Παράκρουση

Ξεχαστήκαμε; Ας είναι καλά οι γιορτές, που συνοδεύονται από οικογενειακές και άλλες συνάξεις, αλλά και επισκέψεις φίλων από την αλλοδαπή, για να αλλάξουμε παραστάσεις για λίγο. Ξαναπιάνουμε τις ειδήσεις: καράβια χάθηκαν, εκατοντάδες παιδιά πνίγηκαν, πολεμικές ασκήσεις στην κοντινή μας Ουκρανία, πυροτεχνήματα καίνε ανθρώπους και πολιτικά κόμματα εν όψει και των εκλογών, ο ΠΑΟΚ έχασε χθες το κύπελλο, αλλά το μάτι μου σταματάει σε μια συνέντευξη του υπουργού υγείας όπου μεταξύ άλλων διαβάζω: «Στο κομμάτι των ασθενών, θα τυπώνει η ΗΔΙΚΑ [η εταιρεία που διαχειρίζεται το πρόγραμμα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης] μέσα στις επόμενες ημέρες, όπως θα δίνει τη συνταγή ο γιατρός, όλα τα φάρμακα με την εμπορική τους ονομασία της θεραπευτικής ισοδύναμης κατηγορίας που θα είναι στην ασφαλιστική τιμή και παρακάτω και θα λέει: αν πάρεις αυτά τα φάρμακα, δεν θα πληρώνεις από την τσέπη σου ή θα πληρώνεις λιγότερο από πριν. Αν βγεις από αυτά, θα τα πληρώνεις ακριβά».
     Λοιπόν, εξυπνάδες έχουμε ακούσει πολλές, αλλά σαν κι αυτή; Για να πάρουμε ένα μόνο πρόχειρο παράδειγμα, το φάρμακο κλαριθρομυκίνη (πρωτότυπο: Klaricid) κυκλοφορεί με 46 διαφορετικές εμπορικές ονομασίες (γενόσημα) και με αντίστοιχα διαφορετικές τιμές. Σε κάθε μου συνταγή με κλαριθρομυκίνη θα τυπώνονται όλες αυτές; Και πού θα ξέρει ο άρρωστος τι να προτιμήσει; Ρύζι αγοράζει ή μακαρόνια; Τι διλήμματα είναι αυτά που βάζουμε στους ανθρώπους στην ώρα της ανάγκης τους; Και μήπως θα πρέπει να ζητήσω από το υπουργείο και επίδομα επιπλέον χαρτιού για τον εκτυπωτή μου για να ικανοποιήσω τις ορέξεις--συγγνώμη, εμπνεύσεις ήθελα να πω, του καθενός; Είμαστε στα καλά μας ή θα πρέπει να αρχίσουμε να αναζητούμε ψυχοφάρμακα; Γενόσημα βέβαια, για να μη μας κοστίσει και πολύ ακριβά η ομαδική παράκρουση που επισήμως επιβάλλεται στη χώρα.

Μερίσματα

Άκουσα στο ραδιόφωνο για τις εκατοντάδες χιλιάδες αιτήσεις που έχουν υποβληθεί ηλεκτρονικά για το ‘κοινωνικό μέρισμα’ που θα διανεμηθεί λόγω της εκπληκτικής δημιουργίας του περιφήμου πρωτογενούς πλεονάσματος. Μου έκανε εντύπωση μια πληροφορία: ότι «οι δικαιούχοι είναι περίπου 600 χιλιάδες σπιτικά ή περίπου 1 εκατομμύριο άτομα». Με βάση την απλή αριθμητική που κάποτε μάθαμε στο σχολείο, αυτό μας δίνει 1,6 άτομα ανά σπιτικό. Που σημαίνει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των αποδεκτών θα είναι μεμονωμένα άτομα, και ενδεχομένως κάποια ζευγάρια ή μονογονεϊκές οικογένειες. Περισσεύει τίποτε για τριτέκνους, πολυτέκνους και άλλους αναξιοπαθούντες; Αφήνω κατά μέρος αυτό που έχει γραφεί, ότι δηλ. έχουν σπεύσει να κάνουν αιτήσεις χιλιάδες Αφγανοί, Πακιστανοί, Σομαλοί ή ό,τι άλλο (όλοι αυτοί είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο;) που στέλνουν τα χρήματα στις χώρες τους. Όπως και να έχει το πράγμα, και χωρίς να επικαλείται κανείς ρατσιστικές πρακτικές, όταν διψάει η αυλή σου δεν πρέπει να πετάς το νερό στο πεζοδρόμιο. Κάποιου είδους ‘ψιλό κόσκινο’ δεν βλάπτει στην παροχή τέτοιων βοηθημάτων.

