Μια πρόβλεψη

Μετά τη χθεσινή γραπτή δέσμευση της μεγάλης πολυεθνικής καπνοβιομηχανίας Philip Morris, που υπογράφηκε μάλιστα παρουσία του πρωθυπουργού, για απορρόφηση της μισής παραγωγής καπνού της Ελλάδος για την τριετία 2013-2015, πόσο συστηματική πιστεύετε ότι θα είναι η αντικαπνιστική εκστρατεία στη χώρα εις το εξής; Κάτι μου λέει ότι η τήρηση των σχετικών νόμων από εδώ και πέρα θα γίνεται τόσο... διακριτικά που θα είναι αόρατη δια γυμνού οφθαλμού. Οψόμεθα.

Άνοδος και πτώση

Από χρυσός αθλητής βουλευτής και δήμαρχος, και από δήμαρχος... όχι κλητήρας, αλλά ισοβίτης. Θλιβερή διαδρομή για τον πάλαι ποτέ ‘φτερωτό γιατρό’ Βασίλη Παπαγεωργόπουλο, που θα πρέπει να λειτουργήσει ως παράδειγμα προς αποφυγήν για όσους ασκούν ή επιδιώκουν δημόσια αξιώματα και διαχειρίζονται με οποιαδήποτε ιδιότητα δημόσιο χρήμα (αλλά και για κάθε πολίτη). Το ‘τελευταίον εκβάν’ έρχεται και κρίνει, κατά τον Δημοσθένη, όλα τα ‘πριν υπάρξαντα’, ενώ δικαιώνεται για άλλη μια φορά ο Σόλων (‘μηδένα προ του τέλους μακάριζε’). Όσο πιο ψηλά έχει ανέβει κανείς, τόσο η πτώση θα είναι μεγαλύτερη. Γι’ αυτό και δεν ωφελεί η κάθε είδους δημόσια προσωπολατρία, κινούμενη από πολιτικά, ιδεολογικά, κομματικά ή όποια άλλα κίνητρα. Είναι πολύ προτιμότερο τα αξιώματα να είναι μόνο θέσεις ευθύνης (και όχι αίγλης και δόξας), με συνεχή επίβλεψη και κρίση ως προς την διαχείριση των πόρων και το παραγόμενο έργο, παρά να λειτουργούν ως 'star system' (αποθέωση μέχρι εκεί που πάει, καταβαράθρωση μόλις δοθεί η ανάλογη αφορμή).
     Όχι με χαιρεκακία, αλλά με πίκρα για την αρνητική κατάληξη ενός άλλοτε άξιου ανθρώπου, ελπίζουμε τουλάχιστον παρόμοια κάθαρση να σημειωθεί και σε τόσες άλλες εκκρεμείς υποθέσεις στην ελληνική πραγματικότητα, ώστε να αρχίσει να αποκαθίσταται και η χαμένη πίστη του κόσμου στη δικαιοσύνη... 

[Απεστάλη στην Καθημερινή]

Καυστικά

Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη για το μακάβριο θέμα. Λαύρος συνταξιούχος εκφράζει σήμερα στην Καθημερινή «την αγανάκτηση εκατοντάδων χιλιάδων συμπατριωτών μου για τον εξευτελισμό, για την άνευ προηγουμένου ασυνειδησία, εγκληματική αδιαφορία κράτους και Eκκλησίας!» Για ποιο θέμα; Για το... λαύρο και φλέγον ζήτημα της καύσης των νεκρών. Και βέβαια είναι δικαίωμα του καθενός να ζητήσει να τον κάνουν... ‘κεμπάπ της μακαρίτισσας’ μετά θάνατον. Έχω όμως μια αμφιβολία για τις εκατοντάδες χιλιάδες που επικαλείται ο επιστολογράφος: έκανε κάποιο δημοψήφισμα ή άλλη επίσημη στατιστική καταμέτρηση; Στη δουλειά μας ερχόμαστε κάθε τόσο σε επαφή με θνήσκοντες ανθρώπους, και δεν έχω συναντήσει ακόμη, εδώ και είκοσι χρόνια, κάποια οικογένεια που να μου θέσει τέτοιο πρόβλημα. Μάλλον για βρασμό ψυχής πρόκειται... 

Αγροτικά ερωτήματα

Στην είσοδο επαρχιακής βορειοελλαδικής πόλης χθες ήταν παρατεταγμένα τρακτέρ. Κάποια στο οδόστρωμα, άλλα, πιο ‘καλομαθημένα’, πάνω στις νησίδες πρασίνου που χώριζαν τις λωρίδες . Βέβαια η φυσική θέση του γεωργικού ελκυστήρα είναι εκτός δρόμου, αλλά τι ακριβώς φταίει το λιγοστό χόρτο που διακοσμεί τους δρόμους; Μήπως πρέπει να καταγγείλουμε τους αγρότες στους οικολόγους;
     Έκανα για πολλοστή φορά τη σκέψη: ένα ‘πόθεν έσχες’ στα αγροτικά μηχανήματα μήπως θα αποκάλυπτε χρήσιμα στοιχεία; Όπως, ας πούμε, τι ποσά ακριβώς πήρε (σε αποζημιώσεις, επιδοτήσεις κτλ) κάθε κάτοχος τρακτέρ, και σε τί άλλα περιουσιακά στοιχεία αναλογεί το ακριβό αυτό μηχάνημα; Που, όπως γνωρίζουν καλά όσοι έζησαν στην ύπαιθρο, χρησιμεύει όχι μόνο για καθαρώς αγροτικές εργασίες, αλλά και για μετάβαση στις καφετέριες του χωριού...

