Φορολογική απλότητα

Διαβάζω στην ‘Καθημερινή’ (όχι για πρώτη φορά) για την φορολόγηση ενοικίων ανεξάρτητα από το αν εισπράχθηκαν ή όχι. Σε πίνακα που συνοδεύει το σχετικό άρθρο βλέπω ότι αλλιώς φορολογείσαι αν είσαι μισθωτός ή συνταξιούχος και αλλιώς αν είσαι ελεύθερος επαγγελματίας. Άλλοι συντελεστές ισχύουν για τα ενοίκια και άλλοι για τα άλλα εισοδήματα. Γιατί τέτοιες διαφοροποιήσεις; 
     Η απλή, χονδροειδής αριθμητική λογική λέει ότι εισόδημα είναι κάθε χρηματική πρόσοδος που έχω σε μια χρονική περίοδο, ανεξάρτητα από πηγή προέλευσης. Αν π.χ. εισπράττω χρήματα από μισθό, ενοίκια και ελεύθερο επάγγελμα, το άθροισμα των τριών ποσών αποτελεί το ακαθάριστο εισόδημά μου. Από αυτό αφαιρούνται όλες οι ισχύουσες μειώσεις (αφορολόγητο ποσό, ασφαλιστικές και επαγγελματικές δαπάνες, ιατρικά έξοδα, αποδείξεις κτλ) και ό,τι απομένει είναι το φορολογητέο εισόδημά μου. Δεν έχει σημασία αν είμαι μισθωτός ή συνταξιούχος ή ελεύθερος επαγγελματίας: η όποια ιδιότητά μου (μία ή περισσότερες) αντανακλάται στο ύψος των εισοδημάτων μου, και δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο φορολόγησης. Ο διαχωρισμός των πολιτών σε διαφορετικά φορολογούμενες κατηγορίες αποτελεί ένα είδος επίσημου ‘ρατσισμού’ που απλώς ενισχύει την αίσθηση της αδικίας εκ μέρους του κράτους. Τόσο δύσκολο είναι να σκεφθούμε απλά και τίμια;

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]

Κάθοδος

Εδώ και χρόνια οι σκιτσογράφοι και οι πολιτικοί αναλυτές χρησιμοποιούσαν συχνά την εικόνα του πλοίου που βουλιάζει για να περιγράψουν τη σημερινή κατάσταση της Ελλάδας. Τις τελευταίες μέρες η εσκεμμένη συντριβή του Γερμανικού αεροπλάνου μας έδωσε μια καινούργια παρομοίωση για τις ενέργειες της τρέχουσας κυβέρνησης (ή τουλάχιστον μερίδος των ανθρώπων της). Ήδη πολλοί σε εφημερίδες και ιστολόγια περιγράφουν την κατάσταση με όρους κλειδωμένου πιλοτηρίου και με κάποιον Έλληνα 'Λούμπιτς' στο τιμόνι να οδηγεί το αεροσκάφος σε απότομη τροχιά πτώσης. Υπάρχουν βέβαια και διαφορές: Άλπεις στη μία περίπτωση, Μέλας Δρυμός στην άλλη. Εκατόν πενήντα επιβάτες στο αεροπλάνο, έντεκα εκατομμύρια στη χώρα. Το υψόμετρο πτήσης μικρή σημασία έχει. Ωστόσο, μου ξεφυτρώνει μια απορία: οι πολιτικοί περνούν από ψυχομετρικά τεστ πριν τους επιτραπεί να ‘πιλοτάρουν’ μια χώρα; Όσο περνούν και οι πιλότοι, θα μου πείτε. Περαστικά μας.

Ιατρικό απόρρητο

Η λύση της τραγωδίας των Γαλλικών Άλπεων μόνο κάθαρση δεν αποδεικνύεται. Διότι ναι μεν μάθαμε πώς, σύμφωνα με τα δεδομένα, κατέληξε να πέσει το αεροπλάνο, αλλά ανοίξαμε το άλλο μεγάλο μυστήριο: τι ήταν αυτό που οδήγησε τον νεαρό πιλότο στο να παρασύρει στον θάνατο τόσες ψυχές. Υποθέσεις και ψυχιατρικές (ή ‘ψυχιατρικές’) αναλύσεις ακούσαμε πολλές και θα ακούσουμε ακόμη περισσότερες: εκ των υστέρων όλοι σοφοί και ερμηνευτές είναι. Προσωπικά κάνω δυο σκέψεις. Πρώτον, ως μη ειδικός νομίζω ότι αρκεί και μια μόνο στιγμή για να κάνει ένα λάθος ‘κλικ’ αυτό που ονομάζουμε ‘εγκέφαλο’, ‘ψυχισμό’ ή όπως αλλιώς και να κλειδώσει απέξω τη λογική σκέψη, οδηγώντας τον μέχρι τότε υγιή άνθρωπο σε απονενοημένα διαβήματα. Πόσο λίγα ξέρουμε, και πόσο πολλά ισχυριζόμαστε ότι ξέρουμε... Μήπως πρέπει να αναθεωρήσουμε τις ‘γνώσεις’ μας;

