Σε πρόσφατο άρθρο του Τ.Θεοδωρόπουλου διάβασα για τον θάνατο μιας 17χρονης κοπέλας, στην οποία ο τοπικός μητροπολίτης αρνήθηκε τη νεκρώσιμη ακολουθία επειδή υπήρχαν σοβαρές υπόνοιες αυτοκτονίας. Δεν ξέρω τίποτε περισσότερο για το γεγονός και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Με την αφορμή αυτή όμως καταγράφω κάποιες γενικότερες σκέψεις για το θέμα.
Η αυτοκτονία είναι μια τραγική, οριστική και αμετάκλητη πράξη απελπισίας, που συχνά τελείται από άτομα με ψυχολογικά προβλήματα, είτε γνωστά είτε αδιάγνωστα μέχρι την ώρα εκείνη. Και βέβαια δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες. Π.χ. κάποιος που διέπραξε ένα ή περισσότερα εγκλήματα αυτοκτονεί για να μη συλληφθεί, αυτοκτονεί όμως συχνότερα και κάποιος ή κάποια που βρίσκεται σε απόγνωση, για ποικίλους λόγους. Με το ίδιο μέτρο θα εκτιμηθεί η μία και η άλλη πράξη; Ακόμη και τα ποινικά δικαστήρια αναγνωρίζουν ελαφρυντικά και ειδικές εξαιρέσεις σε περιπτώσεις εγκλημάτων. Κατά καιρούς διάφοροι αυτόχειρες, αλλά και ποινικοί κατάδικοι, έχουν κηδευθεί με την ισχύουσα τάξη. Μάλιστα πριν μερικά χρόνια κηδεύθηκε εκκλησιαστικά και ένας δημοσιογράφος που είχε σχεδιάσει την αυτοκτονία του ως ‘πράξη εκούσιας ευθανασίας’, παρόλο που είχε δηλώσει ότι δεν ήθελε στον τάφο του σταυρούς και καντηλάκια [βλ. ΕΔΩ]. Κι αν σκεφθούμε και λίγο ευρύτερα, κάποιος οδηγεί μεθυσμένος με υπερβολική ταχύτητα και σκοτώνεται. Δεν είναι κι αυτός αυτόχειρας; Σε τι διαφέρει από αυτόν που αυτοπυροβολείται; Ωστόσο κηδεύεται κανονικά. Γιατί σε κάποιες περιπτώσεις εξαντλούμε την αυστηρότητά μας;
Οι διακριτικοί πνευματικοί γνωρίζουν να εφαρμόζουν τους εκκλησιαστικούς κανόνες με ‘οικονομία’, μια έννοια πολύ ουσιαστική και ιδιαίτερη στον Ορθόδοξο χώρο, που αντιστοιχεί με αυτό που στην ιατρική ονομάζουμε εξατομικευμένη προσέγγιση. Εκφράζεται με το «οὐδὲ ἐγώ σε κατακρίνω» που απηύθυνε ο Κύριος στην μοιχαλίδα γυναίκα που του έφεραν οι Φαρισαίοι για να τον πειράσουν [Ιω. 8:11] ή το «κατακαυχᾶται ἔλεος κρίσεως» του αγ. Ιακώβου του Αδελφοθέου [Ιακ. 2:13]. Η άτεγκτη επιμονή στην εφαρμογή των κανόνων, ειδικά σε περιπτώσεις όπως η παραπάνω, αποτελεί σοβαρό πνευματικό τραύμα για τους οικείους και εντελώς αρνητικό δείγμα συμπεριφοράς για πολύ κόσμο, που αποστρέφει το πρόσωπο από μια πρακτική που την θεωρεί απάνθρωπη και από την Εκκλησία στο σύνολό της. Άλλωστε, σε τελική ανάλυση, τον καθένα από μας δεν θα τον σώσει η τέλεση ή όχι της νεκρώσιμης ακολουθίας: ο Θεός γνωρίζει λεπτομερώς «τὰ κρύφια τῆς καρδίας» του καθενός μας και θα μας αποδώσει τα πρέποντα κατά τη δική Του αλάνθαστη κρίση.
Και μια πρακτική σκέψη-πρόταση. Στα εκκλησιαστικά ευχολόγια υπάρχει πλήθος περιστατικών ευχών για διάφορες καταστάσεις, όπως και συγχωρητικές ευχές για αρές και αφορισμούς κλπ. Θα μπορούσε κατ’ αναλογίαν να καθιερωθεί ένας ειδικός τύπος νεκρώσιμης ακολουθίας ή μια ειδική ευχή για περιπτώσεις όπου ο θάνατος προήλθε από εκούσια πράξη του ίδιου του εκλιπόντος. Μια τέτοια ενέργεια δεν θα μείωνε την βαρύτητα του ‘απονενοημένου διαβήματος’, θα ήταν όμως μια επίκληση του ελέους του Θεού για μια ψυχή, της οποίας τα προβλήματα αγνοούσαμε. Περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή, η φιλάνθρωπη παρουσία της Εκκλησίας είναι απαραίτητη την ώρα της εξόδου από τον κόσμο αυτό, ιδίως όταν αυτή γίνεται υπό συνθήκες τραγικές και δύσκολες, και εν πολλοίς άγνωστες σ' εμάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου