Ανθυγιεινοί διάλογοι

Για σήμερα ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος έχει κηρύξει πανιατρική απεργία [βλέπε ΕΔΩ]. Τα προβλήματα της υγείας στη χώρα μας είναι πολλά και μακροχρόνια, και βέβαια έχουν οξυνθεί δραματικά μέσα στη γενική οικονομική σύνθλιψη των τελευταίων ετών. Συχνό πρωινό θέαμα στις οθόνες μας οι διάλογοι (o όρος χρησιμοποιείται συμβατικά--ο Θεός να τους κάνει) μεταξύ υπουργού υγείας και διαφόρων εκπροσώπων του ιατρικού κόσμου. Η δυσπιστία είναι δεδομένη εκατέρωθεν. Φωνές, υπεκφυγές, μισές ή επιλεκτικές απαντήσεις, είναι το εκ των προτέρων γνωστό μενού. Συχνά θυμίζουν εκείνο το παλιό ανέκδοτο, όπου συναντώνται δυο βαρήκοοι και ο ένας κρατάει καλάμι ψαρέματος.
     «ΓΙΑ ΨΑΡΕΜΑ ΠΑΣ;» φωνάζει ο πρώτος.
     «ΟΧΙ, ΠΑΩ ΓΙΑ ΨΑΡΕΜΑ», αντιφωνάζει ο δεύτερος.
     «Α, ΚΙ ΕΓΩ ΝΟΜΙΖΑ ΟΤΙ ΠΑΣ ΓΙΑ ΨΑΡΕΜΑ», είναι η ανταπάντηση.
     Αν και γιατρός, θα κάνω σήμερα τον συνήγορο του διαβόλου. Όχι ως υπερασπιστής του υπουργού--έχει διαφορά το πράγμα. Απλώς είναι χρήσιμο στον διάλογο με τον εαυτό του ή με την επαγγελματική του τάξη να μπαίνει κανείς στην απέναντι θέση και να περνάει από κριτικό βλέμμα τις ίδιες τις απόψεις του. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να δει οπτικές γωνίες που είναι αθέατες όσο κάθεται ταμπουρωμένος στον ‘γυάλινο πύργο’ που επί χρόνια έχει οικοδομήσει.
     Τι χρειάζεται για να γίνει μια μεταρρύθμιση στον χώρο της υγείας; Τρείς προϋποθέσεις έρχονται πρόχειρα στο νου:

• Διάθεση αλλαγής, με την αναγνώριση ότι σήμερα δεν ισχύουν τα δεδομένα που ξέραμε μέχρι χθες, αλλά πρέπει να υπάρχει ένα ‘αύριο’ για το σύστημα.
• Ένα βασικό σχέδιο με ξεκάθαρους όρους εφαρμογής, και χωρίς ευνοϊκές ρυθμίσεις που θα εξυπηρετούν εταιρικά ή συντεχνιακά συμφέροντα.
• Αποκλειστική απασχόληση σε συγκεκριμένο εργασιακό χώρο, που θα τον επιλέξει ο κάθε εργαζόμενος με βάση τα προσωπικά του δεδομένα και κριτήρια.

     Παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις, η πρώτη και η δεύτερη νομίζω ότι δεν φαίνονται ακόμη στον ορίζοντα, είτε από τη μία είτε από την άλλη μεριά. Ας δούμε λίγο την τελευταία. Με δεδομένη την υπάρχουσα παράδοση αλλά και τον μεγάλο αριθμό γιατρών (δυσανάλογο με τον πληθυσμό και τις ανάγκες), στην Ελλάδα θα εξακολουθήσει να συνυπάρχει δημόσιος και ιδιωτικός τομέας. Οι δυο μπορούν να λειτουργήσουν και να συνεργασθούν αρμονικά και πολιτισμένα, υπό ορισμένους όρους. Δεν μπορεί κανείς λειτουργός υγείας να πατάει ταυτόχρονα και στις δυο πλευρές. Δεν μπορεί το πρωί να είναι δημόσιος υπάλληλος και το απόγευμα ιδιώτης (τα προβλήματα μιας τέτοιας αμφισημίας τα είχε ήδη αναδείξει στο ‘Κάστρο’ του ο Κρόνιν). Ο κάθε χώρος έχει τις ιδιαιτερότητές του από πλευράς συνθηκών εργασίας, και δεν ταιριάζουν όλοι για παντού. Κάποιος αισθάνεται πιο άνετα να δουλεύει με ωράριο και σταθερό μισθό, έχοντας όμως την ασφάλεια της κάλυψης των συναδέλφων του. Άλλος προτιμά να είναι κύριος των ωρών εργασίας του, με αντίτιμο την ρευστή αβεβαιότητα του εισοδήματος, τις μεγαλύτερες φορολογικές υποχρεώσεις και την ανασφάλεια της μοναξιάς. Όποιος δεν ικανοποιείται ‘μέσα’ μπορεί να δοκιμάσει ‘έξω’ και αντίστροφα, εν γνώσει των συνθηκών αυτών.      
     Οπωσδήποτε, ανεξάρτητα από χώρο, η ιατρική πρέπει να ασκείται με τους ίδιους επιστημονικούς και δεοντολογικούς κανόνες, με βασικό γνώμονα τις ανάγκες του αρρώστου και με αποφυγή της αλόγιστης σπατάλης των πόρων της υγείας. Καθένας μας, όπου κι αν εργάζεται, θα πρέπει να είναι σε θέση να δώσει επαρκείς εξηγήσεις για τον τρόπο διαχείρισης των ασθενών του (φάρμακα, παρακλινικές εξετάσεις, παραπομπές, εισαγωγές κ.τ.λ.), χωρίς να επικαλείται το παραδοσιακό επιχείρημα «Δικό μου είναι το περιστατικό, ό,τι θέλω κάνω». Αυτού του είδους η λογική, προϊόν συνεύρεσης της ιατρικής ημιμάθειας και του ατομικού εγωισμού, έχει δημιουργήσει πολλά από τα προβλήματα που βλέπουμε σήμερα γύρω μας.
     Όμως, ίσως χρειασθεί να συνεχίσουμε.