     Η δεύτερη, πιο πεζή σκέψη άπτεται της δεοντολογίας, κι εδώ θα ισχυρισθώ ότι ξέρω κάτι περισσότερο, μια και συμμετείχα στην επιτροπή του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης που συνέταξε το προσχέδιο του κώδικα δεοντολογίας, πάνω στο οποίο βασίσθηκε ο ισχύων από το 2005 Κώδικας (Ν. 3418/2005). Λοιπόν, κάποια πράγματα έχουμε συνηθίσει να τα θεωρούμε απαραβίαστα, και ορθώς πράττουμε, μέχρι ένα σημείο. Ένα από αυτά είναι το ιατρικό απόρρητο. Όταν ένας άνθρωπος πηγαίνει στο γιατρό κι εκείνος βρίσκει ότι πάσχει από ένα Χ νόσημα, ο γιατρός οφείλει να τηρήσει το απόρρητο της διάγνωσης που δεν ενδιαφέρει κανέναν άλλο, τελεία. Όταν ο άρρωστος ασκεί επάγγελμα που έχει απαιτήσεις υγείας και αρτιμέλειας διότι τίθενται σε κίνδυνο άλλες ζωές, τότε ο γιατρός οφείλει να υποδείξει στον ασθενή την υποχρέωσή του να ενημερώσει τις υπεύθυνες αρχές για το πρόβλημά του. Μπορεί να είναι οδηγός λεωφορείου ή πιλότος (όπως εν προκειμένω) ή χειριστής ενός επικινδύνου μηχανήματος. Θα τον αφήσουμε να συνεχίσει ανενόχλητος τη δουλειά του ξέροντας ότι πάσχει π.χ. από επιληψία ή από σχιζοφρένεια ή ότι παίρνει φάρμακα που μπορεί να επηρεάζουν την εγρήγορση και την αντιληπτική του ικανότητα;
     Υπό αυστηρή έννοια, το απόρρητο θέλει να περιορισθούμε στην υπόδειξη. Ωστόσο η δεοντολογία δεν νοείται μόνο απέναντι στον μεμονωμένο ασθενή, αλλά και απέναντι στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Έτσι, στο άρθρο 13.3 του Κώδικα διαβάζουμε ότι επιτρέπεται άρση του απορρήτου ‘όταν ο ιατρός μαθαίνει ότι μελετάται κακούργημα’ ή αν ‘ο ιατρός αποβλέπει στη διαφύλαξη δικαιολογημένου ουσιώδους δημοσίου συμφέροντος’. Βέβαια η δημοσιοποίηση μιας προβληματικής διάγνωσης μπορεί να στοιχίσει στον εργαζόμενο τη δουλειά του. Εδώ η ευθύνη είναι και της οργανωμένης πολιτείας που θα πρέπει να έχει την ευελιξία να μετακινήσει τον ασθενή σε άλλη εργασία, όπου δεν θα διατρέχει κίνδυνο ούτε ο ίδιος ούτε κανείς άλλος, ή να του εξασφαλίσει επαρκή θεραπεία πριν του επιτρέψει να επανέλθει στην αρχική θέση του. Δύσκολο ακούγεται, και το ηθικό δίλημμα δεν θα πάψει να υπάρχει. Υπό τις τρέχουσες νομικές και οικονομικές συνθήκες πολύ δύσκολα θα διακινδύνευε ένας γιατρός να βρεθεί υπόδικος σε μια πιθανή αγωγή με αβέβαια έκβαση για τον ίδιο.   
     Εκεί που δεν είναι καθόλου αβέβαια τα πράγματα είναι όταν εντολέας της ιατρικής εξέτασης είναι ο εργοδότης, που πρέπει να ενημερώνεται για τα ευρήματά της. Έτσι π.χ. ένας ιπτάμενος της πολεμικής αεροπορίας περνάει από εξετάσεις πτητικής ικανότητος σε τακτά χρονικά διαστήματα, και τα αποτελέσματα πηγαίνουν στον ιατρικό του φάκελο που βρίσκεται στα χέρια της διοίκησης. Εφόσον κριθεί ακατάλληλος, δεν υπάρχει περίπτωση να αποσιωπηθεί το γεγονός: «Λυπούμαστε, αλλά από εδώ και μπρος τίθεσθε εκτός πιλοτηρίου. Το ότι αυτό ήταν το όνειρο της ζωής σας δεν γίνεται δεκτό ως επιχείρημα». Η ίδια λογική θα πρέπει να διέπει και τον έλεγχο όλων των επαγγελματιών που είναι υπεύθυνοι για τις ζωές άλλων. Η τακτική αυτή δεν αποτελεί φυσικά απόλυτη εγγύηση εναντίον κάθε ενδεχομένου, αλλά τουλάχιστον είναι αυτό που μπορούμε ως άνθρωποι να πράξουμε. Και ο Θεός βοηθός.