Φως πάνω από το σκοτάδι

Ο καιρός των τελευταίων ημερών θύμιζε περισσότερο προχωρημένο φθινόπωρο παρά άνοιξη («Πάσχα θα κάνουμε ή Χριστούγεννα;» με ρώτησε αστειευόμενος καλός φίλος, κι εγώ του πρότεινα να προμηθευτεί, καλού κακού, μια γαλοπούλα). Ωστόσο, αργά το απόγευμα του Μεγαλοσαββάτου, ο ήλιος ξεπρόβαλε μέσα από τη συννεφιά, και φέγγει και σήμερα από το πρωί για να μας θυμίσει ότι, είτε τον βλέπουμε είτε όχι, πάντα βρίσκεται πάνω από τα όποια σταχτόμαυρα πέπλα περιβάλλουν τον κόσμο μας. Για να το σκεφτούμε λίγο και μεταφορικά: όσο κι αν φαίνεται να μας πνίγει η μαυρίλα, το κακό, η αδικία, η δυστυχία, η μιζέρια, υπάρχει ο νοητός Ήλιος που είναι διαρκώς και αενάως υπεράνω όλων και που μόνο εντελώς παροδικά μοιάζει να επισκιάζεται από τον ζόφο και τον γνόφο του κόσμου τούτου.
     Με τα λόγια του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού: «καὶ αὖθις ἐκ τοῦ τάφου ὡραῖος, δικαιοσύνης ἡμῖν ἔλαμψεν Ἥλιος». Υπήρχε πιο ζοφερός τόπος από τον τάφο; Και όμως, από εκεί μέσα ο Χριστός ανέστη!  

Σιγή πολλή

Σύμφωνα με το Συναξάρι του Τριωδίου, που η ανάγνωσή του τελειώνει σήμερα:

     «Τῶ Αγίω καὶ Μεγάλω Σαββάτω, τὴν θεόσωμον Ταφήν, καὶ τὴν εἰς Ἄδου Κάθοδον τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν δι' ὧν τῆς φθορᾶς τὸ ἡμέτερον γένος ἀνακληθέν, πρὸς αἰωνίαν ζωὴν μεταβέβηκε».

Μάτην φυλάττεις τὸν τάφον, κουστωδία.

Οὐ γὰρ καθέξει τύμβος αὐτοζωΐαν.

     Κατά την μοναστηριακή τάξη, με την έναρξη της Παννυχίδος του Πάσχα (η βραδινή ακολουθία πριν φθάσουμε στο ‘Χριστός ανέστη’) αναγινώσκεται ο λόγος τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἐπιφανίου ἐπισκόπου Κύπρου εἰς τὴν θεόσωμον ταφὴν τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, που αρχίζει με τα λόγια «Τί τοῦτο;σήμερον σιγὴ πολλὴ ἐν τῇ γῇ». Σιωπά η κτίσις όλη, αναμένοντας λες με κρατημένη την ανάσα το γεγονός που θα συμβεί μετά από λίγο. Ο Άγιος περιγράφει με γλαφυρό, Χρυσοστομικό τρόπο τα γεγονότα που προηγήθηκαν και που πρόκειται να ακολουθήσουν, και βάζει στο τέλος τον Χριστό να μας καλεί όλους:

     «∆ιὸ ἐγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν, ἀπὸ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωὴν, ἀπὸ τῆς φθορᾶς εἰς ἀφθαρσίαν, ἀπὸ τοῦ σκότους εἰς τὸ αἰώνιον φῶς. Ἐγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν, ἀπὸ τῆς ὀδύνης εἰς εὐφροσύνην, ἀπὸ δουλείας εἰς ἐλευθερίαν, ἀπὸ φυλακῆς εἰς τὴν ἄνω Ἱερουσαλὴμ, ἀπὸ τῶν δεσμῶν ἐπὶ τὴν ἄνεσιν, ἀπὸ τῆς κατοχῆς ἐπὶ τὴν τοῦ παραδείσου τρυφὴν, ἀπὸ τῆς γῆς εἰς τὸν οὐρανόν. Ἐπὶ τοῦτο γὰρ ἀπέθανον, καὶ ἀνέστην, ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων κυριεύσω. Ἐγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν· ὁ γὰρ Πατήρ μου ὁ οὐράνιος τὸ ἀπολωλὸς ἐκδέχεται πρόβατον. Τὰ ἐννενήκοντα ἐννέα τῶν ἀγγέλων πρόβατα τὸν  σύνδουλον ἀναμένουσιν Ἀδὰμ, πότε ἀναστῇ, καὶ πότε ἀνέλθῃ καὶ πρὸς Θεὸν ἐπανέλθῃ. Χερουβικὸς θρόνος ηὐτρέπισται· οἱ ἀναφέροντες ὀξεῖς τε καὶ ἕτοιμοι· ὁ νυμφὼν παρεσκεύασται· ἐδέσματα ἕτοιμα· αἱ αἰώνιοι σκηναὶ καὶ μοναὶ ἕτοιμοι· οἱ θησαυροὶ τῶν ἀγαθῶν ἀνεῴχθησαν, ἡ τῶν οὐρανῶν βασιλεία πρὸ αἰώνων ἡτοίμασται· ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ οἶδεν, καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε, καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἀγαθὰ τὸν ἄνθρωπον περιμένουσι».

     Και πάλι με τον επίλογο του Συναξαρίου: «Τῇ ἀνεκφράστῳ σου συγκαταβάσει, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν».

