Αλληλεγγύη

Στο πρόσφατο τραγικό αεροπορικό δυστύχημα η Chapecoense, μια μικρή ομάδα της Βραζιλίας που πήγαινε στην Κολομβία να παίξει στον τελικό του Κυπέλλου Νότιας Αμερικής, κυριολεκτικά ξεκληρίσθηκε. Παίκτες, προπονητές, παράγοντες σκοτώθηκαν από την πτώση του αεροπλάνου. Πώς αντέδρασε ο ποδοσφαιρικός κόσμος της χώρας; Διαβάζω σήμερα ότι όλες οι κορυφαίες ομάδες της Βραζιλίας προσφέρθηκαν να δανείσουν ποδοσφαιριστές στη χαροκαμένη ομάδα για την επόμενη σαιζόν, ώστε να μπορέσει να πάρει μέρος στο πρωτάθλημα. Επίσης ζήτησαν από την Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία της Βραζιλίας να εξαιρέσει για τρία χρόνια την Chapecoense από τυχόν υποβιβασμό. Το ποδόσφαιρο συχνά προβάλλεται στα Μέσα για τις χειρότερες εκδηλώσεις του (οπαδική βία, χουλιγκανισμός, στημένα παιχνίδια, ‘παράγκες’). Τέτοιες χειρονομίες όμως αποτελούν την καλύτερη αλληλεγγύη και μια ευπρόσδεκτη και αξιομίμητη εξαίρεση. Μπράβο τους!

Ομολογία

Επιστολές σαν την παρακάτω (δημοσιεύθηκε προ ημερών στην Καθημερινή), και μάλιστα από διακεκριμένους επιστήμονες, δεν βλέπουμε συχνά στον ημερήσιο τύπο. Αξίζει περισσότερες από μία αναγνώσεις, για τον ομολογιακό της χαρακτήρα.

«Κατάστικτος τοις μώλωψι...»

Κύριε διευθυντά,

Οπως είναι γνωστό, ως λαός εξ ιδιοσυγκρασίας ρέπουμε προς την υπερβολή. Οταν τα πράγματα μας πάνε καλά, υπερβάλλουμε προς τα πάνω και γινόμαστε απρόσεχτοι και αλαζονικοί. Και όταν δεν μας πάνε καλά, υπερβάλλουμε προς τα κάτω και μας πιάνει η απαισιοδοξία. Επειδή αυτή την εποχή τα πράγματα μας πάνε πολύ άσχημα, κινδυνεύει να μας καταβάλει η απελπισία. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να πω δυο λόγια που μπορούν ίσως να εμπνεύσουν κάποια αισιοδοξία και να δείξουν το φως στην άκρη του τούνελ (που δεν θα είναι το τρένο που έρχεται)! Πρόσφατα, είχα την τιμή και τη χαρά να πραγματοποιήσω ως προσκεκλημένος δύο ομιλίες στη Νομική Αθηνών. Οπως είπα στους φοιτητές, φοιτούν σε μία από τις καλύτερες νομικές σχολές στον κόσμο, πράγμα που φαίνεται στη διεθνή αναγνώριση και επιτυχία των αποφοίτων της. Με υπερηφάνεια διαπίστωσα πόσο ενήμεροι είναι οι συνάδελφοι στη Νομική Αθηνών για τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα τους, αλλά και πόσο καλά προετοιμασμένοι είναι οι φοιτητές. Στη θρυλική δε αίθουσα Σαριπόλων, όπου δίδαξαν μεγάλες φυσιογνωμίες της νομικής μας επιστήμης, είδα με χαρά πρόσωπα νεανικά, καθαρά, γεμάτα ενδιαφέρον και ελπίδα. Το συμπέρασμα είναι αβίαστο. Το εχέγγυο του μέλλοντος της χώρας μας είναι τα νιάτα και η παιδεία μας, ο πολιτισμός μας. Λοιπόν, την παιδεία μας, τον πολιτισμό μας, και τα μάτια μας!

