Ομηρία

Εδώ και καιρό γινόμαστε, μέσω των Μέσων, μάρτυρες της διελκυστίνδας που εκτυλίσσεται γύρω από το Ελληνικό, τον χώρο του πρώην αεροδρομίου Αθηνών που προορίζεται για πάρκο με ανάλογη επιχειρηματική-οικονομική επένδυση. Όπως ακούμε, το πρόβλημα είναι ότι στην περιοχή του πιθανώς υπάρχουν αρχαιότητες, και αναμένεται η συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για να υπάρξει γνωμοδότηση για το τι δέον γενέσθαι εκεί. Η συνεδρίαση αυτή αναβάλλεται κάθε φορά, αλλά αυτό το ζήτημα και οι πιθανές αιτίες του δεν θα μας απασχολήσουν σήμερα. Χωρίς ειδικές γνώσεις ή έννομο συμφέρον πάνω στην υπόθεση, κάνω κάποιες ευρύτερες σκέψεις.
     Υπάρχουν πολλές περιοχές στην Ελλάδα που παρουσιάζουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον, και η Αττική είναι σίγουρα μία από αυτές. Με δεδομένη την ιστορία της πόλης των Αθηνών και προεκτείνοντας την ερευνητική φαντασία και περιέργεια από τα ήδη υπάρχοντα ευρήματα, οι ειδικοί εικάζουν για το τι άλλο ενδεχομένως υπάρχει λίγο πιο πέρα. Το ερώτημα είναι πού βάζει κανείς ένα όριο στις εικασίες και τις έρευνες αυτές. Ας πούμε ότι έχουμε αποκαλύψει Χ μέτρα ενός αρχαίου τείχους. Αν προσθέσουμε ακόμη ένα ή περισσότερα μέτρα σ’ αυτά θα γίνουμε ουσιαστικά σοφότεροι; Αν βρούμε ένα ή περισσότερα πήλινα αγγεία, σκεύη, ειδώλια, κτερίσματα, πιάτα ποτήρια, θα προαγάγουμε σημαντικά τη γνώση μας; Θεωρητικά δεν υπάρχει ούτε τετραγωνική σπιθαμή εδάφους που να μην υποκρύπτει κάτι με ιστορική σημασία. Πού θα σταματήσουμε; Με το πνεύμα αυτό, η σύγχρονη Αθήνα δεν θα έπρεπε να έχει κτισθεί ποτέ, μια και κάθεται πάνω στην πιο λαμπρή πόλη-κράτος της κλασικής αρχαιότητος. Το ίδιο ισχύει και για άλλες πόλεις με ανάλογο παρελθόν. Κι αν στρέψουμε τη φαντασία μας στην άλλη κατεύθυνση, θα πρέπει να διατηρήσουμε οποιοδήποτε σύγχρονο κτίσμα ή κατασκεύασμα ακέραιο και χωρίς παρεμβάσεις για τους αρχαιολόγους του μακρινού μέλλοντος (αν αυτό θα υπάρξει) που θα θέλουν να πληροφορηθούν πώς ζούσαν οι άνθρωποι του 21ου αιώνα. Μόνο από τις ταινίες θα μαθαίνουν τι γίνεται στον κόσμο μας;
     Φαντασίες, θα πείτε. Φυσικά, και δεν είμαι υπέρ της ανεξέλεγκτης καταπάτησης και εξαφάνισης των ιχνών του ιστορικού παρελθόντος. Ωστόσο, δεν μπορώ να διώξω από το μυαλό μου τη ιδέα ότι ως Έλληνες ζούμε μια ιδιότυπη μορφή ομηρίας: το παρελθόν μας κρατεί δεσμίους, και εμφανίζεται ως δυνητικά ανασταλτικό στοιχείο σε κάθε προσπάθεια κίνησης προς το μέλλον. Δύσκολη ισορροπία, και δεν ισχυρίζομαι ότι έχω κάποια λύση να προτείνω. Απλώς βάζω μια ακόμη σκέψη στην εξίσωση, πέρα από τις σκοπιμότητες των ποικίλων φορέων και οργάνων.