Και εις Παρισίους...

Επειδή συχνά από τη θέση αυτή φέρνω ξένα παραδείγματα που δίνουν την εντύπωση ενός διαφορετικού ‘οικονομικού ήθους’ (ας επινοήσω κι εγώ μια πολιτικά ορθή έκφραση), οφείλω να αποκαταστήσω μια αίσθηση ισορροπίας. Έτσι διαβάζω την αρθρογράφο Marina Hyde στη χθεσινή Guardian (τίτλος του άρθρου: ‘Με τέτοια λίστα φοροφυγάδων η Εφορία ντροπιάζει μόνο τον εαυτό της’) να περιγράφει τη ‘λίστα της ντροπής’ που διαθέτει η βρετανική εφορία (HMRC) και που περιλαμβάνει ως κύριους καταζητούμενους φοροφυγάδες, μεταξύ άλλων, έναν κομμωτή στο Λίβερπουλ, ένα υδραυλικό, μια πλεκτοβιομηχανία και μια οινοποιία. Καμία από τις γνωστές μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, εμπορικών πολυκαταστημάτων και άλλων ονομαστών επιχειρήσεων δεν είναι υπό την έρευνα ή έστω την υπόνοια της εφορίας, διότι (όπως γράφουν πολλά από τα σχόλια των αναγνωστών) αυτές υπάγονται στη νομοθεσία περί ‘εταιρικών κερδών’ (με απλά λόγια, έχουν ‘αετούς’ λογιστές και δικηγόρους) ή (και πάλι σύμφωνα με τα σχόλια) είναι μεγάλοι χορηγοί πολιτικών κομμάτων. Τελικά η πεπτωκυία ανθρώπινη φύση δεν έχει εθνικότητα...

Ποιος φταίει ρε;

Από το ηλεκτρονικό Β(λ)ΗΜΑ:

‘Μετεωρολόγοι αναγνωρίζουν ότι ανέμεναν τη δυνατή καταιγίδα, αλλά έπεσαν έξω ως προς την ώρα εκδήλωσής της. Oι αρμόδιες υπηρεσίες ξύπνησαν από τα αστραπόβροντα καθώς η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (EMY) δεν είχε εκδώσει έκτακτο δελτίο πρόγνωσης ακραίων καιρικών φαινομένων για τα ξημερώματα της Παρασκευής. Στη συνέχεια άρχισαν να καταγράφουν τα τεράστια προβλήματα και να αναζητούν τρόπους επίλυσης.’

Για όλα λοιπόν φταίνε οι μετεωρολόγοι που έπεσαν έξω στην πρόβλεψη της ώρας. Διότι μέχρι εκείνη την ώρα το κράτος θα είχε καθαρίσει ΟΛΑ τα φρεάτια και οι δημότες της πόλης θα είχαν μαζέψει ΟΛΑ τα σκουπίδια που συσσωρεύουν κάθε μέρα όπου βρούνε και θα είχαν μετακινήσει ΟΛΑ τα παρατημένα αυτοκίνητα και θα είχαν ξεμπαζώσει ΟΛΑ τα ρέματα της Αττικής και θα είχαν ξεβουλώσει ΟΛΑ τα λούκια από τις οικοδομές και θα είχαν κατεδαφίσει ΟΛΑ τα αυθαίρετα κτίσματα. Α ρε ΕΜΥ τι μας έκανες...

Εναλλακτική πρόταση

Μια άλλη λύση στο πρόβλημα της ουράς, όπως εφαρμόζεται στη Μαλαισία (από ΕΔΩ).

Αποστάσεις

Παραθέτω από το προχθεσινό άρθρο της Τασούλας Καραϊσκάκη (Επικίνδυνες αποστάσεις, Καθημερινή 17/2/2013):

«Πώς μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση από ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων, όπου ήρθαμε με πολυτελή αυτοκίνητα; Λέτε ότι καταλαβαίνετε τους πολίτες, ότι υποφέρετε ως σοσιαλιστές. Αλήθεια, νιώθουμε αυτόν τον πόνο εδώ μέσα;», αναρωτήθηκε προ ημερών η 29χρονη γενική γραμματέας της Διεθνούς Ενωσης της Σοσιαλιστικής Νεολαίας Μπεατρίζ Ταλεγκόν από το βήμα του Συμβουλίου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη Λισσαβώνα, που διεξήχθη υπό την προεδρία του Γιώργου Παπανδρέου. Η κ. Ταλεγκόν διαμαρτυρήθηκε για τον αποκλεισμό των νέων από το βήμα της Διεθνούς, για τη δυσκολία να ακουστούν, συμπληρώνοντας: «Τις συνέπειες από τις πράξεις ή την απραξία σας τις πληρώνουμε εμείς οι νέοι, που δεν μπορούμε να φύγουμε από το σπίτι των γονιών μας, να κάνουμε παιδί στα 30 γιατί δεν έχουμε δουλειά, μολονότι είμαστε η καλύτερα εκπαιδευμένη γενιά... Εσείς οι ηγέτες -κακώς σας αποκαλούν ηγέτες- είστε υπεύθυνοι για ό,τι συμβαίνει».      Και κάνω τη σκέψη ότι ο φαρισαϊσμός είναι αρχαία αμαρτία: από την εποχή του Χριστού ακούγαμε το "πάντα όσα αν είπωσιν υμίν τηρείν, τηρείτε και ποιείτε, κατά δε τα έργα αυτών μη ποιείτε, λέγουσι γαρ και ου ποιούσι". Ανάμεσα στο "λέγω" και το "πράττω" φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλη απόσταση, που δεν σχετίζεται ούτε με συγκεκριμένη ιδεολογία ούτε με πολιτική πλατφόρμα: είναι υπεράνω τέτοιων πραγμάτων.