Κυρηναίοι

‘Βγαίνοντας βρήκαν ένα άνθρωπο από την Κυρήνη (τη σημερινή Λιβύη), που λεγόταν Σίμων, και γύριζε από το χωράφι, τον πατέρα του Αλεξάνδρου και του Ρούφου, και τον αγγάρευσαν να σηκώσει τον σταυρό του’. Με τα λίγα αυτά λόγια, ερανισμένα από τους Ευαγγελιστές, μαθαίνουμε για την ‘αγγαρεία’ που έκανε ο κατά τα λοιπά άγνωστος Σίμων εκείνη την πρώτη και μοναδική Μεγάλη Παρασκευή, που έγινε ευλογία για τη ζωή του ολόκληρη.
     Κι έτσι, κάθε φορά που μας ζητούν μια χάρη που χρειάζεται μια μικρή ή μεγαλύτερη θυσία ή ταλαιπωρία, όταν μας βάζουν π.χ. να αναζητήσουμε ή να δώσουμε αίμα για μετάγγιση, όταν η άρρωστη με τον εφιάλτη της διάγνωσης του καρκίνου εμφανίζεται μπροστά μας παραμονές του Πάσχα (του τελευταίου της;) και ζητάει ένα χέρι που θα την ακουμπήσει στον ώμο και θα ‘άρει τον σταυρόν’ της, ας μην αρνηθούμε να μιμηθούμε τον Σίμωνα. Δεν ξέρουμε (όπως πιθανώς δεν γνώριζε κι εκείνος τότε) τις προεκτάσεις και τις συνέπειες της ‘αγγαρείας’ μας. 
     Καλή Ανάσταση!

Συγχώρηση

Η ιστορία που δημοσιεύθηκε χθες στη Guardian έρχεται από το Ιράν, όπου ένας νεαρός επρόκειτο να εκτελεσθεί με απαγχονισμό διότι πριν από χρόνια πάνω σε καυγά μαχαίρωσε και σκότωσε έναν 18χρονο. Σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, η οικογένεια του θύματος θα συμμετείχε στην εκτέλεση του δράστη, ως ευκαιρία για εκδίκηση. Ενώ όμως η θηλειά είχε περασθεί στο λαιμό του, η μητέρα του θύματος τον πλησίασε, τον χαστούκισε στο πρόσωπο, κι έπειτα αποφάσισε να του χαρίσει τη ζωή, κάτι που δικαιούται βάσει του νόμου να κάνει. Ο πατέρας του θύματος του αφαίρεσε τη θηλειά, και ο δράστης γλίτωσε. Ύστερα η μητέρα αγκάλιασε τη μητέρα του δράστη και έκλαψαν και οι δυο τους, η μια για τον γιό που είχε χάσει και η άλλη για εκείνον που κέρδισε.
     Δεν ξέρω πόσα χρόνια θα περάσει στη φυλακή ο δράστης. Νομίζω όμως ότι εκείνο το χαστούκι της συγχώρησης θα του καίει το μάγουλο ισόβια.

Μακρός ύμνος

‘Τη μακρά Πέμπτη μακρόν ύμνον εξάδω’ μας λέει ο υμνογράφος Άγιος Κοσμάς, ποιητής του κανόνα που ψάλαμε απόψε στον Όρθρο της Μεγάλης Πέμπτης. Τέσσερα γεγονότα (ο Νιπτήρας, ο Μυστικός Δείπνος, η Υπερφυής Προσευχή στη Γεθσημανή, η προδοσία) περιγράφονται με τόσο γλαφυρό τρόπο, με λέξεις τόσο έντεχνα πλεγμένες, ώστε να είναι ο κανόνας αυτός από τους πιο ωραίους σε έκφραση. Μερικά δείγματα, πρωτότυπα και σε νεοελληνική απόδοση:
     ‘Τμηθείση τμάται πόντος ερυθρός, κυματοτρόφος δε ξηραίνεται βυθός, ο αυτός ομού αόπλοις γεγονώς βατός και πανοπλίταις τάφος’. Η Ερυθρά Θάλασσα κόβεται από ένα κομμένο ραβδί, και ξηραίνεται ο βυθός που τρέφει τα κύματα, κι έτσι γίνεται βατός στους αόπλους και τάφος για τους πανόπλους. 
     ‘Μυσταγωγούσα φίλους εαυτής την ψυχοτρόφον ετοιμάζει τράπεζαν. αμβροσίας δε η όντως Σοφία του Θεού κιρνά κρατήρα πιστοίς’. Η πραγματική Σοφία του Θεού ετοιμάζει τραπέζι για να μυσταγωγήσει τους φίλους της, και κερνάει κρατήρα αμβροσίας στους πιστούς.
     ‘Η το άσχετον κρατούσα και υπερώον εν αιθέρι ύδωρ, η αβύσσους χαλινούσα και θαλάσσας αναχαιτίζουσα Θεού Σοφία, ύδωρ νιπτήρι βάλλει, πόδας αποπλύνει δε δούλων Δεσπότης’. Η Σοφία του Θεού, που κρατεί το άπιαστο νερό που κρέμεται μετέωρο στον αέρα, που χαλιναγωγεί τις αβύσσους και αναχαιτίζει τις θάλασσες, βάζει νερό στον νιπτήρα, και πλένει ο Δεσπότης τα πόδια των δούλων.
     ‘Οι δαιτυμόνες οι μακαριστοί, εν τη Σιων τω Λόγω προσκαρτερήσαντες, οι Απόστολοι παρείποντο τω Ποιμένι ως άρνες, και συνημμένοι ω ουκ εχωρίσθησαν Χριστώ, θείω λόγω τρεφόμενοι, ευχαρίστως εβόων: τον Κύριον υμνείτε τα έργα και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας’. Οι μακάριοι συνδαιτυμόνες, που έμειναν πιστοί στον Λόγο εκεί στην Σιών, ακολουθούσαν τον Ποιμένα σαν πρόβατα, και ενωμένοι με τον Χριστό από τον οποίο δεν χωρίσθηκαν τρέφονταν με τον θείο λόγο του και με ευγνωμοσύνη κραύγαζαν: όλα τα έργα υμνείτε τον Κύριο και υπερυψώνετέ τον σε όλους τους αιώνες.
     Σημ. Βοήθημα στην απόδοση απετέλεσε η παλαιότερη εκτεταμένη ‘Ερμηνεία των κανόνων της Μ. Εβδομάδος’ του πατέρα μου, που δημοσιεύθηκε το 1970-74 σε σειρά άρθρων στο περιοδικό ‘Γρηγόριος ο Παλαμάς’.