Διδάγματα

Ευαγγελισμός σήμερα. Μεγάλη Χριστιανική εορτή και μεγάλη εθνική επέτειος, μέρα στην οποία έχουμε συνηθίσει να ακούμε μηνύματα, συνθήματα, κηρύγματα, συχνά γνωστά, άλλοτε πιο πρωτότυπα. Δυο ιδιαίτερα περιστατικά καταγράφω φέτος. Σε προσωπικό επίπεδο, την επάνοδο στην ενεργό ζωή μετά την αναγκαστική ανάπαυση της ανάρρωσης επί τέσσερεις εβδομάδες. Πολλά τα διδάγματα από μια τέτοια εμπειρία, κάποια στιγμή πρέπει να τα αναπτύξω πιο αναλυτικά. Ας πω μόνο ότι εκτιμούμε καλύτερα όσα προηγουμένως είχαμε ως δεδομένες και αυτονόητες δυνατότητες, και που πρόσκαιρα στερηθήκαμε. Κίνηση, εργασία, εκκλησιασμός, ελευθερία δράσεως..., τόσα άλλα, για τα οποία ξεχνούμε να πούμε το καθημερινό ‘ευχαριστώ’ στο Θεό: δώρα μεγάλα είναι όλα, κι ας πάψουμε να τα βλέπουμε ως ‘δικαιώματα’. 
     Το δεύτερο γεγονός που σημαδεύει τη μέρα είναι η τραγική συντριβή του γερμανικού αεροπλάνου στις Άλπεις με τους 150 νεκρούς. Και άλλοτε έχουν γίνει πολύνεκρα δυστυχήματα ανά τον κόσμο. Μάλιστα, με δεδομένο τον τεράστιο αριθμό εμπορικών πτήσεων είναι πραγματικό θαύμα πόσο σπάνιες είναι τέτοιες τραγωδίες. Ωστόσο, η θέα τριών πρωθυπουργών να συμμερίζονται ένα κοινό εθνικό πένθος με κάνει να σκεφθώ πόσο διαφορετικά θα πολιτευόμασταν ως πρόσωπα, ως κράτη, ως παγκόσμια κοινότητα, αν είχαμε έστω και λίγη μνήμη θανάτου, που είναι απόλυτα βέβαιος ως προοπτική και απόλυτα αβέβαιος ως προς τον χρόνο και τις συνθήκες του. Με τα λόγια του Μεγάλου Κανόνα που ψάλαμε απόψε, «ως άνθος, ως όναρ ο χρόνος του βίου τρέχει. Τι μάτην ταραττόμεθα;»

Κόκκινη κάρτα στην 'Κάρτα'

Εδώ και μια εβδομάδα είναι ανοικτή σε δημόσια διαβούλευση η προτεινόμενη εφαρμογή της ‘Κάρτας του Πολίτη’ που θα διευκολύνει--λένε--την ορθή διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων και εκτός των άλλων θα αυξήσει και τα δημόσια έσοδα. Κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες σκέψεις για καθιέρωση ενός τέτοιου συστήματος. Όλες προσέκρουσαν στις αντιδράσεις των πολιτών για λόγους θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το ‘κράτος’ βέβαια (λέγε με Εξαποδώ) δεν το βάζει κάτω, απλώς περιμένει λίγο, αλλάζει τη συνταγή και σερβίρει το ίδιο ‘φαγητό’ με διαφορετικά προσχήματα. Και είναι ενδιαφέρον ότι μια ‘αριστερή’ κυβέρνηση στο συγκεκριμένο θέμα δείχνει να συμβαδίζει με όσα σκέφτονταν οι ‘κατηραμένες’ δεξιές κυβερνήσεις που προηγήθηκαν και δεν έχει τις σχετικές ιδεολογικές αναστολές για να πράξει τα ίδια.
     Ε λοιπόν, δεν μας χρειάζεται η ‘Κάρτα του Πολίτη’. Υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα που μπορεί να κάνει μια σωστή δημόσια διοίκηση για να κάνει αποδοτικό και ουσιαστικό το έργο της. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη να καταφύγει σε κάτι που έρχεται σε ριζική αντίθεση τόσο με τις ατομικές ελευθερίες όσο και με τη θρησκευτική συνείδηση των Ελλήνων πολιτών. Ας δώσει το κράτος παράδειγμα χρηστής διαχείρισης, ας διδάξει την έντιμη συμπεριφορά, ας σεβασθεί τους θεσμούς, και ας απαιτήσει τα ίδια από τους πολίτες. Η μετατροπή των πολιτών σε ψηφία μας φέρνει ένα μεγάλο βήμα πιο κοντά σε μια απολυταρχική (= δαιμονική) διακυβέρνηση.