     Αλλά ποια παιδεία, ποιον πολιτισμό, αυτόν που μυρίζει θάνατο ή αυτόν που μοσχοβολάει ζωή; Καθημερινά, με τον πόνο που έβλεπα γύρω μου στην Αθήνα μου ερχόταν στον νου το Καζαντζάκειο: «Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο μονάχα ξέρω: Είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος». Αλλά ο νους μου δεν χώραγε τη συνέχεια αυτής της ρήσης: «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος». Πώς μπορεί να είναι κανείς ελεύθερος αν δεν ελπίζει, αν δεν φοβάται τίποτα, όταν υπόκειται στον ζόφο του θανάτου, εκτός βέβαια αν είναι Θεός ή άψυχο ζώο, και όχι «ζώον τη προς Θεόν νεύσει θεούμενον»; Την απάντηση τη δίνει η Γ΄ Ωδή από τον Κανόνα του Επιταφίου Θρήνου: «Κατάστικτος τοις μώλωψι και πανσθενουργός». Ετσι είναι ο Ελληνας και ο πολιτισμός του σήμερα: γεμάτος μώλωπες από τα κτυπήματα και, εν τούτοις, πηγή κάθε δύναμης, όπως ο Κύριος και Θεός του. Τίποτα δεν μπορεί να τον καταβάλει, ούτε αυτός ο θάνατος. Ακριβώς γιατί ακουμπάει στον ζωοποιό τάφο που οδηγεί στην ανάσταση. Αυτό τον σταυροαναστάσιμο πολιτισμό οφείλουμε λοιπόν να φυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού, για χάρη μας και για χάρη του κόσμου όλου. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να μην αφήσουμε την καρδιά μας να σκληρύνει «εν τω παραπικρασμώ κατά την ημέραν του πειρασμού εν τη ερήμω», αλλά να τη βοηθήσουμε να κάνει το σωστό κλικ, και να πει ως ο πονεμένος πατέρας: «πιστεύω, Κύριε, βοήθει μοι τη απιστία», και ως ο άγιος ληστής: «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη Βασιλεία Σου»!

Σπύρος Μπαζίνας - Καθηγητής Νομικής, Βιέννη

Φιντέλ Κάστρο

Δεν μπορεί να μη σχολιάσει κανείς την αναχώρηση από τον κόσμο αυτό ενός ανθρώπου τόσο γνωστού όσο ο Φιντέλ Κάστρο, που πέθανε χθες έχοντας κλείσει τα 90. Όπως θα λέγανε οι αγγλοσάξωνες, είτε τον αγαπάς είτε τον μισείς, δεν μπορείς να τον αγνοήσεις. Από τα πρόσωπα που σημάδεψαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, το όνομά του έγινε συνώνυμο του Ψυχρού Πολέμου στο Δυτικό Ημισφαίριο, και ο ίδιος αγκάθι στο υπογάστριο των ΗΠΑ, οι οποίες προσπάθησαν να τον βγάλουν από τη μέση πάμπολλες φορές, αποδεικνύοντας έτσι ότι δυστυχώς οι υπερδυνάμεις καταφεύγουν στα ίδια μέσα, ανεξάρτητα από την κοσμοθεωρία τους. Για πολλές δεκαετίες οι αριστεροί όλου του κόσμου έπιναν νερό στο όνομά του, ενώ θυμάμαι τον πατέρα μου να μας λέει ότι μια οικογένεια πήγε στην εκκλησία και του ζήτησε να βαφτίσει τον γιό τους Φιντέλ (κάπου στα 1970), κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε.