Ανέντιμες συμπεριφορές

Αυτές τις μέρες διορθώνω γραπτά. Άχαρη δουλειά, θα πει όποιος έχει την εμπειρία της. Δεν διαφωνώ, γι' αυτό και προσπαθώ να κάνω τις εξετάσεις μου όσο πιο βολικές γίνεται για τη διαδικασία της διόρθωσης, χωρίς να μειώνω τη σημασία του περιεχομένου. Υποτίθεται ότι προσπαθώ να βεβαιωθώ ότι όσοι μελέτησαν (ελπίζω...) το μάθημά μου συγκράτησαν κάποια σημεία χρήσιμα για την καθημερινή τους εργασία. Δεν τους ζητώ να μου αναπτύξουν θέματα. Προτιμώ την εύκολη λύση της επιλογής (σωστό-λάθος) και ελπίζω (πάλι...) ότι σκέφτονται λίγο πριν επιλέξουν την απάντηση. Ο αριθμός των 50 ερωτήσεων καλύπτει σε μεγάλη έκταση την ύλη, και κάνει την αναγωγή του αποτελέσματος επί τοις 100 πολύ απλή. Ωστόσο, η διόρθωση των γραπτών δίνει αφορμές για σκέψη. Το ευχάριστο είναι ότι όλοι πήραν υψηλούς βαθμούς, από 9 και πάνω (βρήκα κι ένα ατόφιο δεκάρι). Έχοντας ολοκληρώσει όμως, θα μπορούσα να χωρίσω τα γραπτά σε 3-4 κατηγορίες, ανάλογα με τα λάθη που έκαναν. Έτσι, βλέπει κανείς την ίδια ομάδα λαθών να επαναλαμβάνεται με σταθερό τρόπο σε 8-10 διαδοχικά γραπτά, ενώ μια άλλη ομάδα έχει μεταφέρει τα λάθη της σε 2-3 τελείως διαφορετικές ερωτήσεις. Δεν ήμουν παρών στις εξετάσεις, αλλά θα μπορούσα να στοιχηματίσω με μεγάλη σιγουριά ότι τα λάθη (και κατ' επέκτασιν και τα σωστά) αποτελούν σε κάθε ομάδα προϊόν συνεργασίας μεταξύ των εξεταζομένων. Εκεί που συνάντησα ένα ή δύο "άσχετα" λάθη (= ασύνδετα με κάποιο άλλο γραπτό) πραγματικά τα χάρηκα.
     Γιατί αντιγράφει κανείς; Για να περάσει το μάθημα, θα μου πείτε. Κι αν το περάσει με 7 αντί για 9, έγινε τίποτε; Δεν πρόκειται να βελτιώσει τις πιθανότητες της μελλοντικής του επαγγελματικής σταδιοδρομίας με τον βαθμό ενός μεταπτυχιακού μαθήματος. Αν θέλει να πετύχει κάτι τέτοιο, ας διαβάσει περισσότερο. Είχα κάποτε συμφοιτητή (πραγματικά καλό φοιτητή) που έλεγε εκ των προτέρων στους καθηγητές μας: "Αν πρόκειται να μου πάρω κάτω από 9, να με κόψετε". Δεν ζητούσε χαριστικό βαθμό: ήθελε μια δεύτερη ευκαιρία για διάβασμα. Με τον τρόπο αυτό πρόκοψε στη συνέχεια στην Αμερική.
     Πριν μερικά χρόνια το περιοδικό British Medical Journal είχε δημοσιεύσει ανώνυμα, ως έναυσμα για δεοντολογική συζήτηση, την ιστορία ενός τελειόφοιτου της Ιατρικής που πιάστηκε να αντιγράφει στις πτυχιακές του εξετάσεις. Η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από το αν θα έπρεπε να επιτραπεί στον φοιτητή να πάρει πτυχίο ιατρικής ή όχι. Δεν ήταν λίγοι οι αναγνώστες που διατύπωσαν τη γνώμη ότι η ανέντιμη συμπεριφορά πρέπει να καταδικάζεται, και ότι δεν θα την ανέχονταν σε έναν μελλοντικό γιατρό. Μπορεί η άποψη αυτή να φαίνεται ακραία, αλλά βάζει σε σκέψεις. Δεδομένου ότι όλοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές μου ανήκουν στα επαγγέλματα υγείας, πόσο θα ανεχόμασταν σ' αυτούς κάποιας μορφής ανέντιμη συμπεριφορά; Ας θυμηθούμε τι λέει το Ευαγγέλιο: "Ο πιστός εν ελαχίστω και εν πολλώ πιστός εστι, και ο εν ελαχίστω άδικος και εν πολλώ άδικός εστι". Εδώ που τα λέμε όμως, πόσες μορφές ανέντιμης συμπεριφοράς "καταπίνουμε αμάσητες" κάθε μέρα; Για να μην πω ότι τις επικροτούμε κιόλας.

