Festina lente

Όταν μαθαίνουμε να οδηγούμε, ένας πολύ βασικός κανόνας (ελπίζω να τον διδάσκουν όσοι ασχολούνται με την εκπαίδευση των οδηγών) είναι ότι ρυθμίζουμε την ταχύτητά μας (παράλληλα με τα επιτρεπόμενα όρια) με βάση την ικανότητά μας να ‘διαβάζουμε’ τον δρόμο και τις συνθήκες που επικρατούν (ορατότητα, στροφές, ποιότητα οδοστρώματος, πυκνότητα κυκλοφορίας, καιρικές συνθήκες κτλ). Αν από έναν καλοστρωμένο αυτοκινητόδρομο με πλήρη σήμανση βγω ξαφνικά σε έναν άγνωστο επαρχιακό δρόμο με κακή ποιότητα εδάφους, νερά, λακκούβες, στροφές τυφλές, πέτρες και βράχια και άλλα φυσικά εμπόδια, και με άγνωστο προορισμό, δεν μπορώ να συνεχίσω να οδηγώ με την ίδια άνεση και ανεμελιά που είχα πριν. Το αντίθετο θα οδηγήσει σε ατύχημα, με δυσάρεστες έως τραγικές συνέπειες για μένα και πιθανώς και για άλλους.

     «Γιατί η διδαχή αυτή;» θα αναρωτηθεί κάποιος. Το παράδειγμα μου προέκυψε σε ενδιαφέρουσα συζήτηση με τακτικό συνομιλητή μου πάνω σε τρέχοντα θέματα. Αφορμή ήταν η τεχνολογική εξέλιξη, που ξεπερνά σε ταχύτητα τις αντιληπτικές μας ικανότητες. Με απλά λόγια, εισάγουμε στη ζωή μας νέες εφαρμογές χωρίς να προλαβαίνουμε να τις μελετήσουμε, να σκεφθούμε τις πιθανές επιπτώσεις τους ή τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης τους. Μέχρι να πάρουμε είδηση τι ακριβώς κάναμε, έρχεται η επόμενη ‘εξέλιξη’ που υπόσχεται πολλά, και σπεύδουμε να την υιοθετήσουμε με την ίδια βιασύνη και απερισκεψία. Και με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό.

     Δυο είναι οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της τάσης αυτής. Η μία είναι η ακόρεστη δίψα του ανθρώπου (τεχνικού, επιστήμονα, ερευνητή) για το νέο, το σύγχρονο, το πιο εύκολο, το καλύτερο (ή τουλάχιστον έτσι το φαντάζεται). Η άλλη, ίσως και κυριότερη, είναι η κερδοσκοπία. Επειδή η τεχνολογία αποτελεί πρωτίστως εμπορική υπόθεση, σκοπός των αντιστοίχων εταιριών είναι η μεγιστοποίηση των εσόδων με την προαγωγή ολοένα και πιο ‘αναβαθμισμένων’ προϊόντων που θα οδηγήσουν όλο και περισσότερους πελάτες στην απόκτησή τους, ποντάροντας στην επιθυμία του ανθρώπου να μην υστερεί απέναντι στον διπλανό του.

     Κι έτσι βρισκόμαστε να καλπάζουμε ασυγκράτητοι στο αχαρτογράφητο μονοπάτι της τεχνολογίας, χωρίς να προλαβαίνουμε να ‘διαβάζουμε’ τις συνθήκες της πορείας μας ή να υπολογίζουμε την ενδεχόμενη κατάληξή της. Το «σπεῦδε βραδέως» του τίτλου θεωρείται αναχρονισμός. Σε έναν τέτοιο αγώνα δρόμου, οι πιθανότητες ενός ‘ατυχήματος’ ολοένα αυξάνονται. Σύμφωνα με το άσμα της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, «βάλαμε φωτιά στα φρένα και μας έμεινε το γκάζι». Και όπου βγει.