Εδώ και πολλές δεκαετίες είχαμε γνωρίσει το φαινόμενο να εκτιμώνται η αρχαία ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός της περισσότερο εκτός Ελλάδος και λιγότερο εντός συνόρων. Οι απόφοιτοι των φιλοσοφικών μας σχολών ‘ανέβαιναν’ ακαδημαϊκά περνώντας από Γερμανία και Γαλλία και Βρετανία, ενώ οι αρχαιολογικές αποστολές που ανέσκαπταν το ελληνικό έδαφος είχαν ονόματα όπως αμερικανική, γερμανική, βρετανική κτλ. Τώρα διαβάζουμε ότι υπάρχει η τάση για περικοπή της διδασκαλίας των κλασικών σπουδών σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ο Τ. Θεοδωρόπουλος την αποδίδει σε προσπάθεια αποκοπής του σύγχρονου Δυτικού πολιτισμού από τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη (μια και τα Λατινικά συμπεριλαμβάνονται κι αυτά στις περικοπές), μια εκδήλωση πολιτισμικού νεοπλουτισμού, όπως τη χαρακτηρίζει. Ήδη διατυπώνονται σοβαρές ενστάσεις για το θέμα.
Ανεξάρτητα από το τι θα κάνουν οι ξένοι, νομίζω ότι αυτό αποτελεί έναν πρόσθετο λόγο να δώσουμε εμείς έμφαση στο δικό μας πολιτισμικό παρελθόν, να πάψουμε να το ατενίζουμε κομπλεξικά ή αμήχανα μπροστά στην άγνοιά μας, και προπαντός να το κρατήσουμε μακριά από πολιτικές ή συνδικαλιστικές σκοπιμότητες και επιδιώξεις. Ας το αναδείξουμε με την καλή γνώση της γλώσσας, της ιστορίας και της προσφοράς μας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι (π.χ. μπορούμε να διδάσκουμε στα παιδιά του Γυμνασίου, με πολύ εύκολα παραδείγματα, τη διείσδυση της αρχαίας ελληνικής σε όλες πρακτικά τις γλώσσες του κόσμου, οι οποίες από αυτήν αντλούν ονόματα για εντελώς καινούργιες έννοιες και ανακαλύψεις). Ας αναδείξουμε τους αρχαιολογικούς και άλλους ιστορικούς μας χώρους ως τακτικούς προορισμούς εκπαιδευτικών και άλλων επισκέψεων, κάνοντάς τους ταυτόχρονα ελκυστικούς με την ανάλογη δημόσια προσοχή και χρηματοδότηση, και όχι «φυλακάς παντὸς ὀρνέου ἀκαθάρτου καὶ μεμισημένου» [Αποκ. 18:2], χορταριασμένους σκουπιδότοπους που λειτουργούν με δημοσιοϋπαλληλικό ωράριο και πνεύμα.
Γράφοντας τα παραπάνω θυμούμαι μια πολύ παλιά επιστολή σε εφημερίδα (πρέπει να ήταν δεκαετία του 60, και μου την είχαν αναφέρει οι γονείς μου). Ο συντάκτης της διηγιόταν πώς ένα καλοκαίρι γνώρισε σε πλοίο της γραμμής έναν Γερμανό τουρίστα, έπιασαν κουβέντα στα γερμανικά, κι εκείνος άρχισε να του απαγγέλλει από την Οδύσσεια. Σε κάποια παύση πήρε τον λόγο ο δικός μας και συνέχισε την απαγγελία αφήνοντας άφωνο τον Γερμανό, που τον ρώτησε τι δουλειά κάνει. Ο επιστολογράφος κατέληγε: «Του είπα ότι είμαι τσαγκάρης. Δεν θέλησα να τον απογοητεύσω λέγοντάς του ότι είμαι καθηγητής φιλόλογος. Τώρα θα γυρίσει στην πατρίδα του και θα λέει ότι οι Έλληνες τσαγκάρηδες ξέρουν τον Όμηρο απ’ έξω». Αναρωτιέμαι αν οι σημερινοί υποψήφιοι φιλόλογοι έχουν τέτοιες φιλοδοξίες.
Πολλοί νομίζουν πως η κλασική παιδεία δεν είναι χρήσιμη. Το αντίθετο! Ο μόνος τρόπος να εκμεταλλευτεί ο άνθρωπος τον πλούτο του κόσμου είναι να γνωρίζει να σκέφτεται. Κι αυτό δεν είναι τεχνικό, αλλά φιλοσοφικό. Είναι κυρίως πνευματική δραστηριότητα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι εμένα με εξέπληξε προ ολίγων ετών Ιταλός καθηγητής Νομικής, ο οποίος στη διάρκεια συνεστίασης και χωρίς προετοιμασία μου απήγγειλε στίχους από την Οδύσσεια, άγνωστους σε μένα, αν και έχω διαβάσει αρκετά μέρη του έπους αυτού.
ΑπάντησηΔιαγραφήΊδια έκπληξη δοκίμασα προ ολίγων εβδομάδων όταν άκουσα το Γάλλο Πρόεδρο να λέει σε συνέντευξη ότι στο Λύκειο έμαθε αρχαία ελληνικά.
Μιλτιάδης
ΥΓ. Ο Ιταλός λέγεται Μικέλε Πάπα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάποτε γράψαμε μαζί με έναν Άγγλο ογκολόγο ένα σύντομο κείμενο σε αγγλικό ιατρικό περιοδικό, στο οποίο προτείναμε τον όρο "ογκόπτυσις" (oncoptysis) για κάποιες σπάνιες περιπτώσεις όπου ο άρρωστος μπορεί να αποβάλει βήχοντας τεμάχια όγκου του πνεύμονα, που μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση. Όταν τον ενημέρωσα ότι το κείμενο έγινε δεκτό για δημοσίευση, μου απάντησε: "Εκείνα τα πέντε χρόνια που έκανα αρχαία ελληνικά στο σχολείο δεν πήγαν χαμένα".
ΑπάντησηΔιαγραφή