     Ο μακαρίτης Κ. Καραμανλής έλεγε κάποτε για τον Λεωνίδα Κύρκο: «Ο κατά πάντα συμπαθής πλήν της ιδεολογίας του». Έτσι κι εγώ δεν τρέφω καμία συμπάθεια για τα πιστεύω του ‘κομαντάντε’. Η εντύπωσή μου είναι ότι δίκαια επιβλήθηκε στην Κούβα διότι αντιτάχθηκε στο τελείως διεφθαρμένο προηγούμενο καθεστώς του Φουλγκένσιο Μπατίστα (κατ’ αναλογίαν με την επικράτηση του Μάο στην Κίνα απέναντι στους διάφορους φεουδάρχες), αλλά στη συνέχεια εγκαθίδρυσε ένα καταπιεστικό προσωποπαγές καθεστώς βασισμένο στην απόλυτη ανελευθερία της κομμουνιστικής σκέψης. Αυτό είναι το πρόβλημα με τους διάφορους επαναστάτες: δεν ξέρουν πού βρίσκεται το όριο ανάμεσα στην ελευθερία από το παλιό και τη σκλαβιά στο καινούργιο. Κι όπως έλεγε ο Τσώρτσιλ, όταν πλέον γίνουν δικτάτορες κυκλοφορούν καβάλα σε τίγρεις, από τις οποίες δεν τολμούν να κατέβουν. Κάτι που συνήθως διορθώνεται με τον θάνατό τους.

Eυπατρίδης

Σύμφωνα με τα λεξικά, είναι χαρακτηρισμός ατόμου που συνδυάζει την αριστοκρατική καταγωγή με την ευγένεια του χαρακτήρα και την πνευματική καλλιέργεια. Στην αρχαία Αθήνα περιέγραφε εκείνους που ανήκαν στην ανώτερη από τις τρεις κοινωνικές τάξεις. Έχουμε συνηθίσει να ακούμε τον όρο αυτό για πολιτικούς άνδρες (συνήθως μετά θάνατον), τον χρησιμοποίησαν κατά κόρον τα Μέσα και για τον προσφάτως εκλιπόντα τέως πρόεδρο Κωστή Στεφανόπουλο. Δεν θα κρίνω εδώ την ορθότητα ή την ειλικρίνεια τέτοιων χαρακτηρισμών. Ωστόσο μου γεννήθηκε ένα ερώτημα: δεν θα έπρεπε τα δημόσια πρόσωπα να είναι εξ ορισμού ‘ευπατρίδαι’ (συγγνώμη για την έλλειψη θηλυκού αντιστοίχου: βλέπετε, οι αρχαίοι Αθηναίοι αλλού είχαν ενταγμένες τις γυναίκες), και μάλιστα προ του τέλους; Αν όχι με την έννοια της αριστοκρατίας, αλλά τουλάχιστον ως προς την ευγένεια του χαρακτήρα και την καλλιέργεια του πνεύματος. Φαίνεται όμως ότι στην πολιτική ζωή λειτουργεί κάποιο είδος δαρβινικής φυσικής επιλογής που περιθωριοποιεί τους ευγενείς και καλλιεργημένους, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για την επιβίωση των ‘ισχυροτέρων’. Και όποιος αντέξει.

Ανεμομαζώματα

Διαβάζω στη χθεσινή Guardian ότι δυο γυναίκες από το Κατάρ έπεσαν θύματα ληστείας σε παρισινό αυτοκινητόδρομο. Τι το περίεργο; θα ρωτήσει κανείς, οι πρώτες είναι ή οι τελευταίες; Οι λεπτομέρειες είναι που κάνουν τη διαφορά. Οι δυο γυναίκες έφθασαν στο αεροδρόμιο, τις παρέλαβε μια λιμουζίνα Μπέντλεϊ με σωφέρ, αλλά καθ’ οδόν τις σταμάτησαν δυο μασκοφόροι, τις ψέκασαν με σπρέι και πήραν ό,τι είχαν και δεν είχαν μαζί τους: ρούχα, κοσμήματα και αποσκευές, συνολικής αξίας άνω των 5 εκατομμυρίων ευρώ. Ψιλοπράγματα, προφανώς ήταν το ‘χαρτζιλίκι’ τους για το σαββατοκύριακο. Έχω όμως μια απορία: πώς ήξεραν οι ληστές ότι οι συγκεκριμένες γυναίκες κουβαλούσαν τόσο πλούτο μαζί τους;
     Σε άλλη είδηση της ίδιας εφημερίδας μαθαίνω ότι, στη Γαλλία και πάλι, ένας άνθρωπος που κληρονόμησε ένα σπίτι από συγγενή του ανακάλυψε σε διάφορες κρυψώνες του ράβδους χρυσού και νομίσματα συνολικής αξίας πάνω από 3,5 εκατομμύρια ευρώ. Μη βιαστείτε να τον ζηλέψετε ή να τον μακαρίσετε για την τύχη του: θα πρέπει να πληρώσει φόρο κληρονομιάς 45 τοις εκατό, καθώς και αναδρομικό φόρο για τρία χρόνια αν ο νεκρός κληροδότης δεν είχε δηλώσει τον θησαυρό του στις φορολογικές αρχές. Μετά από όλα αυτά, ίσως κάτι να του μείνει και στο χέρι.

