Το πρώτο θύμα

 Έχει ειπωθεί κατά καιρούς και από πολλούς ότι το πρώτο θύμα ενός πολέμου είναι η αλήθεια. Μάλιστα το 1946 ο Αμερικανός συγγραφέας Neil Smith το έθεσε λίγο διαφορετικά: «Όταν αρχίζουν οι περισσότεροι πόλεμοι, η αλήθεια έχει θυσιασθεί πολύ νωρίτερα», κάτι που απηχεί με ακρίβεια τη σύγχρονη πραγματικότητα. Η παραποίηση, η απόκρυψη και η επιλεκτική παρουσίαση της αλήθειας (με μια λέξη, το ψέμα) είναι απαραίτητα για να δικαιολογήσει η επιτιθέμενη πλευρά τις ενέργειές της. Από εκεί και πέρα, όταν γίνει η αρχή δεν περιμένουμε ολόκληρες αλήθειες από πουθενά. Καθένας, ακόμη και οι ουδέτεροι παρατηρητές (αν υπάρχουν ακόμη τέτοιοι στην εποχή μας), έχει τη δική του οπτική γωνία και βλέπει ένα μέρος της συνολικής εικόνας, την οποία ερμηνεύει και μεταφέρει ανάλογα με τις προσωπικές του πεποιθήσεις και συμπάθειες. Η κάθε γνώμη ή πληροφορία περνάει μέσα από διάφορα φίλτρα και κανάλια πριν φθάσει στον μέσο αποδέκτη, που δέχεται αυτό που του σερβίρεται. Γι’ αυτό και μια δόση καχυποψίας είναι ίσως η μόνη υγιής αντίδραση απέναντι στις πληροφορίες που μας έρχονται.

     Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε και μια άλλη πραγματικότητα. Σ’ ένα κοινό έγκλημα υπάρχει ο φυσικός αυτουργός, αυτός που κράτησε και χρησιμοποίησε το φονικό όπλο. Τα αίτια και οι συνθήκες του εγκλήματος, αν δηλ. το φονικό έγινε από προμελέτη, εν βρασμώ ψυχής ή πάνω σ’ έναν καυγά που ξεκίνησε από άλλη αφορμή, μπορούν να εξετασθούν σε δεύτερο χρόνο και να δώσουν μια καλύτερη εικόνα και ίσως να ελαφρύνουν τη θέση του δράστη. Αυτά στο ποινικό δίκαιο. Στο διεθνές όμως πρακτικά τίποτε δεν δικαιολογεί την εισβολή, τον αδιάκριτο βομβαρδισμό και την ισοπέδωση πόλεων και χωρών από κανέναν. Εδώ ο επιτιθέμενος έχει ακέραια την ευθύνη για τις πράξεις του. Κι όταν αρχίσει ένας τέτοιος κατήφορος, είναι πολύ δύσκολο να σταματήσει αν δεν πιάσει πάτο.