Κεκορεσμένα διαλύματα

Διαβάζω δυο πρόσφατα κείμενα του Ν. Ξυδάκη (Καθημερινή) που κράτησα για αρχείο. Τίτλος του ενός: 'Το συμβολικό κεφάλαιο ενός ανέργου πτυχιούχου'. Του άλλου: 'Στο λυκόφως της επισφάλειας'. Και τα δυο μιλούν, σε μελαγχολικό τόνο, για την πανταχού παρούσα ανεργία. Ξανακάνω κάποιες σκέψεις που μου γεννήθηκαν και παλιότερα, και τις καταθέτω.

       Λοιπόν, η λέξη ‘κορεσμός’ είναι προφανώς μάλλον άγνωστη στα ελληνικά πράγματα. Στη Φυσική λέμε ότι ένα διάλυμα είναι κορεσμένο όταν δεν μπορεί να διαλύσει άλλη ποσότητα από την ουσία που διαλύσαμε: το περίσσευμα κατακαθίζει στον πάτο αδιάλυτο. Αυτό συμβαίνει και στην αγορά εργασίας όταν ρίχνει κανείς περισσότερη ‘ουσία’ (= πτυχιούχους) από αυτούς που μπορεί να ‘διαλύσει’ (= να απορροφήσει δημιουργικά) η δεδομένη κοινωνία. Καλή είναι η ενθάρρυνση στα γράμματα, και κυρίως με τη μορφή της γενικής παιδείας. Όταν όμως οι σπουδές (ιδίως οι λεγόμενες ’ανώτερες’) είναι τελείως αποσυνδεδεμένες από την πραγματικότητα, από αυτό που ονομάζουμε αγορά εργασίας, και όταν πρακτικά δεν υπάρχει κανένα ‘κόσκινο’ που να ξεχωρίζει τους πραγματικά ικανούς από τους λιγότερο ικανούς, τότε μόνο ψευδαισθήσεις δημιουργούν, και μας κάνουν τελικά να εξαρτώμαστε από αλλοδαπό εργατικό δυναμικό για τις απαραίτητες δουλειές που μας πέφτουν πολύ ‘κατώτερες’.  Μια τέτοια εξέλιξη είναι κακή σε κάθε περίπτωση.

Απλά κι αγαπημένα

Πώς το τραγουδάει η Χάρις Αλεξίου;
             Όλα σε θυμίζουν,
             απλά κι αγαπημένα,
             πράγματα δικά σου, καθημερινά...
     Ανοίγοντας χθες το πρωί την ιατρική μου τσάντα βλέπω μια μικρή νάυλον σακούλα. Μέσα της το ρολόι του χεριού του πατέρα και ο μικρός σταυρός με το μαύρο κορδόνι που φορούσε στο λαιμό του, όπως μου τα παρέδωσαν στο νοσοκομείο μετά τις προσπάθειες ανάνηψης. Τα είχα βάλει εκεί και τα ξέχασα με την πολυπραγμοσύνη της κηδείας. Μικρά θυμητάρια, μεγάλη η ανάμνηση.
     Στο αναλόγιο των Αγίων Αποστόλων σήμερα το απόγευμα. Εσπερινός των Βαΐων. Το πατρικό μουσικό χειρόγραφο ανοιχτό στα ιδιόμελα, αλλά τα μάτια κάθε τόσο θολώνουν, κι έτσι ψάλλω απ’ έξω. Εδώ μάθαμε την ανάγνωση του Προοιμιακού, εδώ κάθε τόσο άνοιγε το παραπέτασμα του Ιερού και μας διόρθωνε ή μας υπεδείκνυε τι να ψάλουμε.
     Γυρίζοντας στο σπίτι βρίσκω πάνω στο ράφι της βιβλιοθήκης ένα ακόμη μουσικό κείμενο, στην ίδια γνώριμη γραφή: ‘Τρισάγιον υπό Βασιλείου Νικολαΐδου Ζαγκλιβερινού, διασκευασθέν υπό Πρωτοπρ. Κων/νου Παπαγιάννη, ήχος γ΄’. Και στο τέλος, όπως πάντα, η ημερομηνία της σύνθεσης ή της αντιγραφής: 27/3/2014, πριν δέκα μέρες. Άραγε η τελευταία του μουσική εργασία;

