Αναστοχασμός

 

Είναι από εκείνες τις ημέρες που κανείς αυθόρμητα θέλει να σβήσει από το νου του (μακάρι να μην είχαν υπάρξει ποτέ), αλλά βέβαια δεν μπορεί και δεν πρέπει να ξεχνάει. Η επομένη της 28ης Φεβρουαρίου (πέρυσι ήταν 1 Μαρτίου) ανακαλεί το πρωινό άκουσμα, πριν ένα χρόνο, της αναπάντεχης και αδιανόητης σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών, όπως την ονομάσαμε. Θυμούμαι ότι κάτι πρωτοάκουσα στο ραδιόφωνο εν κινήσει, μη έχοντας δει πρωινές ειδήσεις, και στη συνέχεια έμαθα τι είχε γίνει. Το γεγονός φυσικά δεν φεύγει από την επικαιρότητα, τόσο ως προς το ανθρώπινο κόστος του σε νεκρούς και τραυματίες, όσο και ως προς τις νομικές και πολιτικές του διαστάσεις. Πολλά γράφονται και λέγονται, ακόμη περισσότερα θα ακουστούν για τα θέματα αυτά. Εδώ ας εστιάσουμε σε κάποια άλλα σημεία.

     Είναι γεγονός ότι ως άνθρωποι (ίσως λίγο περισσότερο ως Ρωμιοί) συνήθως ενεργούμε με την πεποίθηση ότι όλα θα πάνε καλά, ότι δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτε, ότι αστοχίες, παραλείψεις, περικοπές, ‘στρογγυλέματα’ κάθε είδους δεν θα έχουν συνέπειες, ότι κανείς δεν θα πάρει μυρωδιά τις λαθροχειρίες μας – αυτό δεν βλέπουμε κάθε μέρα και σε κάθε τομέα; Δεν σκεφτόμαστε ότι κάτι μπορεί να πάει στραβά, ότι η επιπολαιότητα ή η παρανομία του σήμερα μπορεί να έχει απώτερα δυσάρεστα αποτελέσματα για μας και για άλλους στο μέλλον, ότι τελικά δεν υπάρχει τίποτε που θα μείνει κρυφό για πάντα; Πάντα θυμόμαστε την πολυκατοικία που κατέρρευσε στον σεισμό του 1978 στη Θεσσαλονίκη. Οι κακοτεχνίες που είχε κάνει ο κατασκευαστής δεκαετίες νωρίτερα βγήκαν στη φόρα όταν συνέβη ο κλόνος της γης. Το ίδιο γίνεται με κάθε παρανομία, είτε κατασκευαστική, είτε οικονομική, είτε πολιτική, είτε νομική (υπάρχουν και τέτοιες, έστω και αν το δίλεξο ‘νομική παρανομία’ ακούγεται οξύμωρο). Ο Αβραάμ Λίνκολν είχε πει το γνωστό, ότι «μπορείς να ξεγελάς τους πάντες για λίγο καιρό και λίγους για πολύ καιρό, αλλά δεν μπορείς να ξεγελάς τους πάντες για πάντα». Κι αν ακόμη διαφύγεις από την ανθρώπινη γνώση, υπάρχει ο παντογνώστης Θεός, για τον οποίο δεν υπάρχουν ‘κρυπτά’. Κι αν η ανθρώπινη δικαιοσύνη σκόπιμα μεροληπτεί ή ακούσια σφάλλει, στον Θεό ‘οὐκ ἐστι προσωποληψία’ [Ρωμ. 2:11].

     Έτσι, κοντά στο πένθος για τα ανθρώπινα θύματα και στην επιθυμία για απόδοση ευθυνών και δικαιοσύνης για τα λάθη, τις παραλείψεις και την ανευθυνότητα των διαφόρων εμπλεκομένων, ας αποφασίσουμε να καλλιεργήσουμε σε εθνικό και ατομικό επίπεδο την αίσθηση της ευθύνης και της υποχρέωσης να πράττουμε το σωστό, καθένας στον χώρο του, και να αναλαμβάνουμε τις υποχρεώσεις της όποιας θέσης και πράξης μας και το κόστος τους. Επιτέλους, ας πάψουμε να ακούμε και να πιπιλίζουμε μονότονα το ‘δικαίωμα’. Διότι δικαίωμα στην ανευθυνότητα δεν υπάρχει.  

Ανθρώπινα αδιέξοδα

Πριν αρκετά χρόνια είχα παραθέσει μια πραγματικήιστορία που είχα δει στην τηλεόραση του BBC στην Αγγλία. Την θυμίζω ξανά, μια και έχει κάποια επικαιρότητα. Κάποτε το ΒBC έκανε μια έρευνα για τις γνώσεις των οδηγών πάνω σε θέματα πρώτων βοηθειών. Η κάμερα κατέγραψε τον παρακάτω διάλογο του δημοσιογράφου με κάποιον οδηγό σε αυτοκινητόδρομο της Βρετανίας.

