Νόμος και ηθική

 Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι μια χώρα μεγάλη, τόσο στα φυσικά της μεγέθη (έκταση, πληθυσμό, ποικιλομορφία τοπίου) όσο και στο ‘ειδικό βάρος’ που έχει στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Δεν μιλούμε εδώ για στρατιωτική, πολιτική ή οικονομική δύναμη, ούτε για επιστημονικά επιτεύγματα (όντως μεγάλα). Ο λόγος είναι για την γενικότερη επίδραση που έχει καθετί το ‘Αμερικάνικο’ στα ήθη, την κοινωνική συμπεριφορά, τη νοοτροπία των υπολοίπων λαών του πλανήτη. Όπως είναι παγκοίνως γνωστό, και το τονίζουν διάφοροι αρθρογράφοι κάθε τόσο, ό,τι ‘φοριέται’, ‘παίζει’, κυκλοφορεί σήμερα στην Αμερική είναι ήδη καθ’ οδόν και προς τα μέρη μας. Είναι μια πραγματικότητα, που βασίζεται αφενός μεν στον επαρχιωτικό μιμητισμό ημών των υπολοίπων, αφετέρου δε στην επίδραση της κινηματογραφικής βιομηχανίας του Χόλυγουντ (από πιο παλιά) και των ψηφιακών μέσων (πιο πρόσφατα και όλο και περισσότερο).

     Οι Αμερικανοί έχουν ένα προσφιλές σλόγκαν: ‘Everything is big in America’. Τα πάντα είναι μεγάλα στην Αμερική. Αληθεύει, όχι μόνο ως συνέπεια των παραπάνω. Ακόμη και οι διαφωνίες και οι κοινωνικές ανισότητες και οι διαμάχες είναι μεγάλες, διχάζουν σε βαθμό εμφυλίου πολέμου τον πληθυσμό, εμπλέκοντας φυσικά και τις εξουσίες και τα πρόσωπα που τις εκπροσωπούν. Είτε πρόκειται για οπλοκατοχή, είτε για φυλετικές διακρίσεις, είτε για αμβλώσεις, είτε για θανατική ποινή, είτε για οποιοδήποτε άλλο θέμα, είναι πολλοί εκείνοι που πιάνουν τα δυο άκρα και είναι έτοιμοι για αλληλοσκοτωμό. Και δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν διστάζουν να χρησιμοποιούν και να καλλιεργούν συστηματικά την πόλωση αυτή για να επιτύχουν δικούς τους σκοπούς, οικονομικούς και πολιτικούς, αδιαφορώντας για τις ευρύτερες συνέπειες. Όπως έλεγε ένα παλιό άσμα του Γιώργου Κοινούση, «Αμερική, Αμερική, καλά μου λέγαν μερικοί πως είσαι χώρα τραγική…».

     Γενικευμένες αντιδράσεις έχει προκαλέσει τελευταία η κίνηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει την ισχύουσα εδώ και πενήντα χρόνια δικαστική απόφαση Roe v Wade που επέτρεπε τις αμβλώσεις. Έχω γράψει επανειλημμένα τη θέση μου ότι το έμβρυο είναι ανθρώπινη ζωή, ότι οφείλουμε να το προστατεύουμε και να του εξασφαλίζουμε τις καλύτερες συνθήκες για να έρθει στον κόσμο υγιές και ακέραιο, και ότι η καταστροφή του είναι ανθρωποκτονία. Δεν έχω αλλάξει γνώμη, αλλά θα κάνω για λίγο τον συνήγορο του διαβόλου, για να αναρωτηθώ για τις προθέσεις των δικαστών που έλαβαν την πρόσφατη απόφαση. Εμφορούνται από ηθικές αξίες και θέλουν να ακυρώσουν κάτι που θεωρούν ανήθικο και εγκληματικό; Ή μήπως εξυπηρετούν σχέδια πολιτικών τύπου Τραμπ που θέλουν με τον τρόπο αυτό να προωθήσουν την αντιπολιτευτική τους ατζέντα και να επανέλθουν στην εξουσία; Δεν μπορώ βέβαια να γνωρίζω την απάντηση, αλλά ‘οι μέρες είναι πονηρές’ και δικαιούμαι να είμαι καχύποπτος. Εξάλλου η παρουσίαση του όλου θέματος από τα Μέσα είναι μεροληπτικά προσανατολισμένη υπέρ της ελευθερίας των αμβλώσεων, και επομένως κάθε άλλο παρά πλήρης και αντικειμενική.

     Δυστυχώς έχουμε μάθει εδώ και πολλά χρόνια ότι το νόμιμο και το ηθικό δεν συμβαδίζουν υποχρεωτικά. Συχνά ο νόμος έρχεται και ‘δικαιώνει’ συμπεριφορές και κοινωνικές πρακτικές που μόνο ως ηθικές δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν. Τελικά η ηθική είναι υπόθεση προσωπικής ευθύνης και επιλογής του καθενός, απόρροια της πίστης του και μέρος του ‘σταυρού’ που σηκώνει στη ζωή του. Ακόμη κι αν κάτι το επιτρέπει (δεν το τιμωρεί) ο νόμος, δεν θα το πράξει κάποιος αν η πίστη και η συνείδησή του το αποκρούει. Ο δίκαιος – κατά την ευαγγελική έννοια – πάντοτε θα βασανίζεται βλέποντας την ανομία να κυριαρχεί γύρω του, και μάλιστα με θεσμική κάλυψη. Δεν θα δικαιωθεί όμως πιάνοντας την πέτρα και χτυπώντας τον άνομο. Όπως δεν θα αγιάσει και ο πολιτικός που νομοθετεί με υστεροβουλία, έστω κι αν οι νόμοι του έχουν ηθικό επίχρισμα. Τα ‘κρύφια της καρδίας του’ θα τον κρίνουν. Συνεπώς, κατά την Αποκάλυψη, «ὁ ἀδικῶν ἀδικησάτω ἔτι, καὶ ὁ ρυπαρὸς ρυπαρευθήτω ἔτι, καὶ ὁ δίκαιος δικαιοσύνην ποιησάτω ἔτι, καὶ ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι», και Εκείνος που τα λέει αυτά «ἔρχεται ταχύ… ἀποδοῦναι ἑκάστῳ ὡς τὸ ἔργον ἔσται αὐτοῦ» [Αποκ. 21:11-12].