Πλανητικά-2

Οι αμερικανικές κάλπες, με το ιδιόρρυθμο και εν πολλοίς δυσνόητο σύστημα των εκλεκτόρων, έστειλαν και πάλι τον πρώην πρόεδρο Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Πάμπολλα ειπώθηκαν και γράφτηκαν στην προεκλογική περίοδο (εδώ και ένα έτος και πλέον), ακόμη περισσότερα σχολιάζονται και εικάζονται μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος. Σίγουρα ο βίος, η πολιτεία και η όλη συμπεριφορά του προσώπου δεν δημιουργεί θετικές εντυπώσεις, και ο πολύς κόσμος φοβάται για το τι κρύβει η δεύτερη θητεία που θα αρχίσει σε δύο σχεδόν μήνες (μέσα στους οποίους πολλά μπορούν να συμβούν· ας μη το ξεχνάμε κι αυτό). Ωστόσο, διάβασα και σχόλια που επικροτούν την εκλογή Τραμπ ως νίκη της λογικής και ήττα το σκότους (!), διότι είναι πολέμιος των εκτρώσεων και εν γένει της woke κουλτούρας και άλλων καινοφανών ρευμάτων, και διότι έτσι η Αμερική βάζει φρένο στον αποχριστιανισμό τη Δύσης [ΕΔΩ]. Ακόμη, μας λένε ότι θα τελειώσει τους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή και άλλα καλά. Προφανώς δια της μαγικής ράβδου…

     Ας είμαστε προσγειωμένοι. Κανένας άνθρωπος δεν αντιπροσωπεύει το απόλυτο καλό ή το απόλυτο κακό. Στου καθενός τη διαδρομή μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει καλές και κακές στιγμές, περισσότερες ή λιγότερες από το κάθε είδος. Ο καθένας μπορεί να έχει κάποιες σωστές και κάποιες τελείως λανθασμένες απόψεις και αντιλήψεις. Το μίγμα (ή, αν θέλετε, το αλγεβρικό άθροισμα) θετικών και αρνητικών στοιχείων μπορεί να φαντάζει πιο σκούρο ή πιο φωτεινό, ανάλογα και με την οπτική γωνία του παρατηρητή. Το προηγούμενο πέρασμα του συγκεκριμένου ανθρώπου από την δημόσια ζωή και το ‘πλανητικό’ αξίωμα μας έχει δώσει επαρκείς ενδείξεις για τον τρόπο σκέψης και δράσης του και δεν μας κάνει αισιόδοξους για τον ‘δεύτερο γύρο’. Αυτή η εμπειρία θα πρέπει να κάνει την γηραιά ευρωπαϊκή ήπειρο να ωριμάσει λιγάκι και να αρχίσει να στέκεται σε δικά της πόδια, κάτι που το αμέλησε εδώ και δεκαετίες. Σε εθνικό επίπεδο, επειδή έχουμε περί πολλού τις στρατηγικές μας σχέσεις με τις ΗΠΑ και τον εκάστοτε ηγέτη τους, ας θυμόμαστε την ρήση του Δαβίδ: «ἀγαθὸν πεποιθέναι ἐπὶ Κύριον ἢ πεποιθέναι ἐπ᾿ ἄνθρωπον· ἀγαθὸν ἐλπίζειν ἐπὶ Κύριον ἢ ἐλπίζειν ἐπ᾿ ἄρχουσι» [Ψ. 117:8-9].

     Και μια οικονομική απορία. Διαβάζω ότι η νίκη του Τραμπ πρόσθεσε 64 δις δολάρια στην περιουσία των 10 πλουσιωτέρων ανθρώπων του κόσμου, με χρηματιστηριακές αλχημείες. Αλήθεια, πόσο πραγματικά είναι αυτά τα χρήματα που τη μια μέρα υπάρχουν και την άλλη δεν υπάρχουν;

Πλανητικά

Μετά από ένα αγιορειτικό τριήμερο, επάνοδος στα καθημερινά του κόσμου τούτου. Κυρίαρχο θέμα στα μέσα ενημέρωσης οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ που διεξάγονται αυτόν τον καιρό και μονοπωλούν, καλώς ή κακώς, το ενδιαφέρον όλων. Παίρνουν και δίνουν οι αναλύσεις και εκτιμήσεις για το τι θα γίνει αν ο ένας ή η άλλη εκλεγεί στο ύπατο αξίωμα της χώρας αυτής και περιβληθεί τον μανδύα του ‘πλανητάρχη’. Θα δούμε άραγε την πρώτη ‘πλανητάρχισσα’; (ή μήπως ‘πλανητάρχιδα’; Ιδού άλλο ένα κρίσιμο ερώτημα που θα απασχολήσει το ελληνικό φιλολογικό κοινό, αν προκύψει το αντίστοιχο αποτέλεσμα).