     ΣΗΜ. Η υποβολή σχολίων στην διαβούλευση είναι ανοικτή μέχρι τις 2 μ.μ. της 24ης Μαρτίου. Όσοι θέλουν, ας σπεύσουν ΕΔΩ.

Απλά πράγματα

Τόσο σάλιο και μελάνι έχει χυθεί τις τελευταίες μέρες για το αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής για το Ελληνικό ζήτημα (εξαμερής; επταμερής; πάντως μονομερής δεν ήταν). Μερικοί μάλιστα απορούν γιατί άλλα δηλώνουν οι δικοί μας και άλλα οι ξένοι. Να το εξηγήσω λοιπόν.
     Καθόμαστε σ’ ένα τραπέζι και τρώμε και πίνουμε. Όλοι οι άλλοι βλέπουν το ποτήρι μας μισοάδειο, εμείς επιμένουμε να το βλέπουμε μισογεμάτο. Τι το παράξενο; Εμείς είμαστε εκ φύσεως αισιόδοξοι. Ή καλύτερα να το πω αλλιώς. Από τη μια μεριά του τραπεζιού κάθονται όλοι οι συνομιλητές μας και κοιτάζουν όλοι μαζί μια κάρτα που κρατεί στα χέρια της η κεντρική συνομιλήτρια: κάτι λένε μεταξύ τους και δείχνουν την κάρτα και σχολιάζουν ψιθυριστά πίσω από τις παλάμες τους. Από την άλλη μεριά καθόμαστε εμείς και βλέπουμε την ίδια κάρτα, από την πίσω όψη της, που είναι κατάλευκη. Αυτάρεσκα ικανοποιημένοι, βγαίνουμε από την αίθουσα και δηλώνουμε στην καθιερωμένη συνέντευξη τύπου ότι πήραμε λευκή επιταγή. Την ίδια ώρα όλοι οι υπόλοιποι δηλώνουν στη δική τους συνέντευξη το περιεχόμενο της κάρτας: «Φέρτε μας όλες τις μεταρρυθμίσεις και βλέπουμε».
     Τι δεν καταλάβατε; Πιο απλά δεν γίνεται.

Με το πεννάκι του Ηλ. Μακρή: (Καθημερινή 22/3/2015)

'Σήμερον έαρ μυρίζει'

Εαρινή ισημερία σήμερα, αλλάζει η εποχή, έστω και 'επί της αρχής' (για την ουσία χρειάζεται να ψηφισθούν... εφαρμοστικοί νόμοι). Δεν ξέρω αν το σκεφθήκατε ποτέ, αλλά δεν λέμε "Καλή άνοιξη!" όπως λέμε για όλες τις άλλες εποχές. Προφανώς διότι θεωρείται τραγικός πλεονασμός--μια άνοιξη δεν μπορεί παρά να είναι καλή, έστω και 'ακριβή' κατά τον Ελύτη (μια και σήμερα είναι και ημέρα της ποίησης). Αντί να επιδοθούμε σε στιχοπλοκία, ας χαρούμε την εικόνα της με την ελπίδα που πάντα τη συνοδεύει.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Έκλειψη

Η σημερινή μέρα είχε αναγγελθεί από μέρες για το αστρονομικό της ενδιαφέρον, την έκλειψη ηλίου που συνέπιπτε με άλλα συμπαντικά δρώμενα που δεν τα καταλαβαίνω πολύ καλά για να τα αναπτύξω. Στο μυαλό κάποιων είχε πάρει και μεταφυσικές διαστάσεις, μια και συνδέθηκε με ζοφερές προβλέψεις για το τέλος του κόσμου και άλλα δεινά που μας περιμένουν, κοντά σε όσα γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Ωστόσο, εγώ την είδα αλλιώς. Μετά από τρεις και πλέον εβδομάδες κατ’ οίκον (και κατά κλινικήν) περιορισμού, στις οποίες οι μετακινήσεις μου ήταν μόνο για αυστηρά ιατρικούς λόγους, σήμερα ανέπνευσα ξανά για μερικές ώρες τον εξωτερικό αέρα, έστω και χωρίς να δω τον σκοτεινιασμένο ήλιο λόγω νέφωσης. Μεγάλη υπόθεση, αφορμή ευγνωμοσύνης για την αποκατάσταση της υγείας, υπόμνηση του τι σημαίνει ανημπορία, αδυναμία, εγκλεισμός, απώλεια ελευθερίας (για οποιονδήποτε λόγο), όπως θέλετε πέστε το. Δόξα τω Θεώ!
     Για να μην αφήσουμε όμως και το αστρονομικό γεγονός ασχολίαστο, θυμήθηκα την τελευταία έκλειψη που είχα δει. Αύγουστος του 1999, βρίσκομαι στον περίβολο ενός μεγάλου αγγλικού νοσοκομείου, περιμένοντας για συνέντευξη για προσωρινή θέση εργασίας. Ο ήλιος έχει αρχίσει να χάνεται πίσω από τη σελήνη, ο ουρανός είναι αρκετά καθαρός για να επιτρέπει το θέαμα, δεν έχω όμως ειδικά γυαλιά. Ωστόσο, από τη σκιά ενός τριώροφου κτιρίου μπορώ να τον βλέπω μέσα στα φυμέ τζάμια του απέναντι παράλληλου οικήματος χωρίς πρόβλημα, μειώνοντας έτσι και το άγχος της αναμονής. Δυστυχώς δεν είχα μαζί μου φωτογραφική μηχανή, ενώ τα τότε κινητά δεν είχαν απεικονιστικές δυνατότητες. Πάντως πήρα τη θέση. 