Μωσαϊκό μιας ημέρας

Ο άρρωστος στο 421 μετράει τις στερνές του ανάσες με ρυθμό κάπου τριάντα στο λεπτό, λες και προσπαθεί να ζήσει μια ζωή σε λίγες ώρες ή μέρες. Έμαθα από τη προϊσταμένη ότι χθες τον κοινώνησαν, κι αυτό κάνει το έργο μου πιο εύκολο. Παίρνω τη σύζυγο παράμερα για την απαραίτητη εξήγηση: ανίατη η νόσος, δεδομένη η πορεία της, εξαντλημένα και τα όρια της ιατρικής παρέμβασης. Η πρόταση; Όχι, ηρωισμούς, όχι εντατική, όχι μάταιες προσπάθειες ανάνηψης. Το αποδέχεται με ανακούφιση. Να μην τον παιδέψουμε. Τον λόγο έχει μόνο ο Θεός.
     Κάθομαι στο γραφείο και λύνω ένα ‘σουντόκου’ για να αλλάξω εικόνες, κι έπειτα πιάνω το διάβασμα. Έχω αφήσει στη μέση ένα άρθρο της Havi Carel για τη φαινομενολογία της αρρώστιας. Δεν σας λέει τίποτε ο τίτλος; Ούτε και σε μένα. Ωστόσο, περιγράφει με σύνθετους φιλοσοφικούς όρους μια καθημερινή πραγματικότητα που συχνά παραβλέπεται στην ιατρική πράξη: άλλο η νόσος ως επιστημονική οντότητα και άλλο η αρρώστια ως βιωματική εμπειρία του ανθρωπίνου προσώπου. Φιλόσοφος η συγγραφέας, που πάσχει και η ίδια από αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω ενος σπανίου νοσήματος, γράφει από προσωπική πείρα. Η χρόνια αρρώστια γίνεται μια αυτόνομη ζωή, αλλοιώνει τη σχέση του αρρώστου με τον χώρο (ακόμη και μικρές αποστάσεις γίνονται εμπόδια) και τον χρόνο (όλα χρειάζονται προγραμματισμό και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια, ενώ το αυθόρμητο παύει να υπάρχει διότι έχει μεγάλο κόστος), μας κάνει να συνειδητοποιούμε τις απώλειές μας, τι είχαμε και τι χάσαμε, από δυνάμεις και δεξιότητες. Χρήσιμο μάθημα.
     Σκέφτομαι ότι κάποια πράγματα τα γνωρίζουμε και τα εκτιμούμε μόνο όταν μας λείψουν. Ακόμη και ‘γνωστούς’ και επώνυμους ανθρώπους τους μαθαίνουμε διαφορετικά, καλύτερα και σε βάθος όταν διαβάζουμε τις νεκρολογίες τους. Θυμούμαι τους δυο μαθητές στην Εμμαούς: ‘άφαντος εγένετο απ’ αυτών’ ο Κύριος, και τότε άνοιξαν τα μάτια τους και τον γνώρισαν. Κάπως έτσι, τηρουμένων των αναλογιών, κι εμείς.
     Αφήνω τη φιλοσοφία για να κάνω κάτι πιο πρακτικό. Εκείνο το αγγλικό διήγημα είναι τελειωμένο από καιρό, πρέπει κάποια στιγμή να το στείλω για δημοσίευση. Τώρα όμως προέχει το επόμενο τεύχος του περιοδικού του συλλόγου μας. Η προθεσμία πλησιάζει, πρέπει να κυνηγήσω τους αρθρογράφους, να επιλέξω εικόνες, να διορθώσω δοκίμια, τι άλλο;
     Το τηλέφωνο χτυπάει. Ένας φίλος καρδιολόγος θέλει να δούμε έναν ασθενή του. Έχει αναπνευστική ή καρδιακή δύσπνοια; υτή τη στιγμή φαίνεται να προέχει το καρδιακό πρόβλημα. Ας κάνει για μερικές ημέρες τη θεραπεία του και τα ξαναλέμε.
     Περνώ από το τμήμα του τεχνητού νεφρού: είναι μέρα που έρχεται ο πατέρας μου για την τακτική αιμοκάθαρση που κάνει εδώ και δυόμισυ χρόνια. Σταματώ για λίγο παρά την κλίνη, αλλάζουμε δυο συνηθισμένες κουβέντες, μου δίνει τις εξετάσεις της μαμάς που πρέπει να δείξω σε κάποιον συνάδελφο, του δίνω μια βεβαίωση που χρειάζεται για το δημόσιο. Μου λέει για τη λίγη νυκτερινή δύσπνοιά του, που όμως συνήθως περνάει από μόνη της. Το έχουμε αντιμετωπίσει και στο παρελθόν αυτό το πρόβλημα. Θα τα ξαναπούμε. Όπως κάθε φορά.
