Όρος που έχει εισέλθει κατά κόρον στο λεξιλόγιο της δημόσιας ζωής της χώρας. Τι σημαίνει; Ας το δούμε με αθλητικούς όρους. Να πιάνουμε τα δυο άκρα ενός σχοινιού και να τραβούμε ο καθένας προς το μέρος του, παίζοντας την αρχαία διελκυστίνδα; Ως ένα βαθμό μας θυμίζει την σύγχρονη εικόνα. Ας προσπαθήσουμε να φτάσουμε λίγο πιο κοντά. Έχουμε δει, τουλάχιστον στην τηλεόραση, αγώνες πυγμαχίας. Οι δυο αντίπαλοι ξεκινούν από διαγώνια αντίθετες γωνίες του τετράγωνου ρινγκ και η κάθε προσέγγιση μεταξύ τους γίνεται με σκοπό όχι κάποια συνεννόηση ή ανταλλαγή απόψεων για εύρεση κοινού τόπου, αλλά την επίτευξη πληγμάτων, την κακοποίηση (έστω με κανόνες) του άλλου μέχρι το τελικό ‘νοκ-άουτ’. Σας λέει κάτι περισσότερο η εικόνα αυτή;
Ας μεταφερθούμε στην καθημερινή πολιτική πρακτική. Κάθε τόσο ακούμε δημόσια πρόσωπα να μιλούν για διαβούλευση, για την ανάγκη «να καθήσουμε γύρω από ένα τραπέζι», για εύρεση «κοινής συνισταμένης» (περιττός πλεονασμός, αφού η γεωμετρική συνισταμένη είναι εξ ορισμού κοινή). Όμως όλες αυτές οι εκφράσεις ακούγονται τελείως κούφιες όταν φθάνουν στην υλοποίησή τους. Η διαβούλευση, είτε σε επίπεδο κοινωνικών εταίρων, είτε σε επιτροπές, είτε στην ανώτερη πολιτική αρένα που κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται κοινοβούλιο (παλαιός γυμνασιάρχης το ήθελε να γράφεται με ύψιλον), θυμίζει περισσότερο τους πυγμάχους που προαναφέραμε και σχεδόν καθόλου συνομιλητές που επιδιώκουν να τα βρουν μεταξύ τους. Και όπως η αθλητική πυγμαχία έχει και τα ‘παραπαίδια’ της, τους παράνομους αγώνες όπου επιτρέπονται τα αντιαθλητικά ‘πλήγματα κάτω από τη ζώνη’, έτσι και η πολιτική πυγμαχία συχνά εκφυλίζεται στο ‘στημένο’ σόου που ακούει στο όνομα ‘κατς’, όπου αστέρες με ‘άγρια’ ονόματα όπως Τίγρης ή Δράκος χτυπιούνται τάχα μεταξύ τους με θεαματικές ψευδολαβές και αεροπλανικά κόλπα υπό τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα του κοινού. Διότι, ακριβώς όπως στο τελευταίο αυτό ‘άθλημα’, άμεσος σκοπός είναι η δημιουργία εντυπώσεων («τον κόλλησε στον τοίχο», «τον λιάνισε», «τον πέταξε στο καναβάτσο») και όχι η παραγωγή έργου ουσίας με ευεργετικά αποτελέσματα για όλους.
Φυσικά και δεν είναι όλα έτσι. Φυσικά και γίνεται και πολιτικό έργο. Όμως οι εντυπώσεις είναι αυτές που κυριαρχούν στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας, με την ενθουσιώδη σύμπραξη των μέσων ενημέρωσης, που βέβαια τρέφονται από τις συγκρούσεις και όχι από τη συνεργασία, και γι’ αυτό φροντίζουν να προβάλλουν και να συντηρούν το κλίμα της «οξύτατης αντιπαράθεσης» με τους «ιδιαίτερα βαρείς χαρακτηρισμούς». Άλλωστε αυτά αναδεικνύουν ως πολιτικές δήθεν προσωπικότητες, σε κάθε κομματικό χώρο, άτομα με μέτριο δείκτη ευφυΐας που διαθέτουν γλώσσα πεζοδρομίου και δεν διστάζουν να τη χρησιμοποιούν από το πιο επίσημο βήμα του κράτους εναντίον αλλήλων. Διαμορφώνοντας έτσι κοινωνικά ήθη ανάλογα με εκείνα που διέπουν τους οργανωμένους οπαδούς των ποδοσφαιρικών ομάδων που κάθε τόσο δυσφημίζουν διεθνώς τη χώρα μας.
Για να μη μείνουμε όμως στο αρνητικό θέαμα, ας δούμε και μια πνευματική ‘πόλωση’. Μεταφέρω από μνήμης μια ιστορία που είχα διαβάσει πολύ παλιά στο Γεροντικό ή κάποιο ανάλογο βιβλίο. Ήταν κάποτε δυο ασκητές που ζούσαν πάρα πολλά χρόνια μαζί σε κάποια έρημο, χωρίς να έχουν αλλάξει ούτε μια πικρή κουβέντα μεταξύ τους. Επειδή άκουσαν ότι οι άνθρωποι στον κόσμο τσακώνονται εύκολα και καυγαδίζουν για το παραμικρό, κάτι που ήταν σ’ αυτούς παντελώς άγνωστο, θέλησαν να το δοκιμάσουν. Έβαλαν λοιπόν ανάμεσά τους ένα πήλινο σκεύος και λέει ο ένας στον άλλο με απαιτητικό ύφος: «Αυτό είναι δικό μου πλέον!» Η αντίδραση του άλλου: «Νά ’ναι ευλογημένο!». Κι έτσι τελείωσε ο δοκιμαστικός ’καυγάς’ των δύο αδελφών (και δεν βγήκε είδηση για τα δελτία...).
Πρόταση: Ας βάλουμε στη θέση των μοναχών δυο σύγχρονους ανθρώπους, όποιας κοινωνικής ή επαγγελματικής τάξης. Και ας προσπαθήσουμε να φαντασθούμε την έκβαση ενός ανάλογου εγχειρήματος.
Ας μεταφερθούμε στην καθημερινή πολιτική πρακτική. Κάθε τόσο ακούμε δημόσια πρόσωπα να μιλούν για διαβούλευση, για την ανάγκη «να καθήσουμε γύρω από ένα τραπέζι», για εύρεση «κοινής συνισταμένης» (περιττός πλεονασμός, αφού η γεωμετρική συνισταμένη είναι εξ ορισμού κοινή). Όμως όλες αυτές οι εκφράσεις ακούγονται τελείως κούφιες όταν φθάνουν στην υλοποίησή τους. Η διαβούλευση, είτε σε επίπεδο κοινωνικών εταίρων, είτε σε επιτροπές, είτε στην ανώτερη πολιτική αρένα που κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται κοινοβούλιο (παλαιός γυμνασιάρχης το ήθελε να γράφεται με ύψιλον), θυμίζει περισσότερο τους πυγμάχους που προαναφέραμε και σχεδόν καθόλου συνομιλητές που επιδιώκουν να τα βρουν μεταξύ τους. Και όπως η αθλητική πυγμαχία έχει και τα ‘παραπαίδια’ της, τους παράνομους αγώνες όπου επιτρέπονται τα αντιαθλητικά ‘πλήγματα κάτω από τη ζώνη’, έτσι και η πολιτική πυγμαχία συχνά εκφυλίζεται στο ‘στημένο’ σόου που ακούει στο όνομα ‘κατς’, όπου αστέρες με ‘άγρια’ ονόματα όπως Τίγρης ή Δράκος χτυπιούνται τάχα μεταξύ τους με θεαματικές ψευδολαβές και αεροπλανικά κόλπα υπό τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα του κοινού. Διότι, ακριβώς όπως στο τελευταίο αυτό ‘άθλημα’, άμεσος σκοπός είναι η δημιουργία εντυπώσεων («τον κόλλησε στον τοίχο», «τον λιάνισε», «τον πέταξε στο καναβάτσο») και όχι η παραγωγή έργου ουσίας με ευεργετικά αποτελέσματα για όλους.
Φυσικά και δεν είναι όλα έτσι. Φυσικά και γίνεται και πολιτικό έργο. Όμως οι εντυπώσεις είναι αυτές που κυριαρχούν στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας, με την ενθουσιώδη σύμπραξη των μέσων ενημέρωσης, που βέβαια τρέφονται από τις συγκρούσεις και όχι από τη συνεργασία, και γι’ αυτό φροντίζουν να προβάλλουν και να συντηρούν το κλίμα της «οξύτατης αντιπαράθεσης» με τους «ιδιαίτερα βαρείς χαρακτηρισμούς». Άλλωστε αυτά αναδεικνύουν ως πολιτικές δήθεν προσωπικότητες, σε κάθε κομματικό χώρο, άτομα με μέτριο δείκτη ευφυΐας που διαθέτουν γλώσσα πεζοδρομίου και δεν διστάζουν να τη χρησιμοποιούν από το πιο επίσημο βήμα του κράτους εναντίον αλλήλων. Διαμορφώνοντας έτσι κοινωνικά ήθη ανάλογα με εκείνα που διέπουν τους οργανωμένους οπαδούς των ποδοσφαιρικών ομάδων που κάθε τόσο δυσφημίζουν διεθνώς τη χώρα μας.
Για να μη μείνουμε όμως στο αρνητικό θέαμα, ας δούμε και μια πνευματική ‘πόλωση’. Μεταφέρω από μνήμης μια ιστορία που είχα διαβάσει πολύ παλιά στο Γεροντικό ή κάποιο ανάλογο βιβλίο. Ήταν κάποτε δυο ασκητές που ζούσαν πάρα πολλά χρόνια μαζί σε κάποια έρημο, χωρίς να έχουν αλλάξει ούτε μια πικρή κουβέντα μεταξύ τους. Επειδή άκουσαν ότι οι άνθρωποι στον κόσμο τσακώνονται εύκολα και καυγαδίζουν για το παραμικρό, κάτι που ήταν σ’ αυτούς παντελώς άγνωστο, θέλησαν να το δοκιμάσουν. Έβαλαν λοιπόν ανάμεσά τους ένα πήλινο σκεύος και λέει ο ένας στον άλλο με απαιτητικό ύφος: «Αυτό είναι δικό μου πλέον!» Η αντίδραση του άλλου: «Νά ’ναι ευλογημένο!». Κι έτσι τελείωσε ο δοκιμαστικός ’καυγάς’ των δύο αδελφών (και δεν βγήκε είδηση για τα δελτία...).
Πρόταση: Ας βάλουμε στη θέση των μοναχών δυο σύγχρονους ανθρώπους, όποιας κοινωνικής ή επαγγελματικής τάξης. Και ας προσπαθήσουμε να φαντασθούμε την έκβαση ενός ανάλογου εγχειρήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου