Αφορμή και αίτια

Μερικές μέρες μετά την αεροπορική τραγωδία με το ουκρανικό αεροπλάνο, που στοίχισε τη ζωή σε 176 ανθρώπους, το Ιράν ανακοίνωσε επίσημα ότι κατέρριψε το αεροπλάνο κατά λάθος διότι το πέρασε για αμερικανικό πύραυλο. Ήταν απόφαση δευτερολέπτων ενός χειριστή της αεράμυνας, χωρίς αναμονή για επιβεβαίωση, αφού η χώρα βρισκόταν σε πολεμική ετοιμότητα λόγω της εκτέλεσης του ιρανού στρατηγού από μη επανδρωμένο αμερικανικό αεροσκάφος που είχε προηγηθεί.
     Συνήθως λέμε ότι για μια κατάσταση υπάρχουν απώτερα αίτια και άμεσες αφορμές. Εδώ η άμεση αφορμή διευκρινίσθηκε με την επίσημη αποδοχή της ευθύνης από την ιρανική κυβέρνηση. Τα αίτια όμως; Ποιος ευθύνεται για την συντήρηση ενός κλίματος διαρκούς νευρικότητας και για τη συνεχή ‘μυρωδιά μπαρουτιού’ που αναδίδει ολόκληρη η Μέση Ανατολή εδώ και δεκαετίες; Όταν έχεις καλλιεργήσει και συσσωρεύσει εύφλεκτο υλικό (φυλετικά μίση, εθνικές και θρησκευτικές έριδες, οικονομικά συμφέροντα, παρεμβάσεις στρατιωτικές και μη), αρκεί μια σπίθα οποιασδήποτε προέλευσης για να πάρει φωτιά το μείγμα. Και στην συσσώρευση αυτή εμπλέκονται πολλές πλευρές και κράτη και πρόσωπα, τόσο επιτόπια όσο και απόμακρα, που ‘κάνουν παιχνίδι’ στις πλάτες των εγχωρίων πληθυσμών, οι οποίοι σίγουρα θα προτιμούσαν να ζουν ήσυχοι και ξέγνοιαστοι παρά να κοιμούνται και να ξυπνούν με τον φόβο ποιος θα τους σκοτώσει πρώτος.
     Κυνικές οι διαπιστώσεις και απαισιόδοξες οι προοπτικές. Όπως συνήθως γίνεται, οι ευθύνες θα περιορισθούν στην αφορμή. Όσο για τους αιτίους (κοντινούς και μακρινούς), αυτοί θα συνεχίσουν τις στρατηγικές, γεωπολιτικές και οικονομικές τους επιδιώξεις, προσθέτοντας μάλιστα και ακόμη μια δικαιολογία για τα σχέδιά τους («δείτε τι έκαναν αυτοί!»). Κάποιοι πιθανώς θα ευχαριστούν και τον Θεό τους με τη σκέψη ότι «οὐκ εἰσι ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων». Γνωστός φαρισαϊκός αμυντικός μηχανισμός η αυτοδικαίωση.