'Μπούλληδες'

Δεν έγραψα τίποτε για την θλιβερή υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη και την τραγική της κατάληξη, που ανέδειξε ως θέμα δημοσιότητος το bullying. Δυστυχώς η ελληνική γλώσσα αποδεικνύεται φτωχή μπροστά στο μέγεθος του φαινομένου που δεν μπορεί να περιγραφεί απλά ως ‘εκφοβισμός’. Αυτός ή αυτοί που το κάνουν θέλουν να προκαλέσουν στο θύμα ένα μίγμα φόβου, απαξίωσης, υποτέλειας, ταπείνωσης (όχι με την έννοια της αρετής), ντροπής, απώλειας κάθε αυτοσεβασμού, τελικά να το κάνουν να νιώθει ανάξιο να υπάρχει. Νταηλίκι, τραμπουκισμός, σαδισμός, τσαμπουκάς, όλοι οι όροι μπορεί να μας δώσουν μια οπτική γωνία του φαινομένου χωρίς να το φωτίζουν ολόκληρο. Γνωστό από χρόνια, αλλά χρειαζόταν να υπάρξει θύμα για να το συζητήσουμε.
     Δεν θάθελα να μπω στην ερμηνεία του φαινομένου, που μπορεί να έχει σχέση με το παρελθόν των δραστών, την ψυχική διεργασία του μεγαλώματος (growing up) και της ανάδειξης μέσω της υποταγής άλλων, ή και με ζωώδη ένστικτα κυριαρχίας μέσα σε μια στενή ή ευρύτερη κοινωνία. Ωστόσο, κάνω τη σκέψη ότι bullying και ‘μπούλληδες’ υπάρχουν εδώ και δεκαετίες σε σχολεία, πανεπιστήμια, γήπεδα... με την ανοχή και την ενθάρρυνση της επίσημης πολιτείας. Όταν δέκα τσογλάνια (συγγνώμη για την τουρκική) διαλύουν μια συνέλευση, διακόπτουν ένα μάθημα, χτίζουν την πόρτα του καθηγητή ή αδειάζουν σκουπίδια στο γραφείο του, αυτό δεν είναι bullying; Και όταν οι δράστες έχουν δεδομένη την ατιμωρησία και την κομματική υποστήριξη, δεν ενθαρρύνονται να κάνουν το ίδιο απέναντι σε όποιον δεν τους αρέσει;
     Πιθανώς βέβαια θα μου πουν κάποιοι ότι μπερδεύω το bullying με τον χουλιγκανισμό ή τον πολιτικό ακτιβισμό ή την αντιεξουσιαστική ταξική πάλη ή ό,τι άλλο. Μη με παρεξηγείτε: στην εποχή της μετονομασίας ζούμε.

Στέρηση

Πολύς και καθημερινός λόγος γίνεται για στερήσεις και για λιτότητα, και βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για πολλούς ανθρώπους οι λέξεις αυτές έχουν χειροπιαστό αντίκρισμα, με έλλειψη ακόμη και των στοιχειωδών για την επιβίωση. Χωρίς να υποτιμούμε και να απορρίπτουμε τις πραγματικές, ουσιαστικές ανάγκες, ας σκεφθούμε και την άλλη όψη του νομίσματος. Μήπως εν πολλοίς εννοούμε τη λιτότητα ως αδυναμία να ξοδεύουμε αλόγιστα και με την ίδια ευκολία και ανεμελιά που το κάναμε μέχρι πρό τινος; Τις σκέψεις αυτές κάνω διαβάζοντας ένα σχόλιο του πατέρα μου στον 43ο Ψαλμό:

