Πλήθος και άτομα

O Vincent De Vita είναι από τις μεγάλες μορφές της σύγχρονης ογκολογίας, που ανακάλυψε και καθιέρωσε τα πρώτα χημειοθεραπευτικά σχήματα που θεράπευσαν λεμφώματα και λευχαιμίες και άλλες κακοήθεις παθήσεις και ανέτρεψαν ριζικά τις δυσμενείς προοπτικές του παρελθόντος για τα νοσήματα αυτά. Στο βιβλίο του ’The death of cancer’ γράφει τα παρακάτω ενδιαφέροντα:
     «Οι επιτροπές και τα συμβούλια έχουν μια ιδιαιτερότητα που μπορεί να εξηγήσει την παράλογη μερικές φορές συμπεριφορά τους. Βασίζεται σ’ ένα ψυχολογικό χαρακτηριστικό που αναφέρεται πρώτα στις αρχές του 20ού αιώνα στο βιβλίο ’Το πλήθος’ από τον Γάλλο ψυχίατρο Gustave Le Bon. Γράφει για το πλήθος ο Le Bon: ‘Κάτω από κάποιες δεδομένες συνθήκες... ένα άθροισμα ανθρώπων παρουσιάζει νέα χαρακτηριστικά, πολύ διαφορετικά από εκείνα των ατόμων που το αποτελούν... Σχηματίζεται ένας συλλογικός νους, αναμφίβολα παροδικός, αλλά που παρουσιάζει πολύ σαφώς ορισμένα χαρακτηριστικά’. Αυτός ο συλλογικός νους κάνει τα άτομα ‘να νιώθουν, να σκέφτονται και να ενεργούν με τρόπο τελείως διαφορετικό από εκείνον με τον οποίο κάθε άτομο θα ένιωθε, θα σκεφτόταν και θα ενεργούσε αν ήταν μόνο του’. Η νέα συμπεριφορά, λέει, δεν αποτελεί τον μέσο όρο των επιμέρους ατόμων, αλλά μάλλον μια νέα οντότητα, συχνά παράλογη. Τα ψυχολογικά πλήθη, σύμφωνα με τον Le Bon (ο ορισμός του για το πλήθος περιλαμβάνει από λίγους μέχρι χιλιάδες ανθρώπους), επηρεάζονται από την υποβολή, και η υποβολή οδηγεί σε μόλυνση. Η οξυδερκής παρατήρηση του Le Bon προέβλεψε την επίδραση δημαγωγών όπως ο Αδόλφος Χίτλερ πάνω στη συμπεριφορά μεγάλων πληθυσμών».
     Σήμερα έχουμε συνηθίσει βέβαια να αναφερόμαστε σε ψυχολογία του όχλου, αλλά η απλή και συνοπτική περιγραφή του Le Bon (και του De Vita) δίνει ερμηνεία σε πολλά κοινωνικά φαινόμενα που βλέπουμε στον γύρω μας κόσμο, εντός και εκτός συνόρων.