Η Βενεζουέλα είναι το πιο πρόσφατο οικονομικό ‘φαινόμενο’ στο στερέωμα της επικαιρότητος. Διαβάζαμε προ καιρού ότι ο πληθωρισμός στη χώρα αυτή αναμένεται να φτάσει στο αστρονομικό ύψος του 1.000.000 τοις εκατό -- τι ακριβώς σημαίνει ένα τέτοιο μέγεθος; Ήδη είναι μερικές χιλιάδες εκατοστιαίες μονάδες, και είδαμε πρόσφατα παραδείγματα για το πόσα εκατομμύρια μπολιβάρ χρειάζονται για να αγοράσεις ένα ρολό χαρτί υγείας ή ένα κοτόπουλο. Το παράδοξο είναι ότι η χώρα αυτή έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα μαύρου χρυσού στον κόσμο, αλλά πεθαίνει της πείνας: άλλωστε κι ο μυθικός Μίδας μετέτρεπε σε χρυσό ό,τι άγγιζε, αλλά έτσι δεν μπορούσε να φάει τίποτε.
Οι περισπούδαστες αναλύσεις των οικονομολόγων που καταγράφουν τέτοια φαινόμενα θυμίζουν επιστήμονες που παρακολουθούν πειραματόζωα μέσα σε κλουβιά για να διαπιστώσουν τη συμπεριφορά τους, την πορεία της υγείας τους, το αν θα πεθάνουν και πόσο γρήγορα και από ποια αιτία με ή χωρίς το νέο φάρμακο που τους δίνουν. Μόνο που στην περίπτωση των οικονομολόγων τα ‘πειραματόζωα’ είναι ολόκληρες κοινωνίες εκατομμυρίων ανθρώπων, η συνεχιζόμενη επιβίωση των οποίων εξαρτάται από τα πορίσματα και τις εκθέσεις και τις προβλέψεις τους. Με άλλα λόγια, κάποιοι λίγοι χορτάτοι αποφασίζουν για το αν πολλοί άλλοι θα πεινάνε και πόσο και για πόσο διάστημα. Αν βέβαια περιμένετε λύσεις από αυτούς τους ανθρώπους, πολλά ζητάτε: αυτοί είναι ειδικοί μόνο στη διάγνωση. Κι εκεί ακόμη συχνά πέφτουν τελείως έξω.
Η οικονομία όμως έχει και τους αντίποδές της. Δεν υπάρχει μόνο η ανείπωτη ανέχεια, αλλά και η χυδαία χλιδή. Δυο σχετικές ειδήσεις μου έκαναν εντύπωση τελευταία. Η μία: «Ένα τεράστιο απόθεμα από ρούχα, αξεσουάρ, αρώματα και τσάντες αξίας 32 εκατ. ευρώ που δεν είχαν πουληθεί κατέστρεψε πέρυσι o οίκος μόδας Burberry για να αποφύγει μια πτώση των τιμών των προϊόντων του ή οποιαδήποτε άλλη κίνηση που θα μπορούσε να πλήξει το γόητρό του». Μάλιστα. Μπροστά στις τιμές και το γόητρο του ‘οίκου’ το γεγονός ότι πάρα πολλοί άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν ένα ρούχο να ρίξουν επάνω τους είναι μάλλον αμελητέα υποσημείωση.
Η δεύτερη είναι ότι οι γνωστοί Financial Times εκδίδουν ιδιαίτερο περιοδικό και διατηρούν μια ειδική ιστοσελίδα με τον σεμνό τίτλο «Πώς να τα ξοδεύετε» (How to spend it), που έχει αποκλειστικό λόγο ύπαρξης να παρέχει έγκυρες και αναλυτικές πληροφορίες στους έχοντες και κατέχοντες για το πώς να ξοδέψουν τα περισσεύματα των αποθεμάτων τους (ο άφρων πλούσιος της ευαγγελικής παραβολής θα έβρισκε σημαντική βοήθεια εκεί μέσα...). Έτσι τους προτείνει πανάκριβα φαγητά, ποτά, ρολόγια, ρούχα, αυτοκίνητα, γιώτ, αεροπλάνα, ταξίδια, σπίτια και ό,τι άλλο τραβάει η καρδούλα τους, λύνοντας τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτοί στην καθημερινότητά τους. Όπως θα έλεγε ο Απόστολος Παύλος, «ὃς μὲν πεινᾷ, ὃς δὲ μεθύει».
