Ναυτία και έμετος

Ας ξεκινήσω με δυο ορισμούς. Ναυτία: η δυσάρεστη αίσθηση ότι το στομάχι μας θέλει να αδειάσει το περιεχόμενό του, ‘να γυρίσει ανάποδα’. Έμετος: το ακόμη πιο δυσάρεστο αποτέλεσμα της ναυτίας, τόσο σαν φυσική αίσθηση για τον πάσχοντα όσο και σαν ‘κοινωνική’ εκδήλωση (τι εικόνα δίνει στους γύρω). Κι ωστόσο, τόσο χρήσιμος για τον οργανισμό: είναι το πιο γρήγορο και αποτελεσματικό μέσο του σώματος για να απομακρύνει κάτι που το αισθάνεται ως εχθρικό, βλαπτικό, δυνητικά επικίνδυνο για τη ζωή. Είτε αυτό λέγεται τοξική ουσία ή αλλοιωμένη τροφή είτε απλώς υπερβολικό περιεχόμενο του στομάχου από κατάχρηση φαγητού ή ποτού, η άμεση αποβολή του θεωρείται επιτακτικά επιβεβλημένη. Εξάλλου η πρόκληση εμέτου χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό μέσο σε τροφικές δηλητηριάσεις. Η ανακούφιση που αισθάνεται κανείς μετά την κένωση του στομάχου αποδεικνύει τη χρησιμότητα του όλου μηχανισμού.

     Γιατί αυτό το ιατρικό μάθημα; Διότι στην καθημερινή πράξη συχνά χαρακτηρίζουμε εμετική μια κατάσταση ή συμπεριφορά που προκαλεί αηδία και αποστροφή, που την απεχθανόμαστε όσο και το δυσάρεστο σύμπτωμα της ναυτίας. Κι εδώ, όπως και με τη λήψη τοξικών ουσιών, πρόκειται για αίσθηση δυσφορίας του κοινωνικού σώματος, που όμως δεν προστατεύει το σώμα παρά μόνο αν οδηγήσει τελικά στην απομάκρυνση του αιτίου ή την τροποποίηση-διακοπή της απεχθούς συμπεριφοράς που την προκάλεσε.

     Πρόχειρο παράδειγμα η χρονίζουσα ‘κρίση’ μεταξύ των πολιτικών κομμάτων του συστήματος για την υπόθεση Novartis. Τα νομικά τεχνάσματα και οι εκατέρωθεν αντιδράσεις και φραστικές επινοήσεις των δύο πλευρών προκαλούν αηδία στον μέσο πολίτη που διατηρεί ακόμη υγιή αντανακλαστικά αυτοπροστασίας. Τι σχέση έχει με το κράτος δικαίου όλη αυτή η συμπεριφορά; Η παροιμία μπορεί να λέει ότι «κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει», αλλά οι βουλευτές μπορούν κάλλιστα να βγάζουν τα μάτια των συναδέλφων τους. Ο Μαχάτμα Γκάντι όμως έλεγε ότι το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» έχει ως μόνο αποτέλεσμα να καταντήσουμε όλοι τυφλοί. Επειδή δεν εμπιστευόμαστε τους πολιτικούς ούτε καν να βγάλουν τα μάτια τους με σωστό τρόπο, γιατί δεν τους στέλνουμε όλους στη δικαιοσύνη, χωρίς κοινοβουλευτικές επιτροπές και αηδίες; Η κοινωνική ναυτία δεν ωφελεί σε τίποτε αν δεν οδηγήσει σε θεραπευτικό έμετο.