Εντός και εκτός

Μεγάλη συζήτηση γίνεται εδώ και μέρες για τον ‘πολλαπλασιαστή’ (μη μου ζητήσετε να εξηγήσω τι είναι...) που προκάλεσε πλασματική αύξηση του χρέους μας και μας οδήγησε σε οικονομικό αδιέξοδο. Ένα βασικό πρόβλημα της σύγχρονης Ελλάδας (δηλαδή των κατοίκων της) είναι ότι μπερδεύει τα ‘εν οίκω’ (= εσωτερικά μας θέματα) με τα ‘εν δήμω’ (= διεθνείς σχέσεις και υποχρεώσεις της χώρας). Τα πρώτα (αξιοκρατία, εντιμότητα απέναντι στους άλλους, σεβασμός σε θεσμούς και νόμους, χρηστή δημόσια διοίκηση, συνετή διαχείριση των οικονομικών μας κτλ.) είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της κάθε συντεταγμένης πολιτείας, και θα έπρεπε να τα έχουμε βάλει μόνοι μας σε τάξη εδώ και δεκαετίες, χωρίς έξωθεν πιέσεις. Τα δεύτερα (χρέη και οφειλές και δανεικά και τόκοι) σηκώνουν πολλή συζήτηση και διαπραγμάτευση ως προς το πραγματικό τους μέγεθος, αλλά και ως προς τη νομιμότητα και την αμοιβαιότητά τους (υποχρεώσεις δεν έχουμε μόνο εμείς, έχουν κι εκείνοι χρωστούμενα που τα αρνούνται, ενώ έβαλαν το χεράκι τους για να διογκώσουν τα δικά μας). Δυστυχώς η έλλειψη των πρώτων δίνει λαβή σε ποικίλα σχόλια για την αξιοπιστία και φερεγγυότητά μας. Γι’ αυτό και καταντήσαμε να δεχόμαστε από τους ξένους εντολές για το πώς θα ρυθμίσουμε τα του οίκου μας.

Ευθύνη

Το διάβασα τις προάλλες σε άρθρο του Θ. Ντόκου στην Καθημερινή: ‘... Χρειαζόμαστε τη μετάβαση από την προσωπική αίσθηση αδυναμίας (και αδιαφορίας) να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα σε μια νοοτροπία ατομικής ευθύνης και συνεισφοράς. Πρέπει να ξαναγίνει επίκαιρος ο Καζαντζάκης (Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη. Αν δεν σωθεί, εγώ θα φταίω) και ο πρόεδρος Κένεντι (Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η πατρίδα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για την πατρίδα σου)’.

     Και θυμήθηκα το βιβλίο ‘Υπεύθυνοι για όλα’ του π. Νεκτάριου Αντωνόπουλου. Η θέση είναι απόλυτα σύμφωνη με την ορθόδοξη αντίληψη για την προσωπική θέση και ευθύνη όλων μας μέσα στην κοινή ανθρώπινη μοίρα.

Κυνική ομολογία

Από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, χωρίς σχόλια (κάνετε τον κόπο να το διαβάσετε...)

Κι ύστερα λένε (όπως έλεγε ο μακαρίτης Στράτος Διονυσίου) πως φταίει ο φονιάς...

Αφοσίωση

Έλαβα ηλεκτρονικά μια παρουσίαση για τις γυναίκες, που καταλήγει στο ακόλουθο κείμενο:

‘Οι γυναίκες έχουν ενέργεια που καταπλήσσει τους άνδρες.
Αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται με αγάπη τις δυσκολίες και τα σοβαρά προβλήματα, παραμένοντας ευδιάθετες και χαρούμενες.
Χαμογελούν όταν θέλουν να φωνάξουν, να τραγουδήσουν, να δακρύσουν. 
Κλαίγουν όταν είναι ευτυχισμένες και γελούν όταν είναι νευριασμένες.
Θα αγωνιστούν για τα πιστεύω τους.
Θα εξεγερθούν ενάντια στην αδικία.
Δεν δέχονται το «όχι» για απάντηση όταν πιστεύουν ότι υπάρχει μια καλύτερη λύση. Θυσιάζουν τον εαυτό τους για χάρη της οικογένειας.
Πηγαίνουν στο γιατρό με μια ανήσυχη φίλη.
Αγαπούν άνευ όρων.
Πληγώνεται η καρδιά τους όταν πεθαίνει ένας φίλος.
Υποφέρουν όταν χάνουν ένα αγαπητό πρόσωπο.
Ακόμα κι όταν δεν έχουν άλλο να δώσουν, συμπαραστέκονται.
Γνωρίζουν ότι μια αγκαλιά και ένα φιλί μπορεί να θεραπεύσει μια πληγωμένη καρδιά.’    