     Στο γραφείο με περιμένει ο επόμενος ασθενής. Αναπνευστική ανεπάρκεια κι εδώ, αμετανόητος καπνιστής ο πάσχων, σε φάση προοδευτικής καχεξίας. Η ανάγκη για οξυγόνο στο σπίτι είναι δεδομένη, αλλά πώς να τον πείσεις ότι τσιγάρο και οξυγόνο δεν συμβαδίζει; Του κάνω τη σχετική ενημέρωση, του γράφω τη γνωμάτευση, δίνω τις οδηγίες στη σύζυγο, με την εντολή να μην ξανακαπνίσει. Μια κουβέντα είναι αυτή.
     Ξανά το τηλέφωνο. Ο άρρωστος βαριανασαίνει ακόμη: εκείνες οι τελευταίες ανάσες δεν εξαντλήθηκαν. Οι φαρμακευτικοί κανονισμοί απαιτούν ειδική συνταγή για τα ‘προωθημένα αντιβιοτικά’ που παίρνει. Λεπτομέρειες, αιτιολογήσεις, υπογραφές, σφραγίδες, σαν τη μορφίνη έγιναν κι αυτά, προς δόξαν της γραφειοκρατίας. Με ποιο όφελος;
     Η μέρα δεν έχει τελειώσει. Ακολουθεί απογευματινό ιατρείο μετά την απαραίτητη ανάπαυση, και συνεργασία με συνάδελφο που ετοιμάζει χαρτιά για το εξωτερικό, και μια επίσκεψη το βράδυ σε μια γιαγιά με άνοια και κατακλίσεις που τη φροντίζουν στο σπίτι εδώ και χρόνια. Το κινητό παίρνει μια κλήση από τη σύζυγό μου ενώ εξετάζω την άρρωστη: «Ο μπαμπάς έπεσε στο σπίτι». Κλείνω για να τελειώσω και να την ξαναπάρω από πιο ήσυχο χώρο, έχοντας στο νου κάποιο κάταγμα, με δεδομένη τη δυσκολία του στη βάδιση. Μετά από μερικά λεπτά πληροφορούμαι ότι στο ήδη βρίσκεται εκεί κινητή μονάδα του ΕΚΑΒ. Δεν ακούγεται καλό αυτό. Το ταξί με πηγαίνει στην πατρική οικία σε δέκα λεπτά. Τα δυο ασθενοφόρα στην είσοδο αποτελούν προοίμιο μιας ενδόμυχης βεβαιότητας. Ο Γιώργος είναι ήδη εκεί, το όριο για προσπάθεια ανάνηψης έχει ήδη παρέλθει, χωρίς αποτέλεσμα. Ωστόσο, η τυπική διαδικασία υπαγορεύει μεταφορά στο εφημερεύον νοσοκομείο, όσο κι αν η ‘σαρκίνη καρδία’ μας λέει άλλα. Δεν αντιλέγουμε. Πηγαίνουμε εκεί και περιμένουμε. Γίνονται οι τυπικές ενέργειες, ενώ μέσα μας έχουμε μια γαλήνη που δεν περιγράφεται: αλλιώς φανταζόμουν την αντίδραση στο τέλος του πατέρα μας. Ακούμε και την επίσημη αναγγελία του θανάτου στις 11 μ.μ. της 8ης Απριλίου. Καλόν Παράδεισο, πάτερ!
     Άκολουθούν τα απαραίτητα τηλεφωνήματα. Στο σπίτι πρώτα, για να ενημερώσουν οι αδελφές την μητέρα. Στον πρωτοσύγκελλο έπειτα, ως πλέον αρμόδιο για την τάξη: μας καθοδηγεί τι πρέπει να κάνουμε. Πηγαίνουμε και παίρνουμε τα απαραίτητα, ταυτότητα, ρούχα, φέρνουν οι ιερείς από τον ναό την ιερατική στολή. Ο ευπρεπισμός και η ένδυση του κεκοιμημένου ιερέως πρέπει να γίνει από κληρικούς. Πάτερ Στέφανε και πάτερ Θεολόγε, δεν ξέρετε πόσο ευγνώμονες είμαστε για την βοήθεια και την όλη σας μεταμεσονύκτια συμπαράσταση. Στον νεκροθάλαμο του νοσοκομείου, ώρα 2.30 τη νύχτα, ψάλλουμε το πρώτο νεκρώσιμο τρισάγιο και το ‘Χριστός ανέστη’ και το ‘Ότε κατήλθες προς τον θάνατον’. Είναι τρεις όταν τον συνοδεύουμε στο σπίτι και αρχίζουμε την ανάγνωση του Ευαγγελίου.
     Με την σχετική άνεση της χρονικής απόστασης ξαναφέρνω τα γεγονότα της ημέρας στη σκέψη μου. Το μωσαϊκό της ζωής είναι τελικά πιο σύνθετο, οι εξελίξεις πιο απροσδόκητες από τη φαντασία μας. Όσα σκεφτόμουν το πρωί, ιατρικά και φιλοσοφικά, βρήκαν την εφαρμογή τους στα παρ’ ημίν (ο ασθενής του 421 ‘κράτησε’ ακόμη δυο ημέρες). Πώς μπορούσα να ξέρω ότι εκείνο το απογευματινό του τηλεφώνημα, για να μου πει ότι η βεβαίωση που του έδωσα δεν ήταν η σωστή, θα ήταν τα τελευταία λόγια που θα άλλαζα μαζί του, η τελευταία ευκαιρία να ακούσω τη φωνή του πατέρα μου;
     Την ευχή του να έχουμε! Καλή Ανάσταση.

