Βασίλεμα

Διάβασα προχθές στο διαδικτυακό ‘Αντίφωνο’ ένα όμορφο κείμενο της Δήμητρας Σταύρου με τίτλο ‘Εις μνήμην αρχαίου ποιητή: Φῶς ἱλαρὸν’, που αναλύει την πασίγνωστη ‘επιλύχνιον ευχαριστίαν’. Πρόκειται για μια ποιητική εμβάθυνση σ' ένα από τα πρώτα υμνολογικά ακούσματα (και μαθήματα) της ζωής μας, που πάντα φέρνει στα ώτα της ψυχής την πατρώα φωνή που μας το δίδασκε τα καλοκαίρια. Με αφορμή ένα σχόλιο αναγνώστη (γιατί ονομάζουμε την ‘ηλίου δύσιν’ βασίλεμα;) έκανα μια εικασία για την προέλευση του όρου. Μετά το ‘Φῶς ἱλαρὸν’ στον εσπερινό του Σαββάτου ψάλλουμε το προκείμενο «Ὁ Κύριος ἐβασίλευσεν, εὐπρέπειαν ἐνεδύσατο». Εντελώς ηχητικά (όχι βέβαια νοηματικά) το ρήμα ‘ἐνεδύσατο’ (= ντύθηκε) παραπέμπει στη δύση, και σ' αυτό συντελεί και η ώρα του εσπερινού. Η εγγύτητα των δυο ρημάτων (‘ἐβασίλευσεν’, ‘ἐνεδύσατο’) σε συνδυασμό με τα χρυσά χρώματα του δειλινού, πιθανώς εξηγούν τη χρήση του ‘βασιλέματος’ με την έννοια της ‘δύσης’. Νομίζω ότι καλύτερο πάντρεμα του αισθητικού θαυμασμού με το μεταφυσικό δέος μπροστά στο κάλλος της δημιουργίας (η ‘εὐπρέπεια’ θυμίζει το «ἰδοὺ τὰ πάντα καλὰ λίαν» της Γενέσεως) δεν γινόταν.

Και δια του λόγου το ασφαλές, τρία βασιλέματα:

 Στο Λουτράκι (στο βάθος η Πελοπόννησος)

 Από το χωριό Λιβάδι, στις παρυφές του Χορτιάτη

 Απέναντι από την Κω.