Προσγείωση

Καλό είναι να λείπει κανείς καμιά φορά. Να αλλάζει κλίμα και παραστάσεις, να χάνει την επαφή με τη ρουτίνα, να ξεχνάει για λίγο τις πιεστικές υποχρεώσεις, τα διάφορα προβλήματα, τις καταληκτικές ημερομηνίες, την αφόρητη πολιτική ‘επικαιρότητα’. Αν μάλιστα η απουσία συνδυάζεται με ένα προσκύνημα στους Αγίους Τόπους, τότε το όφελος είναι διπλό και τρίδιπλο. Περισσότερα για την ουσία του θέματος μόλις τακτοποιηθούν οι ταξιδιωτικές σημειώσεις και φωτογραφίες.
     Όμως στον κόσμο αυτό όλα τα καλά έχουν τέλος, και ακολουθεί η προσαρμογή στις καθημερινές απαιτήσεις. Ευτυχώς αυτή τη φορά έγινε σχετικά ανώδυνα από ιατρικής πλευράς (άλλες φορές πληρώνω την απουσία με... τόκο στους ασθενείς μου). Ακούω όμως στις ειδήσεις ότι έχουμε ανοικτές εκκρεμότητες με τους ‘θεσμούς’ για τα εργασιακά και για το δημοσιονομικό κενό του 2018. Και σκέφτομαι πόσο Ανόητοι (στην απόλυτη κυριολεξία) είναι οι άνθρωποι (ας τους αποδώσω συμβατικά τον χαρακτηρισμό αυτό) που με βάση κάποιο θεωρητικό οικονομικό μοντέλο αποφασίζουν και απαιτούν τις ομαδικές απολύσεις σήμερα για να γίνει ανταγωνιστική -- λένε -- η οικονομία σε βάθος χρόνου, και μελετούν τα υποθετικά κενά του 2018 όταν δεν ξέρουν αν θα προλάβουν να δουν το 2017. Προφανώς δεν έχουν διαβάσει ποτέ τον Αδελφόθεο Ιάκωβο που διαπιστώνει: «Οὐκ ἐπίστασθε τὸ τῆς αὔριον· ποία ἡ ζωὴ ὑμῶν; ἀτμὶς γὰρ ἔσται ἡ πρὸς ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δὲ καὶ ἀφανιζομένη». 
     Δεν πειράζει που το τελευταίο το έγραψα ξανά, με την επανάληψη κάτι μπορεί να γίνει.

