Τουρκικά

Έχει περάσει μια εβδομάδα και πλέον από το αποτυχημένο πραξικόπημα στη γείτονα και άσπονδη ‘φίλη και σύμμαχο’ Τουρκία. Τα ερωτήματα, οι υποψίες, οι επιφυλάξεις παραμένουν για το ποιος και πώς οργάνωσε αυτή όλη την ιστορία, που κράτησε λίγες μόνο ώρες, αλλά στοίχισε εκατοντάδες ανθρώπινες ζωές και ανέδειξε υποκείμενες συνθήκες και καταστάσεις και οδήγησε σε συνέπειες που θα επηρεάσουν σοβαρά την εικόνα και τη ζωή της χώρας για άγνωστο χρονικό διάστημα.
     Ένα θέμα που ‘έπαιξε’ στα Μέσα τις μέρες αυτές ήταν η λαοφιλία του Ερντογάν. Ειπώθηκε κατά κόρον ότι ο λαός στήριξε τον εκλεγμένο πρόεδρο και βοήθησε στην καταστολή του πραξικοπήματος. Ταυτόχρονα όμως, είδαμε στις οθόνες μας αυτή η ‘στήριξη’ να εκδηλώνεται με ξυλοκοπήματα και λυντσάρισμα στρατιωτών και άλλων αντιπάλων του καθεστώτος, και με μια γενική συμπεριφορά όχλου (μπορούμε να φαντασθούμε ότι και τα γνωστά από την ιστορία Σεπτεμβριανά κάπως έτσι έγιναν). Όπως και στις δασικές φωτιές, δεν θέλει και πολύ για να ανάψει μια πυρκαγιά: ένα σπίρτο φτάνει.
     Ακούσαμε επίσης (και συνεχίζουμε να ακούμε) για χιλιάδες συλλήψεις, διώξεις αντιφρονούντων από στρατό, εκπαίδευση, δικαιοσύνη, δημοσιογραφία, για τρίμηνη κατάσταση έκτακτης ανάγκης και για αναστολή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ακόμη και για ενδεχόμενη επαναφορά της θανατικής ποινής, ενώ σήμερα η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε βασανισμούς και βιασμούς κρατουμένων. Άραγε η ‘λαοφιλία’ δίνει στον εκλεγμένο ηγέτη το δικαίωμα της αυθαίρετης συμπεριφοράς και της εκκαθάρισης των πολιτικών του αντιπάλων; Είναι φανερό ότι όσο ένας άνθρωπος -- οποιοσδήποτε -- αυξάνεται σε ισχύ και εξουσία, τόσο πρέπει να είναι κανείς επιφυλακτικός απέναντί του. Η αλαζονεία της εξουσίας οδηγεί σε τύφλωση, με αποτέλεσμα απολυταρχία.
     Ας κλείσουμε τις σκέψεις αυτές με ένα ιστορικό επεισόδιο. Ο Μπετόβεν είχε αρχικά δώσει στην περίφημη Τρίτη (Ηρωική) Συμφωνία του το όνομα ‘Βοναπάρτης’, διότι πίστευε ότι ο Ναπολέων ενσάρκωνε τα δημοκρατικά και αντιμοναρχικά ιδεώδη της Γαλλικής Επανάστασης. Τι έγινε στη συνέχεια; Γράφει ο μαθητής και γραμματέας του, Φερδινάνδος Βρις: ‘Όταν του ανήγγειλα ότι ο Ναπολέων ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα (το 1804), οργίσθηκε και ξεφώνισε: «Ώστε λοιπόν δεν ήταν παρά ένας κοινός θνητός! Τώρα κι αυτός θα ποδοπατήσει όλα τα δικαιώματα του Ανθρώπου, θα ικανοποιήσει μόνο τη φιλοδοξία του. Τώρα θα θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο όλων, θα γίνει τύραννος». Με τα λόγια αυτά έσχισε το πρώτο φύλλο της συμφωνίας που έφερε το όνομα Βοναπάρτης’. Τα λόγια του Μπετόβεν φαίνεται να σκιαγραφούν καλύτερα με τη λιτή τους ακρίβεια άλλα ιστορικά πρόσωπα, εκτός από τον Ναπολέοντα.