 
     ‘Όταν χάσουμε τα υλικά αγαθά και πέσουμε σε φτώχεια και πείνα, τότε καταλαβαίνουμε τι αξίζει το κομμάτι του ψωμιού που μας περισσεύει και το πετούμε στα σκουπίδια. Όταν έχουμε όλα τα αγαθά, μεθυσμένοι από την ευμάρεια, νομίζουμε ότι είμαστε αυτάρκεις και δεν έχουμε ανάγκη της προνοίας και της βοηθείας του Θεού. Φτάνουμε ακόμη και στην άρνηση της υπάρξεως του Θεού, γιατί έτσι μας συμφέρει. Ο Θεός θα μας ζητήσει λόγο για την αποστασία μας και τις παρανομίες μας, για την παρασπονδία από τη διαθήκη, από τη συμφωνία που έχουμε κάνει μαζί του. Αν λοιπόν κάνουμε τους εαυτούς μας να πιστέψουν ότι δεν υπάρχει Θεός, νομίζουμε ότι δεν θα λογοδοτήσουμε σε κανέναν για τις αμαρτίες μας. Μας αφαιρεί λοιπόν τα αγαθά ο Θεός, για να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα, να αναγνωρίσουμε την ύπαρξή του και την εξάρτησή μας από αυτόν, να εκτιμήσουμε τις δωρεές του και να κάνουμε καλή χρήση τους.’ [π. Κων. Παπαγιάννης. Άνθη από τον κήπο των Ψαλμών. Εκδόσεις Περιβόλι της Παναγίας 2013, σ. 124].

     Μια πρόταση: διαβάστε τον Ψαλμό 43. Γραμμένος πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια, περιγράφει με θαυμαστή ακρίβεια τη σημερινή κατάσταση της χώρας μας, και προτείνει και τη λύση του προβλήματος. Αν βέβαια θέλουμε να την αποδεχθούμε.

Αλλαγή

Χωρίς λόγια, μιλάει μόνο του...

(συγγνώμη, δεν γνωρίζω την προέλευση--έτσι μου το έστειλαν).

Πλανώμενοι

Ο Π. Μπουκάλας στο χθεσινό του άρθρο στην Καθημερινή με τίτλο ‘Όταν η αστρολογία δεν πάει εφορία’ αναφέρει μια ιστορία με τον κυνικό φιλόσοφο Διογένη. Την παραθέτω σε μετάφραση: «Κάποτε ένας αστρονόμος έδειχνε στην αγορά μια πλάκα πάνω στην οποία υπήρχε ένα σχεδιάγραμμα των αστέρων και έλεγε ποιοι είναι οι πλανώμενοι. Ακούγοντάς τον ο Διογένης, είπε: “Μη λες ψέματα, φίλε. Δεν είναι αυτοί οι πλανώμενοι, αλλά τούτοι εδώ”. Και του έδειξε τους παριστάμενους». Αν θυμούμαι καλά, η ιστορία αυτή υπήρχε στο αναγνωστικό της αρχαίας της Α΄ Γυμνασίου των Βαμπούλη και Ζούκη (σε μάλλον απλουστευμένη γλώσσα) και κατέληγε: ‘Πλανώμενοι ουκ εισιν οι εν τω αιθέρι αστέρες αλλ’ ούτοι οι άνθρωποι’. Ούτω πως προ αμνημονεύτων χρόνων..., αλλά με διαρκή ισχύ.

Συμβολικά

Παρακολούθησα χθες την ορκωμοσία του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας (με κεφαλαία κατ’ αρχήν, το μέλλον θα δείξει αν θα διατηρηθούν) και τις συνακόλουθες εκδηλώσεις (κατάθεση στεφάνου στον Άγνωστο Στρατιώτη, παράδοση και παραλαβή στο Προεδρικό Μέγαρο). Δυο παρατηρήσεις. Πρώτη, η καταρρακτώδης βροχή που έκανε κυριολεκτικά μουσκίδι τον ‘νέο’, λες και ο ουρανός του έστελνε με τον πιο χτυπητό τρόπο το μήνυμα: «Σε τέτοια καταιγίδα θα πλέεις από εδώ κι εμπρός». Δεύτερη, η αντιφώνηση του εισερχομένου στον απερχόμενο με την αναφορά της στους τρεις πυλώνες της Ευρωπαϊκής ιδέας (ελληνικές αρχές, ρωμαϊκό δίκαιο, χριστιανική αλληλεγγύη), προς τους οποίους δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν οι ακολουθούμενες ευρωπαϊκές πρακτικές. Να το δούμε ως μια υπόμνηση με αποδέκτες εντός και εκτός Ελλάδος; Ας κρατήσουμε θετική στάση και ας ελπίσουμε ότι ο ρόλος του Προέδρου θα γίνει πιο ενοποιητικός στο εσωτερικό. Κάτι που επειγόντως χρειαζόμαστε.

