Μνημόσυνον

Αγαθή τύχη ήγαγε προσφάτως τους πόδας ημών εις την γενέτειραν νήσον των δύο Αλεξάνδρων της λογοτεχνίας, εξαδέλφων μεν εν σώματι, αλλ’ αδελφών ομογαλάκτων εν πνεύματι. Βραχεία η επίσκεψις εις την Σκίαθον, πλήρης όμως εντυπώσεων. Τοπωνύμια και μνημεία πρότερον γνωστά μόνον εκ της αναγνώσεως των έργων των, ανεσύρθησαν εκ της παλαιάς μνήμης και ενεφάνισαν εαυτά ζώντα εις τον περιρρέοντα χώρον. Και αίφνης, εκτός προγράμματος, το αυτομάτως αναφυέν ερώτημα προς τον ξεναγόν ιερέα: «Υπάρχουν σήμερα οι τάφοι των;» αποφέρει απροσδοκήτως θετικήν και χαροποιόν την απάντησιν. Αι οδηγίαι δια την ανεύρεσιν του κοιμητηρίου σαφείς, σύντομος και ευχερής η τρίβος, ηρέμα ανωφερής και λιθόστρωτος. Εις τας παρυφάς της χώρας ευρίσκεται ευρεία άλως προς στάθμευσιν οχημάτων, και εις απόστασιν εκατόν βημάτων περίπου διακρίνονται τα λευκάζοντα σταυροφόρα μνήματα. Εγγίζοντες την αυλόθυραν αναγινώσκομεν ότι το κοιμητήριον ανήκει εις την Ευρωπαϊκήν Ένωσιν Σημαντικών Κοιμητηρίων (της οποίας και μόνη η ύπαρξις ήτο εις ημάς παντελώς άγνωστος). Κείται επί χθαμαλού λόφου με ανοικτήν θέαν προς το πέλαγος, πλήρως καλυπτόμενον υπό ευσκιοφύλλων κυπαρίσσων και άλλων αειθαλών. Μία ερώτησις προς παρατυγχάνοντας εργάτας υποδεικνύει τον προορισμόν μας. Αριστερά τω εσβαίνοντι, πεφραγμένον δια κιγκλιδώματος το πρώτον μνήμα: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 1851-1911. Μαρμαροσκεπές και απέριττον παραπλεύρως το δεύτερον: Αλέξανδρος-Ανδρόνικος Μωραϊτίδης, Ακαδημαϊκός Μοναχός, 1850-1929. Αμφότερα λιτά, άνευ εντυπωσιακών κατασκευών ή μακρών τίτλων, περνούν σχεδόν απαρατήρητα από τον αδαή επισκέπτην. Όπως θα τα ήθελον ασφαλώς και οι ένοικοί των, τα πνεύματα των οποίων αοράτως περιιπτάμενα αρωματίζουν την ατμόσφαιραν, πόρρω του θορύβου των πολυπληθών ημεδαπών και ξένων περιηγητών της νήσου. Ιστάμεθα κλίνοντες τας κεφαλάς. Ανάπτομεν δύο κηρία και υποψάλλομεν σύντομον τρισάγιον υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των: αυτή άλλωστε θα ήτο και η κοινή επιθυμία των. Δύναντος ήδη του ηλίου, απερχόμεθα ηρέμα με ανατεταμένας τας καρδίας και τους νόας, ευχόμενοι δι’ αυτούς και δια πάντας τους προαπελθόντας Χριστιανούς το «καλόν Παράδεισον».
     Είη το βραχύ και άτεχνον τούτο σημείωμα ισχνόν πνευματικόν κηρίον εις τους διδασκάλους του γένους μας.