Εθνικά οράματα (και θάματα;)

Παλαιά και ίσως γνωστή η διήγηση για κάποιον που περνάει μπροστά από μια οικοδομή και ρωτάει τρεις κτίστες τί κάνουν. Τι του απαντούν;
Ο πρώτος: «Δεν βλέπεις; Αγγαρεία πάλι!»
Ο δεύτερος: «Βγάζω το ψωμί των παιδιών μου».
Ο τρίτος: «Χτίζω μια εκκλησία!»
Η διαφορά νοοτροπίας που εκφράζουν, με παραβολικό τρόπο, οι τρεις απαντήσεις μπορεί ίσως να μας δώσει μια ιδέα για το τί λείπει από την κοινωνία μας σήμερα. Όταν π.χ. αναπαράγουμε, με τη μορφή λεκτικού στερεοτύπου, την εικόνα του Δημόσιου Υπαλλήλου ως κάποιου που πληρώνεται για να μετράει τις ώρες μέχρι να γυρίσει στο σπίτι, τότε καλλιεργούμε θέλοντας και μη μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία: ο υπάλληλος καταντάει να γίνεται τέτοιος που τον περιγράφουμε. Αν δεν εμπνεόμαστε, καθένας στον χώρο της προσωπικής του λειτουργίας (= έργο λαού), από το αίσθημα της προσφοράς υπηρεσίας στους άλλους ή σε έναν απώτερο σκοπό (π.χ. γενική ευημερία--που δεν είναι συνώνυμη με την καλοπέραση!), τότε κάθε εργασία γίνεται αγγαρεία και πηγή εκμετάλλευσης των άλλων προς ίδιον όφελος.
Είχα σκεφθεί τα παραπάνω όταν διάβασα το πρόσφατο άρθρο του καθηγητή Θ. Τάσιου στο ΒΗΜΑ με τίτλο ‘Το νέο «Εθνικό» μας όραμα’ (11/4/2010). Λέει με περισσότερα λόγια τα ίδια πράγματα, και παραθέτω μια από τις φράσεις του: ‘Αν τυχόν συμφωνήσουμε ότι όντως «ένα Όραμα μας σώζει», τότε επιτρέψτε μου να πώ οτι το ζητούμενον όραμα ΔΕΝ πρέπει να είναι τάχα μια Μεγάλη Ιδέα-- τέτοια θαυματουργή ευκολία θα ήταν άλλη μια αυταπάτη. Αντιθέτως, πολλές Μικρές Ιδέες θα συνθέτουν το όραμα-- όλες όμως θα δίνουν μιαν Ευχαρίστηση χειροπιαστή’.
Σημειώνω κι εγώ, δανειζόμενος από τον Μακρυγιάννη, ότι τα οράματα συχνά συνυπάρχουν με τα θάματα. Μόνο που και τα δυο προϋποθέτουν την πίστη.