Προσδοκίες και πραγματικότητα

Υπάρχει βέβαια η παροιμία που λέει για τον πνιγμένο που πιάνεται από τα μαλλιά του, εννοώντας ότι πάνω στο ζόρι καθένας αρπάζεται από όπου μπορεί. Οι Άγγλοι χρησιμοποιούν την έκφραση ‘clutching at straws’ (πιανόμαστε από άχυρα): και οι δυο διατυπώσεις το ίδιο μας λένε. Και στην ιατρική συχνά παλεύουμε στα σκοτεινά, βρισκόμαστε μπροστά σε καταστάσεις που δεν έχουν ανάλογο προηγούμενο, που πρέπει να δοκιμάσουμε φάρμακα και τεχνικές υπό συνθήκες ελλιπούς εμπειρίας και με αμφιβολίες ως προς το αποτέλεσμα. Όταν ακόμη και γνωστές θεραπείες με μακρό παρελθόν ασφάλειας και αποτελεσματικότητος καμιά φορά μας δημιουργούν απρόβλεπτα προβλήματα (π.χ. αλλεργίες), φαντάζεται κανείς τι μπορεί να συμβεί με αδοκίμαστα φάρμακα υπό νέες συνθήκες. Γι’ αυτό και υπάρχουν αυστηροί κανόνες για τον τρόπο δοκιμής νέων φαρμάκων και τεχνικών, με συνεχή επίβλεψη και επιτήρηση, ώστε να κατοχυρώνεται κατά το δυνατόν η ασφάλεια πριν δοθούν σε γενική χρήση.
     Αφορμή για να γράψω τα παραπάνω μου έδωσε η τραγική είδηση ότι ένα ζευγάρι Αμερικανών πήρε χωρίς ιατρική συνταγή φωσφορική χλωροκίνη (σ’ ένα παρασκεύασμα που χρησιμοποιείται για… καθαρισμό ενυδρείων) για να προφυλαχθεί από τον ιό των ημερών. Ο σύζυγος πέθανε, η σύζυγος χαροπαλεύει. Γιατί; Διότι άκουσαν ότι το φάρμακο χλωροκίνη ενδέχεται να είναι αποτελεσματικό για τον κορωνοϊό. Δυστυχώς η πληροφόρηση δεν αποτελεί γνώση: το γεγονός ότι τα Μέσα, ακόμη και ο πρόεδρος Τραμπ, ανήγγειλαν ότι δοκιμάζεται το φάρμακο δεν σημαίνει ότι φτάσαμε σε οριστικά και ασφαλή συμπεράσματα, πολύ περισσότερο όταν πιανόμαστε από το όνομα μιας ουσίας μόνο, που στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν καν φαρμακευτικό σκεύασμα. Αυτά θα βγουν μετά από σχολαστική μελέτη όλων των υπαρχόντων στοιχείων, κάτι που σημαίνει χρόνο. Δεν μπορούμε να συμπιέσουμε τον χρόνο αυτό, όση θεωρία σχετικότητος κι αν επιστρατεύσουμε. Η γενική υποστήριξη των βαρέως πασχόντων μέχρι να ξεπερασθεί ο κίνδυνος θα εξακολουθεί να αποτελεί τη βάση της αντιμετώπισης, όπως γίνεται σε κάθε σοβαρή λοίμωξη, ακόμη και στις επιπλοκές της κοινής γρίπης. Αν κάτι πρέπει να μάθουμε από τις δύσκολες αυτές καταστάσεις, αυτό είναι ότι δεν διαθέτουμε ‘μαγικά βλήματα’ που θα εξαφανίσουν τον αντίπαλο με ‘χειρουργική ακρίβεια’. Τέτοιες λύσεις ανήκουν στην επιστημονική ή κινηματογραφική φαντασία, που τόσο αφειδώς έχει τροφοδοτήσει τον τρόπο σκέψης του κοινού. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.