηση θέμα.

     Σημ. Διαβάστε και την σχετική επιστολή του Θ. Βουδικλάρη (Περί μητρότητος και αναδοχής, Καθημερινή 5/5/2018).

Δεν ξεχνώ...

8 χρόνια από την τραγωδία της Marfin
Αγγελική Παπαθανασοπούλου, 32 ετών (έγκυος 4 μηνών)
Επαμεινώνδας Τσάκαλης, 36 ετών
Παρασκευή Ζούλια, 35 ετών
Αιωνία η μνήμη αυτών!

ΠΗΓΗ

Εκτροπές

Έμαθα σήμερα από το πρωινό επιστημονικό πεντάλεπτο του Πρώτου Προγράμματος ότι, σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες, το μαγνητικό πεδίο της γης σήμερα δεν είναι ίδιο με εκείνο που ήταν πριν οκτακόσιες χιλιάδες χρόνια. Κάτι τέτοια ακούσματα με γοητεύουν καταρχήν στην επιστήμη: υπάρχει άραγε κάτι που δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε; Πώς το βρήκαν, αλήθεια; Κι ύστερα έρχονται δεύτερες σκέψεις. Ας πούμε ότι το μεθοδολογικό πρόβλημα λύθηκε με κάποιο πολύπλοκο τρόπο, άγνωστο σε μας τους κοινούς θνητούς. Μπορεί κανείς να αποδείξει το σωστό ή το λάθος της διαπίστωσής τους; Αν κάποιος άλλος ισχυρισθεί κάτι διαφορετικό, η διαφωνία μπορεί να κρατήσει στον αιώνα, χωρίς να υπάρχει τρόπος να επιλυθεί αντικειμενικά. Κι αφού το βρήκαν, ποια είναι η σημασία του; Μας προσθέτει κάτι ουσιαστικό, κάτι πρακτικό και χρήσιμο, κάτι που να μπορούμε να το αξιοποιήσουμε δημιουργικά; Θα ζούμε διαφορετικά τώρα που το μάθαμε;

     Από τα εφηβικά μου διαβάσματα θυμάμαι το ‘Άνω Κάτω’ του Ιουλίου Βερν. Δεν το ξέρετε; Περιληπτικά, κάποιοι έχουν την ιδέα, με τη χρήση ενός υπερμεγέθους κανονιού, να αλλάξουν τον άξονα περιστροφής της Γης, ώστε να μπορούν να γίνουν εκμεταλλεύσιμα τα τεράστια ορυκτά κοιτάσματα του Βορείου Πόλου. Το εγχείρημα τελικά αποτυγχάνει (ευτυχώς…), αλλά η μυθιστορία του Βερν μας δίνει μια σχεδόν προφητκή ιδέα για το πώς μπορεί να εκτροχιασθεί η φιλοδοξία του ανθρώπου και πού μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει (κάτι που σήμερα το βλέπουμε πολύ πιο χειροπιαστά).

     Σίγουρα η επιστημονική γνώση δεν πρέπει να έχει μόνο ωφελιμιστικό χαρακτήρα. Ωστόσο, με δεδομένες τις ποικίλες δυνατότητες εκτροπής της, μου φαίνεται ότι θα περιορισθώ στις δεύτερές μου σκέψεις.

Ελευθεροτυπία

Μια λέξη και μια έννοια ανάλογη με τη δημοκρατία: ιδεώδες, ζητούμενο, όραμα, ακόμη και σύνθημα για πολλούς ανά τον κόσμο. Έχει και τη δική της παγκόσμια ημέρα, σήμερα, 3 Μαΐου. Όπως όμως και η δημοκρατία, είναι ανοικτή σε παρερμηνεία και σε κατάχρηση και σε διαστρέβλωση, και βέβαια σε καταπάτηση. Έτσι π.χ. πάμπολλες (για να μη γίνω απόλυτος) χώρες στον κόσμο ισχυρίζονται ότι έχουν ελευθερία τύπου (όπως και δημοκρατία), ουαί και αλίμονο όμως αν γράψει ή πει κανείς κάτι για τον αφέντη τους. Ούτε να διανοηθούν δεν μπορούν οι περισσότεροι άνθρωποι στις χώρες αυτές ότι μπορεί να υπάρχει αντίθετη γνώμη, ότι όσα λέει ο εκάστοτε ‘πατερούλης’ ή Μεγάλος Αδελφός δεν είναι ακριβώς ευαγγέλιο και σύμβολο πίστεως αλλά επιδέχονται και αμφισβήτηση και διόρθωση. Ακόμη κι εκεί που τα πράγματα είναι κάπως πιο ελεύθερα, ο τύπος (και γενικά ο δημόσιος λόγος) συχνά είναι ελεγχόμενος και κατευθυνόμενος από οικονομικά και προσωπικά συμφέροντα. Έτσι το τι ‘περνάει’ σαν είδηση και τι θάβεται, τι γράφεται και ξαναγράφεται ως – πάντα καλώς νοουμένη! – προπαγάνδα και τι αποσιωπάται παντελώς, είναι προϊόν διηθήσεως (φιλτραρίσματος) μέσα από ηθμούς κομματικούς, επιχειρηματικούς, διπλωματικούς και πολιτικά ορθούς. Αυτό το τελευταίο είναι το πιο σύγχρονο εφεύρημα για να ασκεί κάθε μειοψηφία έμμεση δικτατορική εξουσία επί της πλειοψηφίας. Έτσι, ανάλογα με τη ‘μόδα’ της κάθε εποχής, επιτρέπεται ή δεν επιτρέπεται να σχολιάζει κανείς και να επικρίνει διάφορα θέματα. Κι αν κάποια στιγμή φανεί στο προσκήνιο μια αντίθετη γνώμη, ο μηχανισμός της ‘πολιτικά ορθής ελευθεροτυπίας’ (για να επινοήσω κι εγώ μια έκφραση) θα φροντίσει να δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα και κείμενα που θα την πολεμήσουν ως αναχρονιστική, οπισθοδρομική, καθυστερημένη, σκοταδιστική (πλούσια η ελληνική γλώσσα…).

     Ωστόσο, εξακολουθούμε να απολαμβάνουμε την ελευθερία του τύπου και του λόγου. Χρώμενοι λοιπόν του αγαθού αυτού, θυμόμαστε ένα ανέκδοτο από την εποχή του Πρώτου Ψυχρού Πολέμου. Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος καυχιέται σ’ έναν Σοβιετικό συνάδελφό του: «Εμείς έχουμε απόλυτη ελευθερία τύπου. Εγώ μπορώ να βρίζω δημόσια ακόμη και τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, χωρίς συνέπειες». «Κι εγώ μπορώ να κάνω το ίδιο, και να πάρω και παράσημο», λέει ο Σοβιετικός. «Δηλαδή τι μπορείς να κάνεις;» ρωτάει έκπληκτος ο Αμερικανός. «Να βρίζω δημόσια τον Πρόεδρο των ΗΠΑ», είναι η απάντηση. Κάπως έτσι και σήμερα, με ποικίλους συνδυασμούς στις εθνικότητες. Χρόνια πολλά και ελεύθερα λοιπόν.