Νοσταλγία

Με αφορμή την πρόσφατη παλινδρομική κίνηση του Υπ. Παιδείας (κατάργηση και στη συνέχεια επαναφορά της λογοτεχνίας στα εξεταζόμενα μαθήματα για την Ανώτατη Εκπαίδευση) ο Τ. Θεοδωρόπουλος έγραψε ένα ενδιαφέρον κέιμενο στη χθεσινή ‘Καθημερινή’ (‘Η λογοτεχνία και τα μπρόκολα’), που προκάλεσε αρκετά σχόλια. Ένα από αυτά, με την υπογραφή Angela Philips, το βρήκα ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο:

     ‘Θεωρώ εξαιρετικό το πρότυπο του σχολείου της πρώτης μεταπολεμικής τριακονταετίας. Εκπαίδευε η μεν στοιχειώδης εκπαίδευση έναν μελλοντικό πολίτη με αξιόλογη παιδεία πάνω στην οποία θα μπορούσε να οικοδομήσει προοπτικά, η δε μέση εκπαίδευση με την θεωρητική ή θετική της ροπή κατηύθυνε επαγγελματικά τους μαθητές. Το κυριότερο όμως, από την εκπαιδευτική διαδικασία, παρά τα όσα της καταμαρτυρούν έβγαιναν πολίτες με σεβασμό προς τους θεσμούς και τους συνανθρώπους, έτοιμοι και πρόθυμοι να επιτελέσουν το μεγαλύτερο τους όραμα: την προσφορά στην πατρίδα τους από οποία θέση κατελάμβαναν στην κοινωνική διαβάθμιση. Είτε ως επιστήμονες είτε ως ευτυχισμένοι χειρώνακτες ή εξειδικευμένοι τεχνίτες. Δεν είναι μόνο η τροπή της παγκόσμιας οικονομίας και η παγκοσμιοποίηση που εξέθρεψαν και κυοφόρησαν τις αλλαγές που όλοι μας μπορούμε να διαπιστώσουμε και στο ύφος και στο ήθος σήμερα. Είναι και οι αλλαγές στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης και στο αιτούμενο ήθος του δασκάλου και κυρίως το οτι το ζητούμενο έπαυσε πλέον να είναι ο ηθικός πολίτης, αλλά ο πολυμαθής χωρίς αξιακή βάση, η οποία να του επιτρέπει να είναι η όποια επιτυχία του, και επιτυχία του κοινωνικού συνόλου. Γιατί η σημερινή εκπαίδευση εκτρέφει ατομιστές;’
 
     Σε μία παράγραφο η σχολιάστρια σκιαγραφεί το δημόσιο σχολείο που νοσταλγούμε όσοι το ζήσαμε, με τις όποιες αδυναμίες μπορεί να είχε, και τις οποίες μόνο εκ των υστέρων αναγνωρίζουμε (γιατί άραγε αποζητούμε ξανά τα παλιά μας αναγνωστικά;). Τότε ούτε τα ‘άριστα’ ούτε η προαγωγή ήταν δεδομένα εκ των προτέρων, και λειτουργούσε αποτελεσματικά το ‘κόσκινο’ της ετήσιας αξιολόγησης, που προοδευτικά άφηνε να προχωρούν όσοι είχαν τις πραγματικές γνωστικές (όχι τις οικονομικές) δυνατότητες για παραπάνω μάθηση και σπουδές. Τελικά το απολυτήριο του γυμνασίου έφτανε να έχει αξία από μόνο του. Και ο σεβασμός με τον οποίο βλέπουμε ακόμη και σήμερα τους τότε καθηγητές μας κάτι λέει για το ήθος που δίδασκαν στον καιρό τους.