     Το πρωί της ίδιας μέρας είχα δει έναν παλιό μου ασθενή. Πάνω από εβδομήντα, με χρόνιο αναπνευστικό πρόβλημα, με δύσπνοια που είχε επιδεινωθεί σοβαρά τις τελευταίες μέρες. «Γιατρέ, κοιμήθηκε χθες τη νύχτα στο αυτοκίνητο, στο πάρκινγκ της κλινικής», μου εξήγησε ο γιος του. Παραξενεύθηκα διότι δεν είναι από άλλη πόλη, στη Θεσσαλονίκη μένει. Τον ρώτησα γιατί. «Χειρουργείται σήμερα η γυναίκα μου», μου απάντησε μισοβουρκωμένος. «Δεν μπορούσα να φύγω από κοντά της, και μέσα δεν με άφηναν να μείνω».

     Δεν μου έκανε καρδιά να τον μαλώσω για την τόση αφοσίωση που ανταπέδιδε στην άρρωστη γυναίκα του...

Παραίτηση

Παραιτείται ποτέ ένας Πάπας; Φαίνεται ότι κι αυτό (έστω και πολύ σπάνια) μπορεί να συμβεί: το ανακοίνωσε ήδη για τον εαυτό του ο τρέχων Βενέδικτος, για το τέλος του μηνός. Ανεξάρτητα από τις δογματικές και άλλες διαφορές που ως Ορθόδοξοι έχουμε με την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία (και τις διάφορες κατηγορίες έχουν διατυπωθεί για το πρόσωπο του συγκεκριμένου Ποντίφηκα), μια τέτοια κίνηση θα πρέπει να την χαρακτηρίσουμε εντελώς θετικά. Είναι απόλυτα σωστό και αξιοπρεπές να αποχωρεί κανείς εκούσια από ένα αξίωμα (έστω κι αν αυτό είναι εκ των κανόνων ισόβιο), όσο υψηλό και επίσημο κι αν είναι, ώστε να μη διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία του θεσμού που υπηρετεί, αλλά και να μη φθάνει να εκτίθεται ο ίδιος για λόγους φυσικής ή ψυχικής αδυναμίας να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Η εθελούσια αποχώρηση από θέση εξουσίας δεν είναι πράξη αδυναμίας. Ίσως πολλοί ξένοι και εγχώριοι ‘επ’ εξουσιών’ θα μπορούσαν κάτι να διδαχθούν, αν ήθελαν να το σκεφθούν λιγάκι.

Δυο κουβέντες

Στο περιοδικό 'Ιωάννης ο Βαπτιστής' (τ. Φεβρουαρίου) βρήκα το ακόλουθο Χρυσοστομικό απόσπασμα και το παραθέτω πρωτότυπο και σε μετάφραση του π. Δανιήλ Αεράκη. Μέσα σε δυο αράδες τα λέει όλα:

     Κείμενο: "Τάχισταί εισι μεταβολαί και μεταπτώσεις, και ουδέ ούτω παιδευόμεθα. Θάνατοι συνεχείς και άωροι, ημείς δε ως αθάνατοι φρονούμεν, ως ουδέποτε τεθνηξόμεθα. Ούτως αρπάζομεν, ούτω πλεονεκτούμεν, ως ουδέποτε δώσοντες λόγον. Ούτως οικοδομούμεν, ως ενταύθα μένοντες αεί." [Χρυσόστομος, ΕΠΕ 24,506]

      Μετάφραση: "Γρήγορα γίνονται οι μεταβολές στη ζωή και οι μεταπτώσεις, και όμως ούτε έτσι συμμορφωνόμαστε. Συμβαίνουν συχνοί θάνατοι και πρόωροι, αλλ' εμείς συμπεριφερόμαστε σαν να είμαστε αθάνατοι, σαν να μη πρόκειται να πεθάνουμε ποτέ. Έτσι αρπάζουμε, γινόμαστε πλεονέκτες, σαν να μη πρόκειται ποτέ να δώσουμε λόγο. Έτσι χτίζουμε, σαν να πρόκειται να μείνουμε εδώ για πάντα."

     Αν έτσι σκεφτόμασταν κάθε μέρα όλοι...

Πλούτος

Διαβάζουμε κάθε τόσο άρθρα και μηνύματα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο για τα τεράστια αποθέματα ορυκτού και άλλου φυσικού πλούτου που διαθέτει η Ελλάδα. Ακόμη κι αν τα νούμερα είναι ‘φουσκωμένα’ για λόγους εντυπωσιασμού, το ένα δέκατο απ’ αυτά να είχαμε δεν θα χρωστούσαμε τίποτε και σε κανέναν. Πού είναι τέλος πάντων όλος αυτός ο θησαυρός, και γιατί μένει ανεκμετάλλευτος;

     Από την άλλη μεριά, κάθε φορά που ακούγεται κάποια ‘χρυσοφόρα’ επένδυση (πρόχειρο παράδειγμα, η εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική) υπάρχει ένας πολύ ισχυρός αντίλογος, που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Ότι δηλ. μια τέτοια επιχείρηση έχει σημαντικό, καταστροφικό θα έλεγε κανείς, κόστος για το περιβάλλον και τη φυσική ομορφιά του [βλ. βίντεο], και βέβαια δεν μπορεί να επιτραπεί να προχωρήσει. Ο αντίλογος αυτός σχεδόν πάντα παίρνει τη μορφή αντιπολιτευτικής τακτικής, διότι προσφέρεται για άλλου είδους ‘εκμετάλλευση’. Το ότι πάντα στην εκχώρηση τέτοιων προνομίων γίνεται λόγος και για χαριστικές παραχωρήσεις ή για λεφτά που άλλαξαν χέρια κάτω από το τραπέζι, ας το αφήσουμε προς το παρόν στην άκρη (χωρίς να το απορρίπτουμε).