Πένθος

Το ιστολόγιο καταθέτει σήμερα ελάχιστο φόρο τιμής στον πατέρα μας Ιερέα Κωνσταντίνο Παπαγιάννη, που εξεδήμησε χθες βράδυ, πλήρης ημερών και σε πλήρη δραστηριότητα μέχρι τέλους. Ζητούμε τις προσευχές όλων όσοι τον γνώρισαν και παραπέμπουμε σε παλαιότερη ανάρτηση ως μνημόσυνο.

Αγορές

Μια και η ‘έξοδος στις αγορές’ έχει πάρει και πάλι την πρωτιά στις ειδήσεις των ημερών και τις επιδιώξεις των πολιτικών, θυμήθηκα κάτι που διάβασα για τον Σκύθη φιλόσοφο Ανάχαρσι που έλεγε: «Αγορά είναι ο τόπος όπου οι άνθρωποι συναντώνται για να εξαπατούν και να κλέβουν ο ένας τον άλλο».
     Άραγε τί δουλειά έχουν οι έντιμοι άνθρωποι εκεί πέρα;

Ανατροπή

Σάββατο πρωί, αρχές Απρίλη, και νάμαι καθισμένος σ’ ένα πεζούλι στην παραλία της Ουρανούπολης, με το σακκίδιο παρά πόδα, μετά από δυο ώρες πανέμορφη διαδρομή στους έρημους Χαλκιδικιώτικους δρόμους (Πολύγυρος, Βράσταμα, Πλανά, Γομάτι, Ιερισσός), να βλέπω την προσδοκία ενός αγιορειτικού τριημέρου να ματαιώνεται από την ανακοίνωση του Λιμεναρχείου πάνω στο κλειστό τζάμι για ‘απαγόρευση απόπλου μέχρι νεωτέρας’. Εν πλήρει αιθρία, τουλάχιστον όσο βλέπει το μάτι μας--δεν ξέρω τι γίνεται πιο νότια, αλλά οι προβλέψεις δεν μιλούσαν για παραπάνω από 2-3 μπωφόρ. «Πώς θα πάμε μέσα, γιατρέ;» με είχε ρωτήσει πριν λίγα λεπτά γνωστός μου γέροντας ενώ βάδιζα από το πάρκινγκ προς την παραλία. Νόμισα ότι με πειράζει και του είπα: «Με τα πόδια, γέροντα». Τόσο ήξερα. Περιμένοντας τώρα την ‘νεωτέραν’ σκέφτομαι ότι ακόμη και στα καλύτερα σχέδια πρέπει να είναι κανείς προετοιμασμένος για το εμπόδιο και την ανατροπή: «ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» θα μας υποδείκνυε ο Δαβίδ. Γύρω κόσμος πολύς, μερικές εκατοντάδες Έλληνες, Ρώσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι, ρασοφόροι και λαϊκοί, μικροί και μεγάλοι, περιφέρονται αναμένοντας. Τουλάχιστον είμαστε υπό σκιάν: αν είχε λιακάδα θα υποφέραμε. Περνάει ένα τρίωρο με μικρές μετακινήσεις, να ρωτήσουμε, να ακούσουμε, μήπως κάτι άλλαξε. Κάποια στιγμή έρχεται η αναγγελία: «Δεν θα έχει πλοίο σήμερα, ελάτε πάλι αύριο». Μια κουβέντα είναι αυτή, πού θα πάει τόσος κόσμος; Τρώω δυο μπουκιές ελιόψωμο χαζεύοντας τη θάλασσα, παίρνω το αυτοκίνητο και βρίσκομαι στο δρόμο της επιστροφής. Ακολουθώντας τη συμβουλή του Ψαλμωδού, απολαμβάνω την ανοιξιάτικη φύση όπου κυριαρχούν τα μωβ, τα κίτρινα, τα λευκά και οι σκόρπιες παπαρούνες. Αλλάζω διαδρομή: Μεγάλη Παναγία, Παλαιοχώρι, Αρναία, Ζερβοχώρια, Άγιος Πρόδρομος (για όσους ενδιαφέρονται, τα χιλιόμετρα είναι τα ίδια, οι στροφές λιγότερες, ο χρόνος λιγάκι πιο σύντομος). Σαν την Πολυάννα, είμαι πολύ ευχαριστημένος διότι μέσα σε δυο ώρες βρίσκομαι πάλι στο σπίτι. Τι θα κάνουν άραγε οι υπόλοιποι επισκέπτες που έχουν έρθει από μεγάλες αποστάσεις, από άλλες πόλεις και χώρες; Μου περνάει ο λογισμός μήπως το Λιμεναρχείο θέλει να γεμίσει τα άδεια ξενοδοχεία της περιοχής: τον αποδιώχνω. Ύστερα μου έρχεται στο νου η Οσία Μαρία η Αιγυπτία--σήμερα την τιμούμε--που εμποδιζόταν να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα. Αφορμή για αυτογνωσία: μήπως επειδή λογάριαζα ότι θα ξαναφάω ψάρι αύριο (Ευαγγελισμός με το αγιορειτικό ημερολόγιο); Χωρίς στενοχώρια, θα έρθει άλλη ευκαιρία. Δόξα τω Θεώ. 

Δωροληψία

Ένα μικρό αλίευμα, πάντα επίκαιρο όπως φαίνεται, από τις προχθεσινές 'Παροιμίες' (ανάγνωσμα Εσπερινού Τετάρτης της Ε΄ εβδομάδος των Νηστειών):
     "Εξόλλυσιν εαυτόν ο δωρολήπτης, ο δε μισών δώρων λήψεις σώζεται".
     Σε απλά ελληνικά: "Καταστρέφει τον εαυτό του αυτός που παίρνει δώρα (= μίζες, φακελάκια, τυχερά), ενώ αυτός που μισεί τις δωροληψίες σώζεται".
     Πόσο καλύτεροι θα ήμασταν αν διαβάζαμε και προσέχαμε κάποια κείμενα...