     «Σταματάτε για να βοηθήσετε ένα θύμα τροχαίου ατυχήματος. Ένας άνθρωπος αιμορραγεί. Τι θα κάνετε;»

     «Θα δέσω το μέλος που αιμορραγεί όσο γίνεται πιο σφιχτά, για να σταματήσει το αίμα».

     «Ωραία. Αν η αιμορραγία είναι από τραύμα στο κεφάλι, πού θα κάνετε τη σφιχτή περίδεση;»

     «Υποθέτω, στο λαιμό».

     «Και πόσο θα σφίξετε;»

     «Μέχρι να σταματήσει το αίμα».

     «Μα, δεν νομίζετε ότι αυτός ο άνθρωπος θα έχει δυσκολία στην αναπνοή αν του σφίξετε το λαιμό;»

     «Ναι, μάλλον. Διαφορετικά όμως κινδυνεύει να πεθάνει από την αιμορραγία!»

     Παραβλέποντας την αστεία πλευρά του πράγματος, πού έγκειται η επικαιρότητα; Άκουγα στο ραδιόφωνο για τα προβλήματα των αγροτών της Ευρώπης που έχουν να κάνουν με τις λεγόμενες ‘πράσινες’ πολιτικές της Ένωσης (με πολύ απλά λόγια, οι δεύτερες επηρεάζουν αρνητικά τη δουλειά και την παραγωγή των πρώτων). Και σκεφτόμουν ότι κάθε ανθρώπινη πολιτική και δράση για ένα μείζον θέμα έχει σοβαρές συνέπειες σε κάποιον άλλο τομέα, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σε διαρκή αδιέξοδα. Είναι περίπου σαν να προσπαθούμε να σβήσουμε μια φωτιά και να προκαλούμε μια πλημμύρα. Φυσικά δεν βλάπτει να κάνουμε σχέδια και να επιχειρούμε για το καλύτερο, πρέπει όμως αυτά να είναι ρεαλιστικά και να μη κινούνται από έναν μονόπλευρο και άκρατο ακτιβισμό (π.χ. «Όλα για το κλίμα!»). Με την επίγνωση ότι τα ανθρώπινα σχέδια κάθε άλλο παρά τέλεια είναι αφού, όπως έγραφε ο Σολομών, «λογισμοὶ θνητῶν δειλοί, καὶ ἐπισφαλεῖς αἱ ἐπίνοιαι ἡμῶν» [Σοφ. Σολ. 9:14]. Ας το θυμόμαστε αυτό, «ἵνα μὴ ὑπεραιρώμεθα».

Δείγματα γραφής

Ξέρουμε από την ελληνική πολιτική πραγματικότητα ότι ψηφίζονται συχνά νόμοι που μένουν στο ράφι, ωσεί νομοθετικά γεροντοπαλίκαρα, διότι η ενεργοποίησή τους απαιτεί την υπογραφή μιας ‘εφαρμοστικής εγκυκλίου’, η οποία όμως αναβάλλεται για κάποιον πολιτικά χρήσιμο χρόνο ή επ' αόριστον (στις λεγόμενες Ελληνικές καλένδες). Έτσι, το κράτος μπορεί άνετα να ισχυρίζεται ότι έχει νομοθετήσει σχετικά με κάποιο θέμα, ωστόσο ο νόμος παραμένει κενό γράμμα και τίποτε δεν έχει αλλάξει στο καθημερινό γίγνεσθαι. Έστω κι αν το θέμα ήταν (και συνεχίζει να είναι) ουσιώδες για την ορθή λειτουργία ποικίλων θεσμών.

     Με δεδομένη την συχνή αυτή πρακτική, είναι αξιοθαύμαστη η σπουδή περί την εφαρμογή του προσφάτου νόμου για την ‘ισότητα στον πολιτικό γάμο’. Έτσι διαβάζουμε ότι μόλις μέσα σε μία εβδομάδα από την ψήφισή του παρουσιάσθηκαν οι νέες ληξιαρχικές πράξεις γάμου και γεννήσεως που, όπως μας λέει η σχετική είδηση «μεταβάλλονται ως προς την αποτύπωση των στοιχείων γονέων και συζύγων». Παρατίθενται μάλιστα και τα ανάλογα υποδείγματα, όπως δημοσιεύονται στο ΦΕΚ. Να τα χαίρονται οι εμπνευστές και δημιουργοί τους!