Δηλωσίες

Είπε ή όχι ο Γερμανός τον Έλληνα ‘ανόητα αφελή’; Αποκάλεσε μήπως κάποιος Έλληνας τον Γερμανό ‘απόγονο των ναζί’ ή ‘χιτλερικό’; Ο γάιδαρος ή ο πετεινός είπε τον άλλο κεφάλα; Ένα από τα πράγματα που μαθαίνουμε στην ενδιαφέρουσα εποχή που ζούμε είναι ότι οι δηλώσεις είναι η εφαρμογή της πολιτικής με άλλα μέσα. Άλλοτε γραπτές, άλλοτε προφορικές, όλο και περισσότερο ψηφιακές μέσω Twitter (αλήθεια, πότε βρίσκουν καιρό οι πολυάσχολοι πολιτικοί να γράφουν απανωτές χαζομαρίτσες των 160 στοιχείων;), άλλοτε πρωτογενείς και άλλοτε ως απαντήσεις στις προηγούμενες, αποτελούν την πρώτη ύλη των ειδήσεων και όχι σπάνια γίνονται σπίρτα που ψάχνουν απεγνωσμένα το βαρέλι με την πυρίτιδα ή το μπουκάλι με τη βενζίνη. Εκεί που λέμε ότι κάπου φτάσαμε με συζητήσεις, διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς, συμφωνίες, έρχεται μια δήλωση, επίσημη ή ανεπίσημη, και μπερδεύεται στα πόδια μας, και πάρτους κάτω. Αναπόφευκτα ακολουθούν νέες δηλώσεις για να διευκρινήσουν ή να αναιρέσουν τις πρώτες. Έτσι, στην περίπτωση Σόιμπλε μαθαίνουμε ότι έγινε ‘λάθος στη μετάφραση’. Ευτυχώς πάντα υπάρχει ένας βολικός αποδιοπομπαίος τράγος, πριν το σπίρτο φτάσει στο βαρέλι και οι δηλώσεις καταλήξουν σε δηώσεις. Άραγε θα έλεγαν τόσα πολλά οι δημόσιοι άνδρες αν ήξεραν ότι θα φορολογηθούν με βάση τις... δηλώσεις τους;

Υστερόγραφο. Είχα γράψει τις παραπάνω σκέψεις όταν διάβασα στη Σοφία Σειράχ ότι ‘πρὸ αἱμάτων λοιδορίαι’, ενώ αμέσως παρακάτω ο συγγραφέας της αναρωτιέται: ‘Τίς δώσει μοι ἐπὶ στόμα μου φυλακὴν καὶ ἐπὶ τῶν χειλέων μου σφραγίδα πανοῦργον, ἵνα μὴ πέσω ἀπ᾿ αὐτῆς καὶ ἡ γλῶσσά μου ἀπολέσῃ με;’ [Σειράχ 22:27]. Προφανώς παλαιό το πρόβλημα των απερισκέπτων λόγων.

 

'Παις λουόμενος'

Παρακολουθώντας τις πρωινές τηλεμαχίες των πολιτικών θυμούμαι αόριστα ότι κάτι σχετικό είχε γράψει για την κατάστασή μας ο γερο-Αίσωπος, και το βρήκα [ΕΔΩ]. Ιδού ο μύθος, σε απλά ελληνικά:
    ‘Ένα παιδί έκανε μπάνιο σε έναν ποταμό, παρασύρθηκε απο το ρεύμα και κινδύνευε να πνιγεί. Τότε είδε κάποιον περαστικό στην όχθη, κι άρχισε να φωνάζει «Βοήθεια!» Ο περαστικός σάν είδε το παιδί, θύμωσε κι άρχισε να το κατηγορεί: «Βλάκα! ηλίθιε! Οι μεγαλύτεροι πάντα σας λέμε να μήν μπαίνετε στο ποτάμι όταν είστε μικρά, όταν δέν ξέρετε κολύμπι, να μή μπαίνετε εκεί που το ποτάμι είναι βαθύ, να μή μπαίνετε εκεί που έχει ρεύμα! Δέν ακούτε! Τόσοι άνθρωποι έχουν πνιγεί, και δέν βάζετε μυαλό!» Και το παιδί του απάντησε: «Σε παρακαλώ! Έλα, βοήθησέ με να μήν πνιγώ, κι ύστερα βρίσε με όσο θέλεις!»’
     Μετά από πέντε χρόνια κρίσης, κι ενώ πηγαίνουμε ως χώρα από το κακό στο χειρότερο, οι πολιτικοί μας επιμένουν να αναδιφούν την ιστορία, να επισημαίνουν τα σφάλματα και τις παραλείψεις των προηγουμένων και να επιμερίζουν τις ευθύνες για όσα έγιναν ή δεν έγιναν στην ώρα τους. Ενώ το ζητούμενο είναι να γλιτώσουμε πρώτα όλοι από τον πνιγμό. Κάτι τέτοιο μόνο με κάποιου είδους εθνική συνεννόηση και κοινή προσπάθεια μπορεί να επιτευχθεί, έστω και την εσχάτη ώρα. Όλες οι άλλες ‘λύσεις’ μόνο βαθύτερα στο τέλμα μπορούν να μας οδηγήσουν. 