Αλυσίδα

Το γεγονός απετέλεσε--δικαιολογημένα--είδηση, ή μάλλον σειρά ειδήσεων. Αλβανός βαρυποινίτης σκότωσε οικογενειάρχη δεσμοφύλακα με αυτοσχέδιο μαχαίρι. Λίγο μετά την μεταγωγή του σε άλλη φυλακή ασφαλείας ο ίδιος βρέθηκε νεκρός στο κελλί του. Τα νεκροτομικά ευρήματα δείχνουν ότι κακοποιήθηκε μέχρι θανάτου, προφανώς από το προσωπικό που ήταν υπεύθυνο για τη φύλαξη και μεταφορά του. Τώρα κάποιοι από τους ανθρώπους αυτούς θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη για την απανθρωπία τους, με οδυνηρές συνέπειες για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.
     Τραγική αλυσίδα γεγονότων, απ’ όποια μεριά και να την δει κανείς. Ένας άνθρωπος που εκτελούσε την υπηρεσία του πέφτει νεκρός από το χέρι του κακοποιού. Μπορεί κανείς εύκολα να φαντασθεί την ψυχολογία των συναδέλφων του: καθένας από αυτούς σκέφτεται ότι θα μπορούσε να βρίσκεται στη θέση του θύματος. Υπό το κράτος των συναισθημάτων αυτών δεν θα περιμέναμε βέβαια να κεράσουν καφέ και κουλουράκια τον κρατούμενό τους. Από το σημείο αυτό όμως μέχρι τον βασανισμό και το λυντσάρισμα η απόσταση είναι όση από τον πολιτισμό στη βαρβαρότητα. Δεν μπορώ να σκεφτώ καμιά δικαιολογία για την πράξη αυτή. Όμως, αυτό που ονομάζουμε ‘σωφρονιστικό σύστημα’, πέρα από τον ευφημισμό, τί άλλο θα μπορούσε να σημαίνει; Αν οι φυλακές ήταν πραγματικά φυλακές, που θα πληρούσαν μόνο τους στοιχειώδεις όρους διαβίωσης, με απομόνωση, χωρίς κινητά τηλέφωνα και άλλες τέτοιες διευκολύνσεις, μήπως θα αποφεύγαμε κάποια τέτοια δράματα; Το πρόβλημα δεν έχει εύκολη λύση.

Κέρκυρα

Κάπως έτσι μας υποδέχθηκε η νήσος των Φαιάκων σε πρόσφατη απόδρασή μας.

 

Κάπως έτσι μας φιλοξένησε...

 

 

Κάπως έτσι μας αποχαιρέτισε. Την ευχαριστούμε!

 

Αντίδοτο

Επειδή πολλή φασαρία γίνεται τελευταία για το αν θα μπορούν ή όχι να πωλούν φάρμακα τα σούπερ μάρκετ (τι μεγαλοφυής έμπνευση κι αυτή, Θεέ μου, κατευθείαν στην ανάπτυξη μας οδηγεί!), και επειδή το προχθεσινό παλιονομοσχέδιο (δεν πρόκειται για σύμπτωμα δυσλεξίας) επιδιώκει να επιλύσει και αυτό το ζήτημα στο προσεχές μέλλον, ας το αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα, με τρόπο νόμιμο, και απόλυτα σύμφωνο με τους κανόνες της αγοράς:
     Αν ΚΑΝΕΙΣ δεν αγόραζε ποτέ ψωμί από σούπερ μάρκετ, αλλά μόνο από φούρνο, για πόσο καιρό θα συνέχιζαν τα σούπερ μάρκετ να φιλοξενούν ψωμί στα ράφια τους;
     Αν ΚΑΝΕΙΣ δεν αγόραζε ποτέ κρέας από σούπερ μάρκετ, αλλά μόνο από κρεοπωλείο, για πόσο καιρό θα συνέχιζαν τα σούπερ μάρκετ να έχουν κρέας στα ψυγεία τους;
     Αν ΚΑΝΕΙΣ δεν αγόραζε ποτέ λαχανικά και φρούτα από σούπερ μάρκετ, αλλά μόνο από μανάβικο ή λαϊκή αγορά, για πόσο καιρό θα συνέχιζαν τα σούπερ μάρκετ να διαθέτουν λαχανικά και φρούτα στους χώρους τους;
     Κι αν ΚΑΝΕΙΣ δεν αγοράσει ποτέ φάρμακα από σούπερ μάρκετ, αλλά μόνο από φαρμακείο, για πόσο καιρό θα συνεχίσουν τα σούπερ μάρκετ να πωλούν φάρμακα;
     Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω πόσο εύκολο (και πόσο οικονομικό) είναι σήμερα να ξαναγυρίσουμε αποκλειστικά σε φούρνους, κρεοπωλεία και μανάβικα (που σε πολλές περιοχές θα πρέπει πρώτα να τα βρούμε...), αλλά είμαι σίγουρος ότι αυτή είναι η λύση για να μην έχουν κάποια στιγμή τα φαρμακεία την τύχη που είχαν οι φούρνοι, τα κρεοπωλεία, τα μανάβικα...
     Υστερόγραφο: Επειδή κάποιοι μπορεί να παραπλανηθούν διαβάζοντας την ημερομηνία, δηλώνω ότι έγραψα και ανήρτησα το κείμενο με την χειμερινή ώρα.