     Τότε, τί ακριβώς γίνεται με τον φημολογούμενο ορυκτό πλούτο μας; Τον έχουμε ή δεν τον έχουμε; Μπορούμε ή δεν μπορούμε να τον εκμεταλλευθούμε; Υπάρχει άλλος τρόπος αξιοποίησης, που να μην καταστρέφει ένα φυσικό αγαθό (που δεν μετριέται σε χρήμα) εν ονόματι κάποιων (δισ)εκατομμυρίων στο ταμείο (ή σε κάποιες τσέπες); Υπάρχει μέση οδός, όπως θα την ήθελε η καμήλα του Αισώπου; Ερωτήματα που στην Ελλάδα δεν συζητούνται σχεδόν ποτέ νηφάλια, μια που από τη μία μεριά κρύβεται η αδηφάγα οικονομική κερδοσκοπία και από την άλλη η ευκαιριακή πολιτική καιροσκοπία. Ποια από τις δυο είναι άραγε χειρότερη; 

Η αλεπουδίτσα

Θα μπορούσε να είναι ένα πολύ όμορφο παραμύθι. Ωστόσο, η παρακάτω αφήγηση είναι ιδιαίτερα διδακτική για όλους εμάς τους μορφωμένους και "σοφούς" κατά κόσμον. Την ξεσήκωσα από το βιβλίο "Σχεδόν άγιοι" του π. Τύχωνος Σεβκούνωφ (Εκδόσεις Εν πλω, σελ. 233-234) και την παραθέτω συντετμημένη:
     Ζούσε στην αρχαία Αίγυπτο ένας μοναχός που ήταν φίλος με έναν φελλάχο αγρότη. Μια μέρα ο αγρότης του είπε:
     "Κι εγώ λατρεύω τον Θεό που δημιούργησε αυτόν τον κόσμο! Κάθε απόγευμα χύνω σε μια γαβάθα κατσικίσιο γάλα και το βάζω κάτω από τη φοινικιά. Το βράδυ ο Θεός έρχεται και πίνει το γαλατάκι μου. Του αρέσει πάρα πολύ! Ούτε μια φορά δεν έμεινε τίποτε στη γαβάθα".
     Ο μοναχός γέλασε και εξήγησε στον αγρότη ότι ο Θεός δεν πίνει γάλα, εκείνος επέμενε, και τελικά ο μοναχός του πρότεινε να αγρυπνήσουν και να παρακολουθήσουν τι θα γίνει. Πράγματι, ο αγρότης έβαλε τη γαβάθα με το γάλα κάτω από τη φοινικιά, και οι δυο τους έμειναν άγρυπνοι. Στο φως του φεγγαριού σύντομα εμφανίσθηκε μια αλεπουδίτσα που πήγε κατευθείαν στο γάλα και το ήπιε μέχρι τέλος. Ο αγρότης απογοητεύθηκε και ομολόγησε ότι ο μοναχός είχε δίκαιο. Εκείνος πάλι προσπάθησε να τον παρηγορήσει και του εξήγησε ότι ο Θεός είναι πνεύμα και δεν έχει ανάγκη από τροφή, αλλά ο αγρότης ήταν απαρηγόρητος και έφυγε κλαίγοντας. Όταν ο μοναχός γύρισε στην καλύβα του, βρήκε ξαφνιασμένος έναν άγγελο να του φράζει το δρόμο και να του λέει:
     "Αυτός ο απλός άνθρωπος δεν είχε ούτε παιδεία ούτε σοφία ούτε μόρφωση για να λατρέψει τον Θεό διαφορετικά απ' ό,τι έκανε. Κι εσύ, με τη σοφία και τη μόρφωσή σου, του πήρες αυτή τη δυνατότητα. Θα πεις ότι χωρίς αμφιβολία έκρινες σωστά; Όμως ένα πράγμα δεν ξέρεις, ω σοφέ: ο Θεός, βλέποντας την ειλικρινή καρδιά αυτού του αγρότη, κάθε βράδυ έστελνε στον φοίνικα την αλεπουδίτσα, για να τον καθησυχάσει και να δεχθεί την θυσία του".

