«Ἄνθρωποί ἐσμεν»

Είναι μερικές φράσεις που μπορεί να τις έχει διαβάσει κανείς επιτροχάδην και αδιάφορα πολλές φορές, αλλά κάποια στιγμή του κάνουν ιδιαίτερη εντύπωση. Έτσι με σταματούν σήμερα στο Ψαλτήρι οι πέντε λέξεις: «Γνώτωσαν ἔθνη ὅτι ἄνθρωποί εἰσιν» [Ψαλμ. 9:21]. Με απλά λόγια: ας συνειδητοποιήσουν τα έθνη – ο λαός, οι μεγάλοι, ο καθένας μας – ότι είναι άνθρωποι. Τίποτε λιγότερο, αλλά και τίποτε περισσότερο. Ότι είμαστε όλοι «ἐκ τοῦ ἰδίου φυράματος», από την ίδια πρώτη ύλη. Ότι είμαστε όλοι ευάλωτοι στα ίδια πράγματα: πόνο, αρρώστιες, πείνα, στερήσεις, κακοπάθειες, και κανένας δεν εξαιρείται. Ότι πονούμε όπως πονούν όλοι οι άλλοι, αλλά και – ακόμη πιο σημαντικό – ότι και οι άλλοι υποφέρουν όπως εμείς. Ότι, τέλος πάντων, αν κάτι από εκείνους δεν αρέσει σε μας, πιθανώτατα και πολλά από εμάς δεν αρέσουν σ’ εκείνους, και συνεπώς δεν μπορεί να θέλουμε να τα έχουμε όλα δικά μας, γιατί ανάλογα θα σκέφτονται κι εκείνοι. Και επειδή το φύραμά μας, η πρώτη ύλη μας, είναι φθαρτή και πεπερασμένη, έχει ημερομηνία λήξεως, ας έχουμε τη σκέψη αυτή στο νου μας, όχι σαν αφορμή κατάθλιψης και παραίτησης, αλλά σαν κριτήριο για τις επιδιώξεις μας και σαν χαλινάρι για τις πράξεις μας. Ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στον Χρυσό Κανόνα: αν κάτι δεν θέλουμε να μας το κάνουν οι άλλοι, να μη το κάνουμε κι εμείς σ’ εκείνους. Δυο φράσεις που θα μπορούσαν να καταργήσουν ολόκληρη την ανθρώπινη νομολογία και την επιστήμη του δικαίου.