Δεν πιστεύω βέβαια στις επαναστατικές λύσεις Γαλλικού ή Σοβιετικού τύπου, που νομίζουν ότι με κομμένα τα κεφάλια κάποιων υπευθύνων θα λυθεί το κοινωνικο-οικονομικό πρόβλημα του κόσμου. Ούτε θαυμάζω όσους υπόσχονται μαγικές συνταγές βασισμένες σε ιδεολογικά στερεότυπα. Μόνο ο συνδυασμός του αρχαίου ελληνικού μέτρου με την Αποστολική και πατερική ολιγάρκεια («ἔχοντες διατροφὰς καὶ σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα») μπορεί να μας προφυλάξει «ἀπὸ πάσης πλεονεξίας, ὅτι οὐκ ἐν τῷ περισσεύειν τινὶ ἡ ζωὴ αὐτοῦ ἐστιν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῦ». Και από την αλόγιστη και γι' αυτό αμαρτωλή σπατάλη.
Οι περισπούδαστες αναλύσεις των οικονομολόγων που καταγράφουν τέτοια φαινόμενα θυμίζουν επιστήμονες που παρακολουθούν πειραματόζωα μέσα σε κλουβιά για να διαπιστώσουν τη συμπεριφορά τους, την πορεία της υγείας τους, το αν θα πεθάνουν και πόσο γρήγορα και από ποια αιτία με ή χωρίς το νέο φάρμακο που τους δίνουν. Μόνο που στην περίπτωση των οικονομολόγων τα ‘πειραματόζωα’ είναι ολόκληρες κοινωνίες εκατομμυρίων ανθρώπων, η συνεχιζόμενη επιβίωση των οποίων εξαρτάται από τα πορίσματα και τις εκθέσεις και τις προβλέψεις τους. Με άλλα λόγια, κάποιοι λίγοι χορτάτοι αποφασίζουν για το αν πολλοί άλλοι θα πεινάνε και πόσο και για πόσο διάστημα. Αν βέβαια περιμένετε λύσεις από αυτούς τους ανθρώπους, πολλά ζητάτε: αυτοί είναι ειδικοί μόνο στη διάγνωση. Κι εκεί ακόμη συχνά πέφτουν τελείως έξω.
Η οικονομία όμως έχει και τους αντίποδές της. Δεν υπάρχει μόνο η ανείπωτη ανέχεια, αλλά και η χυδαία χλιδή. Δυο σχετικές ειδήσεις μου έκαναν εντύπωση τελευταία. Η μία: «Ένα τεράστιο απόθεμα από ρούχα, αξεσουάρ, αρώματα και τσάντες αξίας 32 εκατ. ευρώ που δεν είχαν πουληθεί κατέστρεψε πέρυσι o οίκος μόδας Burberry για να αποφύγει μια πτώση των τιμών των προϊόντων του ή οποιαδήποτε άλλη κίνηση που θα μπορούσε να πλήξει το γόητρό του». Μάλιστα. Μπροστά στις τιμές και το γόητρο του ‘οίκου’ το γεγονός ότι πάρα πολλοί άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν ένα ρούχο να ρίξουν επάνω τους είναι μάλλον αμελητέα υποσημείωση.
Η δεύτερη είναι ότι οι γνωστοί Financial Times εκδίδουν ιδιαίτερο περιοδικό και διατηρούν μια ειδική ιστοσελίδα με τον σεμνό τίτλο «Πώς να τα ξοδεύετε» (How to spend it), που έχει αποκλειστικό λόγο ύπαρξης να παρέχει έγκυρες και αναλυτικές πληροφορίες στους έχοντες και κατέχοντες για το πώς να ξοδέψουν τα περισσεύματα των αποθεμάτων τους (ο άφρων πλούσιος της ευαγγελικής παραβολής θα έβρισκε σημαντική βοήθεια εκεί μέσα...). Έτσι τους προτείνει πανάκριβα φαγητά, ποτά, ρολόγια, ρούχα, αυτοκίνητα, γιώτ, αεροπλάνα, ταξίδια, σπίτια και ό,τι άλλο τραβάει η καρδούλα τους, λύνοντας τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτοί στην καθημερινότητά τους. Όπως θα έλεγε ο Απόστολος Παύλος, «ὃς μὲν πεινᾷ, ὃς δὲ μεθύει».
Δεν πιστεύω βέβαια στις επαναστατικές λύσεις Γαλλικού ή Σοβιετικού τύπου, που νομίζουν ότι με κομμένα τα κεφάλια κάποιων υπευθύνων θα λυθεί το κοινωνικο-οικονομικό πρόβλημα του κόσμου. Ούτε θαυμάζω όσους υπόσχονται μαγικές συνταγές βασισμένες σε ιδεολογικά στερεότυπα. Μόνο ο συνδυασμός του αρχαίου ελληνικού μέτρου με την Αποστολική και πατερική ολιγάρκεια («ἔχοντες διατροφὰς καὶ σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα») μπορεί να μας προφυλάξει «ἀπὸ πάσης πλεονεξίας, ὅτι οὐκ ἐν τῷ περισσεύειν τινὶ ἡ ζωὴ αὐτοῦ ἐστιν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῦ». Και από την αλόγιστη και γι' αυτό αμαρτωλή σπατάλη.