Δώδεκα ώρες

Πόσα πράγματα μπορούν να χωρέσουν στο δωδεκάωρο της ημέρας;
     Έχω δυο προγραμματισμένα ραντεβού στην κλινική. Και οι δυο ασθενείς με κακοήθειες, με μεγάλες συλλογές υγρού στους πνεύμονες, και όπως θέλει ο ‘νόμος της σειράς’, χρειάζονται και οι δυο διπλές παρακεντήσεις, ευτυχώς με καλά, έστω και προσωρινά αποτελέσματα. Στο ενδιάμεσο ετοιμάζω ένα εξιτήριο (νέος άνθρωπος, με σκλήρυνση κατά πλάκας από είκοσι χρόνια, που νοσηλεύθηκε με αναπνευστικά προβλήματα), μαθαίνω το αρνητικό αποτέλεσμα μιας βιοψίας (που θα πρέπει να επαναληφθεί) και απαντώ αναρίθμητα τηλεφωνήματα. Είναι παρατηρημένο: όταν βιάζεσαι, τότε θυμούνται όλοι να σε καλέσουν. Βλέπω κοινωνικά και δυο γνωστούς που νοσηλεύονται, ευτυχώς σε καλή κατάσταση. Ένα από τα τηλεφωνήματα με ενημερώνει ότι έφυγε από τον κόσμο μια ασθενής μου, και η κηδεία της είναι το μεσημέρι. Ίδωμεν.
     Καταφέρνω να φύγω στις 12.30: υποτίθεται ότι στη 1.00 προεδρεύω σε ομιλία στο συνέδριό μας. Η κίνηση όπως αναμένεται τέτοια ώρα, φθάνω στην άλλη άκρη της πόλης ακριβώς, αλλά υπολογίζω και στη συνηθισμένη ακαδημαϊκή καθυστέρηση της προηγούμενης συνεδρίας. Είμαι στην ώρα μου, και ακούω τον προεδρεύοντα να αναγγέλει ότι η επόμενη εκδήλωση δεν θα γίνει λόγω απουσίας του ομιλητή. «Χθες βράδυ το μάθαμε, δεν σε ειδοποίησα», μου λέει ο καθηγητής. Χαλάλι του. Θα πάω και στην κηδεία εγκαίρως. Παρακολουθώ μια άλλη ομιλία, φεύγω στις 2 για το Κορδελιό.
     Η Ορθόδοξη εξόδιος ακολουθία είναι πάντα μια ιδιαίτερη εμπειρία, και όταν τελείται κατά τάξιν διδάσκει και ‘ανεβάζει’ τους συμμετέχοντες. Καλοί ιερείς και σωστοί ψάλτες, πολύς κόσμος, μαζί και συνάδελφοι που γνώριζαν και παρακολουθούσαν ιατρικά την Ερμιόνη και ήρθαν να την αποχαιρετίσουν. Πένθος Χριστιανικό, μαζί με ελπίδα αναστάσεως, μεγάλη υπόθεση. Καλόν Παράδεισο να έχει. Μια και έχω μία ώρα κενό, καταλύω στο πατρικό σπίτι, λόγω εγγύτητος. Παρ’ ελπίδα βρίσκω και χώρο στάθμευσης στο κέντρο μεσημεριάτικα: φροντίζει ο φύλακας άγγελος. Λίγο φαγητό, λίγος ύπνος, ό,τι πρέπει για να μπορώ να παρακολουθήσω το απογευματινό μάθημα.
     Καρκίνος του πνεύμονα είναι το θέμα, και οι ξένοι ομιλητές ανασκοπούν στοιχεία παλαιά και καινούργια: στατιστικές, τυχαιοποιημένες μελέτες, μετα-αναλύσεις, ποσοστά ανταπόκρισης, καμπύλες επιβίωσης Kaplan-Meier, μ’ ένα λόγο απέλπιδες προσπάθειες απόκρουσης του μοιραίου. Το καλύτερο μήνυμα το αφήνει ένας Βέλγος καθηγητής: Κόψτε το κάπνισμα, στοιχίζει λιγότερο και ωφελεί περισσότερο απ’ όσα σας είπα παραπάνω.
     Μια ασθενής μου έχει εισαχθεί με δύσπνοια. Σχεδίαζα να πάω να την δω το βράδυ, αλλά μάλλον βολεύει τώρα. Το μετανιώνω καθ’ οδόν: η κίνηση είναι άλλο πράγμα, θυμίζει χελώνα με προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα. Κάνω τρία τέταρτα από το λιμάνι μέχρι την κλινική, πολύ περισσότερο απ’ όσο χρειάζομαι για να τελειώσω την εκεί δουλειά μου. Ελπίζω τουλάχιστον η θεραπεία να φέρει αποτέλεσμα.
     Επόμενη στάση το Πανεπιστήμιο. Ένας καθηγητής του Harvard και επίτιμος του δικού μας ΑΠΘ μιλάει για την εκπαίδευση στον 21ο αιώνα. Έχω ξανακούσει τις απόψεις του και ξέρω περίπου τι θα μας πει. Ακούγοντάς τον θα έλεγε κανείς: «Γίνονται αυτά τα πράγματα;» Από την άλλη, ξέροντας τις μέχρι τώρα επιδόσεις του στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό τομέα, φαντάζομαι ότι αν κάποιος μπορεί να ανακατέψει το τέλμα και να κάνει κάτι, ίσως είναι ο κατάλληλος άνθρωπος. Αρχίζοντας από το παρατημένο ‘Κέντρο Αποκατάστασης Παραπληγικών’, που ποτέ δεν προχώρησε πέρα από τη φάση του μπετόν. Μακάρι να τα καταφέρει.
     Η ώρα είναι εννιά. Δώδεκα ώρες από την πρωινή αναχώρηση (απ’ αυτές κάπου δυομιση ώρες στο αυτοκίνητο). Τελικά μια μέρα χωράει πολλά. Αφήνει και χρόνο για βραδινό γράψιμο.

Μετά την κάλπη

«Θα είμαι πρόεδρος όλων των...» [συμπληρώνετε την εθνικότητα κατά περίπτωση].
     «Ο λαός μίλησε».
     «Τώρα αρχίζει το έργο μας». 

     Πόσες φορές έχουμε ακούσει συνθήματα σαν τα παραπάνω, από κάθε χρώματος υποψηφίους για ανώτατα πολιτικά αξιώματα, εντός και εκτός συνόρων; Μια και οι δημοσκοπήσεις έπεσαν (για μια ακόμη φορά) έξω, ας μην επιχειρήσουμε προβλέψεις για την μελλοντική πολιτεία του νέου προέδρου των ΗΠΑ, που στην μέχρι τώρα πορεία του ανταποκρίνεται πλήρως στον ‘ὑβριστήν καὶ βίαιον καὶ λίαν ἀσελγῶς διακείμενον’ που περιέγραφε ο Λυσίας στον Υπέρ αδυνάτου λόγο του. Ωστόσο μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η δημαγωγία είναι μια τέχνη που δεν γνωρίζει σύνορα και δεν περιορίζεται από εθνικές και άλλες διακρίσεις. Και ότι, παρόλη την πολυδιαφημιζόμενη ‘εξυπνάδα’ και τη ‘δημοκρατική ευαισθησία’ και τα ‘αντανακλαστικά’ τους, οι διάφοροι λαοί έχουν δείξει κατά καιρούς την προτίμησή τους για τα διάφορα δολώματα που ρίχνουν οι εκπρόσωποι της τέχνης αυτής. Όπως όμως αναγραφόταν παλιά στα καταστήματα, μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Ισχύει ακόμη περισσότερο για την κάλπη.