Υψηλάντη

Μας ακούγεται κάπως αστείο, διότι είναι ασυνήθιστο. Ωστόσο δεν φάνηκε καθόλου αστείο σε τρεις αμερικανούς του 19ου αιώνα, που έδωσαν το όνομα του Δημ. Υψηλάντη στη νέα πόλη που έκτισαν το 1825 στο Μίσιγκαν. Πού έμαθαν άραγε για τον αγνοημένο αυτό ήρωα πρίγκιπα; Μήπως... από την τηλεόραση ή το διαδίκτυο; Άγνωστο. Μεταφράζω τη σχετική παράγραφο από την επίσημη ιστοσελίδα της πόλης:
     «Το 1825, τρεις επιφανείς έποικοι, ο δικαστής Augustus Woodward, ο John Stewart και ο William Harwood, συνένωσαν τμήματα των κτημάτων τους για να αποτελέσουν το αρχικό οικόπεδο ενός νέου οικισμού. Του έδωσαν το όνομα του Έλληνα Πατριώτη Στρατηγού Δημητρίου Υψηλάντη, μιας ηρωικής μορφής στον αγώνα που έκαναν τότε οι Έλληνες κατά της Τουρκικής τυραννίας, έναν αγώνα για ελευθερία που πολλοί Αμερικανοί παρομοίαζαν με τον δικό τους.  Με τριακόσιους άνδρες ο Υψηλάντης κράτησε το Φρούριο του Άργους για τρεις μέρες, απέναντι σ’ ένα στρατό τριάντα χιλιάδων. Όταν οι προμήθειές τους εξαντλήθηκαν, αυτός και οι άνδρες του έκαναν μια τολμηρή απόδραση πίσω από τις εχθρικές γραμμές, χωρίς να χαθεί ούτε ένας». 
     Κι ύστερα, έχοντας διαβάσει τα παραπάνω, προσπάθησα να θυμηθώ αν είχαμε ποτέ διδαχθεί το κατόρθωμα αυτό στην ιστορία μας, όπως και το γεγονός ότι ο Δημήτριος Υψηλάντης διορίσθηκε μετά την απελευθέρωση στρατάρχης από τον Καποδίστρια και πέθανε το 1832 σε ηλικία μόλις 38 ετών.

     Οι εικόνες από την προτομή του Υψηλάντη στην ομώνυμη πόλη, μαζί με την ελληνική σημαία:

Υπουργικά, αλλού

Παραθέτω εν συντμήσει την είδηση από την χθεσινή Guardian: 

     'Ο άγγλος πρώην υπουργός ενέργειας Chris Huhne αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης και υψηλά δικαστικά έξοδα αφού ομολόγησε ότι επί 10 χρόνια έλεγε ψέματα για να αποφύγει μια ποινή για υπέρβαση ορίου ταχύτητος. Συγκεκριμένα, το 2003 είχε πιαστεί να οδηγεί με 69 μίλια σε περιοχή με όριο ταχύτητος 50 μίλια. Επειδή είχε ήδη τρεις προηγούμενες κλήσεις για ανάλογα παραπτώματα και συνεπώς θα έχανε το δίπλωμά του, έπεισε την τότε σύζυγό του να ομολογήσει ότι εκείνη οδηγούσε το αυτοκίνητο. Όλα αυτά τα χρόνια επέμενε να ισχυρίζεται ότι έτσι έγιναν τα πράγματα, τελικά όμως αναγκάσθηκε να ομολογήσει την αλήθεια. Η ποινή για ‘διαστρέβλωση της πορείας της δικαιοσύνης’ θεωρητικά μπορεί να φθάσει μέχρι και την ισόβια κάθειρξη.' 

      Η σύγκριση με πρόσφατα εγχώρια γεγονότα συγκάλυψης και παραποίησης στοιχείων και παρεμπόδισης του έργου της δικαιοσύνης και με μεγαλόστομες δηλώσεις στα ΜΜΕ από ανάλογα πρόσωπα αφήνεται στην φαντασία του αναγνώστη. Όσο για την παραγραφή, περί τίνος πρόκειται; Είναι τρελοί αυτοί οι Άγγλοι!

Δεσμώτες

Κάθε τόσο τελευταία διαβάζουμε θρηνητικά δημοσιεύματα γνωστών και εγκύρων αρθρογράφων, και στην εφημερίδα σας, για το πόσο ψηλά ακόμη θα πάει η ανεργία, πόσο έπεσε η αγοραστική μας δύναμη, πόσο κινδυνεύει το εισόδημα από τα εναπομείναντα ακίνητα, τι άλλους φόρους θα βρούμε μπροστά μας κ.ο.κ. Πολύ καλά όλα αυτά, και ορθώς τα γράφουν. Μόνο που... συμβαίνει να είναι οι ίδιοι έγκυροι αρθρογράφοι που επιμένουν εδώ και τρία χρόνια ότι πικρό το ποτήρι, αλλά πρέπει να το πιούμε. Δεινό το μνημόνιο, αλλά πρέπει να το εναγκαλισθούμε ως μόνη διέξοδο. Στενός ο κορσές, αλλά πρέπει να σφίξουμε τα λουριά όσο δεν πάει άλλο. Επιτέλους, ο χρυσός ‘δρόμος της καμήλας’ από τον μύθο του Αισώπου τόσο άγνωστος μας είναι; Η έννοια του μέτρου, για την οποία τόσο περήφανοι ήταν οι πρόγονοί μας, τόσο πολύ έχει εξοβελισθεί από τη σκέψη και την πρακτική μας; Πού βρίσκονται εκείνες οι περίφημες ‘κόκκινες γραμμές’, οι δήθεν τραβηγμένες με αίμα; Στην ιατρική ξέρουμε ότι κάποτε πρέπει να κάνουμε πίσω στη θεραπεία μας όταν ο ασθενής κινδυνεύει περισσότερο από τα φάρμακα απ’ ό,τι από την αρρώστια. Αντί για ‘ήπιες προσαρμογές’ που ακούγαμε κάποτε, τώρα δεχόμαστε τη μία ομοβροντία μέτρων μετά την άλλη. Και είναι σαν να ακούμε τον Αισχύλο να λέει στον δεσμώτη Προμηθέα: "τοιούδε μόχθου τέρμα μη τι προσδόκα". Ωστόσο, ο τραγικός ποιητής συνεχίζει: "πρίν άν Θεός τις διάδοχος τών σών πόνων φανή". Κάτι που συνήθως το λησμονούμε.