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 28/3/2015]

Κριτήρια

Η αργία, κατά τους αρχαίους, μπορεί να είναι μήτηρ πάσης κακίας, αλλά σε αναγκάζει και να διαβάσεις περισσότερο απ’ όσο θα έκανες μόνος σου. Έτσι πέφτω σήμερα πάνω σε μια ιστορία στην Καθημερινή για μια νεαρή Μεξικάνα που ξεκίνησε ως ‘παράτυπη’ μετανάστρια στις ΗΠΑ και έφτασε να γίνει ακριβοπληρωμένο στέλεχος της Goldman Sachs. Πρόκειται για ιστορία από εκείνες που ‘πουλάνε’ διότι ενσαρκώνουν το λεγόμενο ‘Αμερικάνικο όνειρο’, πώς δηλ. κανείς ανεβαίνει από τα κουρέλια στα πλούτη (rags to riches). Ωστόσο, σημείωσα και μεταφέρω ένα σημείο του κειμένου που μπορεί να έχει ευρύτερη εφαρμογή: ‘Σε μία από τις πρώτες αξιολογήσεις της είχε εξασφαλίσει εύσημα για τρία βασικά χαρακτηριστικά, στα οποία δίνει μεγάλη έμφαση η Goldman: το να διακρίνει το ανούσιο από το ουσιαστικό, να αντιλαμβάνεται τα προβλήματα πριν εμφανιστούν, και να κυνηγάει τις ευκαιρίες’.
     Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να αναζητούμε δημόσια στελέχη με επιχειρηματικά κριτήρια; Καταλαβαίνω βέβαια ότι τέτοιες ιδέες χαλάνε την ‘σούπα’ της αξιοκρατίας, αλλά μια σκέψη κάνω.

Αργία

Ο ιστολόγος του παρόντος δηλώνει αναγκαστική αργία επικαλούμενος λόγους υγείας. Οι δισκοκήλες που τον παίδευαν (με τη διπλή έννοια) από χρόνια έφθασαν σε βαθμό κακουργήματος και χρειάσθηκε η παρέμβαση του χειρουργού, με άμεσο και καλό αρχικό αποτέλεσμα. Βέβαια η περαιτέρω πορεία εξαρτάται από τη συμμόρφωση του αρρώστου προς τας υποδείξεις, που συνιστούν όσο γίνεται λιγότερη καρέκλα (άρα περιορισμένο χρόνο γραφής). Δύσκολο να ιστολογεί κανείς όρθιος ή οριζόντιος, όσο κι αν τα θέματα της επικαιρότητος δελεάζουν. Ωστόσο, ρίχνω μια ιδέα. Όποιος αποφασίσει να διαβάσει κείμενα περασμένων ετών, θα διαπιστώσει ότι δεν άλλαξαν και πολλά πράγματα (αρκεί να αναλογισθούμε τα πρόσφατα δωράκια της ΔΕΗ προς τον εαυτό της). Όσο για καινούργια, όταν το επιτρέπουν οι περιστάσεις, θα επανερχόμαστε.

Χιούμορ

 [Σκίτσο του Ηλ. Μακρή, Καθημερινή 25/2/2015]

Η σοβαρότητα της κατάστασης της χώρας δεν πρέπει να μας εμποδίσει να βλέπουμε την κωμική πλευρά όπου μπορούμε, για εκτόνωση. Αντίθετα, η αλλαγή πολιτικής μας δίνει και αφορμές για αναβάθμιση του χιούμορ μας. Έτσι ακούμε κάθε τόσο διάφορους εκλεγμένους δημόσιους άνδρες και γυναίκες να λένε, αναφερόμενοι σε μνημονιακές δεσμεύσεις και υποχρεώσεις, ότι «αυτά τελείωσαν με την ψήφο του λαού στις 25 Γενάρη». Σαν να λέμε, τηρουμένων των αναλογιών, ότι στην Ελλάδα ψηφίσαμε να έχουμε συνεχώς καλό καιρό, και από την επομένη το πρωί ακυρώνονται βάσει του εκλογικού αποτελέσματος όλα τα δελτία ακραίων φαινομένων, για πάντα.
     Κι ένα ανατολίτικο. Κάποτε ο Νασρεντίν Χότζα ονειρεύτηκε ότι έτρωγε μια τούρτα, και κάποιος κάθισε απέναντί του κι άρχισε να τρώει κι εκείνος. Έξαλλος άρχισε να χτυπιέται με τα σεντόνια μέχρι που έπεσε από το κρεβάτι. Ξύπνησε και είδε... τα χέρια του άδεια. Τότε έκλεισε πάλι τα μάτια και είπε στον ‘απέναντι’: «Χαλάλι, ας τη φάμε από μισή».
     Κάπως έτσι κι εμείς. Μέχρι να πέσουμε από το κρεβάτι.