     Δυστυχώς, όπως τονίζουν πολλοί, η εκλογική αυτή διαδικασία αναδεικνύει τα χάσματα και τις διαιρέσεις που έχουν δημιουργηθεί στην αμερικανική κοινωνία, και που χρησιμοποιούνται ως όπλα στην διελκυστίνδα των υποψηφίων. Είναι γνωστό το σλόγκαν ‘Everything is big in America’ (= όλα είναι μεγάλα στην Αμερική). Με τα νυν δεδομένα, αυτό ισχύει και για την ασυνεννοησία και για την πόλωση και για την αντιπαλότητα. Όλα αυτά έχουν αναχθεί στον υπερθετικό βαθμό. Καθώς τα προγνωστικά είναι αμφίρροπα, και έχοντας δει πώς αντιμετώπισαν ο Τραμπ και οι φανατικοί οπαδοί του την προηγούμενη ήττα τους, αυτό σημαίνει ότι και τα 'παρατράγουδα' που φοβούνται πολλοί, ανάλογα με το αποτέλεσμα των εκλογών, μπορεί να είναι εξίσου μεγάλα και τραγικά. Το αρχαίο ‘μέτρον’ είναι άγνωστη ποιότητα στη μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου (και όχι μόνο εκεί, βέβαια). Ας ευχηθούμε να το ανακαλύψουν οι πολιτικοί και των δύο πλευρών, έστω και… «ἔν τινι μέτρῳ».

     Και μια τελευταία σκέψη. Αφού η εκλογή προέδρου στις ΗΠΑ φαίνεται εν πολλοίς να επηρεάζει ένα μεγάλο μέρος του υπολοίπου κόσμου, μήπως θα έπρεπε να έχει και αυτός ο υπόλοιπος κόσμος δικαίωμα ψήφου; Ίσως δεν πρέπει να το εκλάβουμε μόνο ως ανέκδοτο.

Γνώση και οίηση

 Προ καιρού, με αφορμή τη βράβευση του Ντέμη Χασάμπη με το Νομπέλ Χημείας, ο αρθρογράφος της Καθημερινής Σ. Μουμτζής έγραψε ένα ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο ‘Το ανεξερεύνητο, η οίηση και η γοητεία της’ [11/10/24]. Η ουσία του είναι ότι το ανθρώπινο πνεύμα, ιδίως σε κάποιους προικισμένους ανθρώπους, προσπαθεί να ξεπεράσει τα όρια των δυνατοτήτων του και ότι η προσπάθεια αυτή μοιάζει με εκείνη του μυθικού Προμηθέα. Ο αρθρογράφος αναρωτιέται αν υποκρύπτεται κάποια οίηση και αλαζονεία στην πορεία αυτή, και καταλήγει: «Αλλά και να δεχτούμε ότι η προμηθεϊκή αντίληψη φέρει το σπέρμα της οίησης, δύσκολα μπορούμε να αρνηθούμε ότι αυτή η οίηση, η οίηση της γνώσης, δεν κρύβει μια απίστευτη γοητεία».

     Οπωσδήποτε τα μεγάλα νοητικά επιτεύγματα μπορεί να γεννούν τον πειρασμό της αλαζονείας, ιδίως όταν τυγχάνουν παγκόσμιας αναγνώρισης και επιβραβεύονται αδρά. Πώς όμως μπορεί κανείς να επιδιώκει την γνώση και να γοητεύεται από αυτήν, χωρίς να υποκύπτει στον πειρασμό της οίησης; Αρκεί να σκέφτεται δυο πράγματα. Πρώτον, ότι (όπως έλεγε ο μεγάλος και ταπεινός συγχρόνως Ισαάκ Νεύτων) «αν βλέπω λίγο πιο μακριά, αυτό γίνεται διότι πατώ πάνω σε ώμους γιγάντων», εννοώντας τους προγενεστέρους του επιστήμονες και σοφούς, στις παρατηρήσεις και ανακαλύψεις των οποίων στηρίχθηκε. Και δεύτερον, ότι η απόσταση της νόησης από την άνοια είναι πολύ μικρή και απρόβλεπτη, και ότι μπορεί κανείς να βρεθεί στην άλλη κατάσταση από τη μια στιγμή στην άλλη, όσο σοφός κι αν είναι. Με άλλα λόγια, να θυμίζει στον εαυτό του τον λόγο του Αποστόλου Παύλο: «μὴ ὑψηλοφρόνει, ἀλλὰ φοβοῦ» [Ρωμ. 11:20].