Με άλλα λόγια, Όχι!

 Άνοιξα κάποια στιγμή τυχαία το ραδιόφωνο σε τοπικό σταθμό. Ο δημοσιογράφος που παρουσίαζε την εκπομπή μας είπε, με ύφος τουλάχιστον νομπελίστα της Ιστορίας (αν υπήρχε τέτοιος τίτλος), ότι ο λαός είπε το «Όχι» και όχι βέβαια ο Μεταξάς, «που ξέρουμε ότι ήταν φασίστας, αλλά δεν μπορούσε να κάνει και διαφορετικά». Μάλιστα.
     Επειδή είναι όχι απλώς ανόητο αλλά παντελώς κακόηθες να ‘αναθεωρούμε’ την ιστορία ανάλογα με τις προσωπικές μας ιδεοληψίες, ας κάνω μια εντελώς φανταστική υπόθεση. Βγαίνει αύριο κάποιος και αρχίζει να λέει δημόσια: «Στις 21 Απριλίου 1967 σύσσωμος ο ελληνικός λαός κήρυξε χούντα». Θα απαντήσει κάποιος αφελής: «Τι μας λέει αυτός; Τη χούντα την έκανε ο Παπαδόπουλος και η παρέα του». «Όχι», θα πει ο ‘αναθεωρητής’, «ο λαός ολόκληρος την έκανε. Ο Παπαδόπουλος συμμορφώθηκε, γιατί δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά».
     Εξωφρενικό ε; Φυσικά. Όσο εξωφρενικό είναι και το προηγούμενο. Στη δημόσια σκηνή πάντοτε υπάρχουν πρόσωπα που διακρίνονται και αφήνουν το αποτύπωμά τους, θετικό ή αρνητικό, στην ιστορική στιγμή ή περίοδο που ζουν. Είναι συμπλεγματική συμπεριφορά να μην αναγνωρίζει κανείς τη θετική στάση κάποιου επειδή ιδεολογικά συμβαίνει να βρίσκεται ‘απέναντι’. Και δυστυχώς η αρρώστια διαδίδεται με την ευκολία του κορωνοϊού, γιατί οι πολλοί δεν τολμούν να αντιμιλήσουν στον ‘αναθεωρητή’, «ἵνα μὴ ἀποσυνάγωγοι γένωνται» από το σαλόνι της ‘προοδευτικότητος’.
     Το «Όχι» στην ελληνική ιστορία διατυπώθηκε κατά καιρούς με διάφορους τρόπους. Έτσι ο Λεωνίδας είπε το «Μολών λαβέ». Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος διεμήνυσε στον Πορθητή ότι «κοινῇ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν». Κι ο Ιωάννης Μεταξάς απάντησε στον Γκράτσι «Alors, c’est la guerre!» (λοιπόν, έχουμε πόλεμο)*. Για τις λέξεις αυτές, που βρήκαν άμεση και καθολική απήχηση στον κόσμο που τους ακολουθούσε, έμειναν στην ιστορία, ο καθένας στην εποχή του. Κι αν θέλουμε να είμαστε τίμιοι με την ιστορική αλήθεια, ο τελευταίος δεν θα είχε προετοιμάσει μήνες νωρίτερα τις οχυρώσεις που φέρουν το όνομά του (Γραμμή Μεταξά) αν σκόπευε να συμπλεύσει αμαχητί με τις δυνάμεις του Άξονα. Ευτυχώς το άκουσα και αυτό το επιχείρημα, και μάλιστα στο δημόσιο ραδιόφωνο, από μια κυρία της οποίας δεν έπιασα το όνομα. Εύγε.

     *Σχετικό άρθρο ΕΔΩ.