Πλανηταρχία

Προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ αύριο, και ας τους αφιερώσουμε κάποιες σκέψεις.
     Γεγονός παγκοσμίου ενδιαφέροντος είναι η ανά τετραετία εκλογή του σεμνά και ταπεινά επονομαζομένου Πλανητάρχη, όχι χωρίς λόγο βέβαια, μια και το πρόσωπο που παίρνει κάθε φορά το αξίωμα ενδιαφέρει και επηρεάζει, άμεσα ή έμμεσα, θετικά ή αρνητικά, τις εξελίξεις σε όλο τον κόσμο, ίσως περισσότερο εκτός ΗΠΑ παρά εντός (το γιατί θα φανεί παρακάτω). Δεν κατανοώ, ούτε συμπαθώ ιδιαίτερα το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα, που επί ένα έτος τουλάχιστο μετέρχεται όλα τα γνωστά τεχνάσματα του Χόλυγουντ και της διαφημιστικής τέχνης, βγάζει στη φόρα όλα τα άπλυτα των υποψηφίων και δεν γνωρίζει όρια στα μέσα που χρησιμοποιεί για την ανάδειξή τους. Έχοντας δει (συνήθως) τη χειρότερή τους πλευρά, τι μπορούμε να περιμένουμε όταν εκλεγούν; Και αν υποτεθεί ότι βγει τελικά κάποιος ‘καλός’ (ή ‘καλύτερος’ από τον άλλο), τι μπορεί να κάνει; Κάποιος σχολιαστής έγραφε προ καιρού: «Εδώ ο Ομπάμα νίκησε και κυβέρνησε επί δύο θητείες, αλλά δεν κατάφερε να κάνει μεγάλες αλλαγές».
     Δεν είμαι ειδικός στις εκλογές αυτές, αλλά σημειώνω δυο χαρακτηριστικά τους, κυρίως ως εμπειρικές παρατηρήσεις. Πρώτον, για να εκλεγεί κανείς Πρόεδρος (ή έστω υποψήφιος Πρόεδρος) θα πρέπει εν πολλοίς να έχει πουλήσει την ψυχή του αν όχι στον διάβολο, τουλάχιστον στα διάφορα λόμπι που με την ευλογία του νόμου προσπαθούν με κάθε τρόπο (πάνω και κάτω από το τραπέζι) να επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει ότι όποιος τελικά εκλέγεται έχει να εξοφλήσει ‘γραμμάτια’ υποσχέσεων στους σπόνσορές του, είτε κάνοντας είτε μη κάνοντας αυτά που εκείνοι θέλουν ή δεν θέλουν.
     Δεύτερον, όσες εξουσίες κι αν έχει ο Πρόεδρος, ο ίδιος δεν αποτελεί παρά μόνο την εκτελεστική εξουσία και έχει απέναντί του την διφασική νομοθετική (Βουλή και Γερουσία). Με άλλα λόγια, δεν ισχύει το εγχώριο σύστημα της μη διάκρισης των δυο εξουσιών (διότι περί αυτού πρόκειται, αν δεν κάνω λάθος). Αυτό βέβαια είναι και καλό (έλεγχος και συγκράτηση της μιας εξουσίας από την άλλη), αλλά και κακό, διότι παίζονται κι εκεί διάφορα πολιτικά παίγνια και παζάρια. Προφανώς ιδανικό σύστημα διακυβέρνησης δεν υπάρχει στον κόσμο.
     Δεν ξέρω ποιος τελικά θα κερδίσει την αυριανή κούρσα. Ελπίζω μόνο να μην της/του απονείμουν προκαταβολικό βραβείο Νόμπελ (οποιασδήποτε κατηγορίας) όπως έκαναν με τον κατά τα άλλα συμπαθή Ομπάμα, που όμως μόνο ειρηνοποιός δεν αποδείχθηκε. Για κάποιο Όσκαρ (όχι πρώτου αλλά κατά προτίμησιν τελευταίου) ανδρικού ή γυναικείου ρόλου, θα μπορούσα να το συζητήσω.

Ματαιότητες

Αφήνουμε κατά μέρος τον κυβερνητικό ανασχηματισμό: έχουμε ασχοληθεί με το φαινόμενο κατά καιρούς, και το μόνο που μας εντυπωσιάζει είναι η ευκολία με την οποία αλλάζουν καρέκλες οι ‘πασπαρτού’ πολιτικοί, άνθρωποι για όλες τις δουλειές (χωρίς να μας ενδιαφέρει αν καταφέρνουν τίποτε ουσιαστικό στις θέσεις ευθύνης τους), αλλά και η ευπιστία ημών των πολιτών που δεχόμαστε τις εξαγγελίες για ‘πιο σφιχτά και συνεκτικά σχήματα’ σαν συνθήματα επιτυχίας για το μέλλον, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι κατά καιρούς όλοι μας τα έχουν ξαναπεί αυτά τα κάλαντα.
     Τα προσπερνούμε αυτά καθώς διαβάζουμε ότι ο επιχειρηματίας Ανδρέας Βγενόπουλος έπαθε ξαφνικά καρδιακή προσβολή στα 63 του και εγκατέλειψε τον μάταιο αυτό κόσμο. Ούτε οι πολυσχιδείς επιχειρηματικές δραστηριότητες ούτε οι εντυπωσιακές επιτυχίες του στον κόσμο των μπίζνες απέτρεψαν το μοναδικό σίγουρο γεγονός της ζωής. Η αναφορά δεν γίνεται ως κρίση για τον εκλιπόντα, αλλά ως υπόμνηση προς όλους μας ότι, κατά τον υμνογράφο, ‘Ἀληθῶς ματαιότης τὰ σύμπαντα, ὁ δὲ βίος σκιὰ καὶ ἐνύπνιον· καὶ γὰρ μάτην ταράττεται πᾶς γηγενής, ὡς εἶπεν ἡ Γραφή, ὅτε τὸν κόσμον κερδήσομεν, τότε τῷ τάφῳ οἰκήσομεν’. Έχει άραγε το όποιο παρόν μας αντίκρυσμα στο μέλλον; Αυτό είναι το καίριο ερώτημα.