[Απεστάλη στην Καθημερινή]

Για να μη πλήττετε

Ένα είναι βέβαιο: ακόμη και σε καιρούς κρίσης, η Ελλάδα δεν παύει να σε ξαφνιάζει (ευχάριστα ή δυσάρεστα, αυτό είναι άλλος λογαριασμός). Δεν σε αφήνει να πλήξεις ποτέ. Το σημερινό ξάφνιασμα μας το προσφέρει ο Κων. Ζούλας (‘Το κίνημα των Τάκηδων’, Καθημερινή), και παραθέτω από το κείμενό του αυτολεξεί:
     ‘... Πριν από καιρό -και χωρίς κανείς να το πάρει χαμπάρι- πέρασε μια απόφαση του υπουργείου Δικαιοσύνης που άλλαξε τον τρόπο καταβολής των δικαστικών εξόδων.
     Με απλά λόγια, ενώ παλαιότερα οι καταδικασθέντες που επιθυμούσαν να κριθούν από το Εφετείο υποχρεώνονταν να πληρώσουν επί τόπου στα δικαστήρια 100 ευρώ, τώρα τους επιτρέπεται να πάρουν το σχετικό παράβολο από τις εφορίες. Τι επέφερε αυτή η αλλαγή; Να μην πληρώνει σχεδόν κανείς τα παράβολα! Γιατί απλούστατα οι καταδικασθέντες ασκούν ανέξοδα έφεση στο πρωτόδικο δικαστήριο, εξασφαλίζουν την αναβολή της υπόθεσής τους για 2-3 χρόνια και δεν πατούν ποτέ το πόδι τους στις εφορίες. Σκέφτονται προφανώς ότι «ύστερα από 3 χρόνια, ποιος ζει ποιος πεθαίνει» και ουδόλως τους νοιάζει αν τότε η έφεσή τους κριθεί απαράδεκτη καθώς θα διαπιστωθεί ότι δεν είχαν πληρώσει το παράβολο.
     ... από την άφρονα αυτή απόφαση, το κράτος χάνει κατ’ έτος περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ (!), κυρίως γιατί στο 75% των δικών εμπλέκονται μετανάστες που είναι αδύνατον να εντοπισθούν εκ των υστέρων από τις δικαστικές αρχές τις οποίες εμπαίζουν! Ο δε τραγέλαφος είναι ότι η αλλαγή έγινε για να απλοποιηθούν υποτίθεται οι διαδικασίες και να αυξήσει το κράτος τα έσοδά του.
     [Η αποκάλυψη αυτή] αποδεικνύει πόσα περιθώρια είχε και έχει το κράτος να μην επιβάλει π.χ. περικοπές 27 εκατ. ευρώ στις συντάξεις του ΟΓΑ και 55 εκατ. ευρώ στα φυσικά πρόσωπα (τόσα προβλέπει ο φετινός προϋπολογισμός), αλλά και πόσο τρελό είναι να αναζητεί απεγνωσμένα σήμερα 9 εκατ. ευρώ για να ανάψουν τα καλοριφέρ στα σχολεία της βορείου Ελλάδας.’
     Άδικο έχω που δεν πλήττω;

Γερμανία ΕΠΕ;

Μαθαίνω από τις ειδήσεις ότι η Γερμανία προχθές θυμήθηκε (δεν ταιριάζει βέβαια η λέξη ‘γιόρτασε’) τα ογδόντα χρόνια από την άνοδο στην εξουσία του Αδόλφου Χίτλερ, που τόσα δεινά επεσώρευσε στην Ευρώπη και σ’ ολόκληρο τον κόσμο τον περασμένο αιώνα. Διαβάζω πιο συγκεκριμένα: ‘Για «διαρκή ευθύνη» της Γερμανίας για τα εγκλήματα των Ναζί, έκανε λόγο η Καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ, εγκαινιάζοντας σήμερα έκθεση με τίτλο «Βερολίνο 1933 - Ο δρόμος προς την δικτατορία», με θέμα τους πρώτους έξι μήνες μετά την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία’ [Καθημερινή]. Αυτή η ‘διαρκής ευθύνη’ προφανώς δεν περιλαμβάνει την από μακρού οφειλόμενη αποζημίωση για τις ποικίλες καταστροφές (ανθρώπινες και οικονομικές) που προκάλεσε ο ναζισμός στη δική μας χώρα, και που τόσο βολικά αποσιωπώνται από την πλευρά των αρμοδίων (τόσο των οφειλετών όσο και εκείνων που θα έπρεπε να τους τα θυμίσουν). Όχι ως εκδίκηση, ούτε ως τιμωρία: ως πράξη δικαιοσύνης. Προφανώς η σύγχρονη Γερμανία είναι κράτος περιορισμένης ευθύνης.