Το μέσο και το κίνητρο

Είναι ίσως πεζό να αρχίζει κανείς μια καινούργια προσπάθεια με πρώτο θέμα το χρήμα, αλλά την αφορμή μου έδωσε το δελτίο ειδήσεων. Άκουσα λοιπόν ότι συνελήφθη κάποιος για δωροληψία με τη ‘μέθοδο των προσημειωμένων χαρτονομισμάτων’. Επειδή δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται στα ‘Μέσα’ κάτι τέτοιο, μου δημιουργήθηκε και πάλι το ερώτημα: τι ακριβώς αποδεικνύει η μέθοδος αυτή;
Ας πάρουμε ένα υποθετικό παράδειγμα. Αν ο Α έχει ένα χαρτονόμισμα με δηλωμένο αριθμό 123456 και αυτό στη συνέχεια βρεθεί στην τσέπη, το συρτάρι ή κάτω από το στρώμα του Β, οι πιθανές ερμηνείες για το φαινόμενο είναι: (1) ο Α έδωσε το χαρτονόμισμα στον Β, (2) ο Β έκλεψε το χαρτονόμισμα από τον Α, (3) ο Α έβαλε το χαρτονόμισμα σε μέρος που ανήκει στον Β χωρίς τη γνώση του δευτέρου [χάριν απλότητος δεν πιάνουμε τις περιπτώσεις ανάμιξης τρίτων προσώπων]. Καμιά από τις ερμηνείες αυτές δεν μας λέγει τίποτε για το κίνητρο: αν δηλ. η μετακίνηση του χαρτονομίσματος έγινε με πρωτοβουλία του Α (= απόπειρα δωροδοκίας) ή με απαίτηση του Β (= εκβιασμός) ή με κάποιου είδους συνεννόηση μεταξύ τους που στη συνέχεια χάλασε και οδήγησε σε καταγγελία.
Εξάλλου, μεγάλη σημασία έχει και ο επιδιωκόμενος σκοπός. Αν ο σκοπός είναι νόμιμος (π.χ. έκδοση μιας κανονικής άδειας), τότε προφανώς ο Β καταχράται της θέσης του και απαιτεί χρήματα. Αν ο σκοπός είναι παράνομος (π.χ. έκδοση άδειας χωρίς την απαραίτητη νομιμότητα), τότε ο Α επιδιώκει ‘ρουσφέτι’. Ίσως σε κάθε τέτοια περίπτωση και τα δυο μέρη θα πρέπει να θεωρούνται καταρχήν ύποπτα, μέχρι να αποδειχθεί τι ακριβώς συμβαίνει. Μπερδεμένο κουβάρι η διαφθορά…