Μαγειρέματα

Η ‘Μακεδονία’ μας πληροφορεί σήμερα ότι η κρίση έστρεψε τα Ελληνικά νοικοκυριά στο μαγείρεμα και περιόρισε τις παραγγελίες έτοιμου φαγητού και τις επισκέψεις σε εστιατόρια, σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Δεν είναι βέβαια αυτή η εικόνα που σχηματίζει κανείς αν επισκεφθεί τα διάφορα φαγάδικα: το πλήθος του κόσμου και τα φορτωμένα τραπέζια διηγούνται μια λίγο διαφορετική ιστορία, ή ίσως φωτογραφίζουν μια άλλη όψη της εν κρίσει Ελλάδας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της έρευνας συμβαδίζουν με το πλήθος των μαγειρικών εκπομπών στην τηλεόραση και με την αφθονία συνταγών στον Τύπο και το Διαδίκτυο. Εκτός κι αν όλα αυτά επιδιώκουν να μας χορταίνουν εικονικά («φάτε, μάτια...») μπροστά σε άδεια τραπέζια. Σε κάθε περίπτωση, το μαγείρεμα στο σπίτι μόνο καλό κάνει, αρκεί να υπάρχουν τα απαραίτητα και η νοικοκυρά (ή ο νοικοκύρης) να ξέρει την τέχνη. Γιατί, όπως θα μας θύμιζε η μακαρίτισσα Μαρία Ιορδανίδου δια στόματος Λωξάντρας, σπίτι που δεν έχει τον ακρογωνιαίο λίθο του κάτω από την κουζίνα δεν στεριώνει.

Αν...

Πόσες φορές έχουμε παρακολουθήσει πολιτική συζήτηση που να μην περιέχει τουλάχιστον μια καταγγελτική αναφορά στο παρελθόν και στο τι έκαναν ή δεν έκαναν οι προηγούμενοι;
     Ας αναλογισθούμε λίγο πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν βάζαμε μπροστά τον καλό λογισμό.
     Αν σκεφτόμασταν ότι και οι ‘άλλοι’ είναι άνθρωποι όπως κι ‘εμείς’, με τις ίδιες ατέλειες, και ότι δούλεψαν και δουλεύουν και ζουν υπό τις ίδιες συνθήκες.
     Αν σε κάθε δημόσιο διάλογο μας ενδιέφερε κυρίως το να φτάσουμε κάπου και όχι η διαδικασία και το θεαθήναι.
     Αν δεν αποβλέπαμε στο να κερδίσουμε ‘πόντους’, ψήφους, τηλεθέαση, οπαδικό χειροκρότημα, αλλά να δημιουργήσουμε κάτι σωστό και χρήσιμο.
     Αν δεν ξεκινούσαμε με μια αναδρομή στο «τι δεν κάνατε εσείς τόσα χρόνια», αλλά στο τι επιδιώκουμε να κάνουμε τώρα, όλοι μαζί.
     Έχω μια βάσιμη υποψία ότι αν στη χώρα μας έτσι σκεφτόμασταν και εργαζόμασταν από την αρχή, δεν θα βρισκόμασταν στην κατάσταση που είμαστε τώρα. Τι λέτε;