Γλώσσα

Χθες ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. Το έμαθα λίγο όψιμα κι έτσι δεν ήμουν προετοιμασμένος εγκαίρως. Με τη γλώσσα αυτή ασχολούμαστε καθημερινά, είναι το βασικό εργαλείο επικοινωνίας μας, και μας αρέσει να καυχώμαστε γι’ αυτήν. Μάλιστα όσο λιγότερο την προσέχουμε, τόσο περισσότερο ‘αρπαζόμαστε’ αν νομίσουμε ότι κάποιος πάει να μας την θίξει. Ακόμη, εφευρίσκουμε διάφορες θεωρίες για να αναδείξουμε την ελληνική εις βάρος άλλων γλωσσών ή επινοούμε φανταστικές δήθεν ετυμολογίες ξένων λέξεων. Η ελληνική δεν χρειάζεται ξένα δεκανίκια για να περπατήσει: η παρουσία της είναι έκδηλη σε οποιοδήποτε ξένο λεξικό του κόσμου και το μόνο που της πρέπει είναι ο δικός μας σεβασμός και η ορθή χρήση της.
     Μου έρχεται στη σκέψη η διήγηση για τον Αίσωπο που, δούλος ων, στάλθηκε από τον κύριό του να φέρει το καλύτερο φαγητό, κι εκείνος του έφερε γλώσσες (όχι τα ψάρια). Όταν ο κύριος ρώτησε θυμωμένος: «Αυτό είναι το καλύτερο;», εκείνος απάντησε ότι με τη γλώσσα ευχόμαστε, τραγουδούμε, παρηγορούμε, επαινούμε, εγκωμιάζουμε. Την επόμενη φορά του ζήτησε να φέρει το χειρότερο φαγητό, κι εκείνος έφερε πάλι γλώσσες. «Μ’ αυτές υβρίζουμε, κακολογούμε, κατακρίνουμε, μαλώνουμε, συκοφαντούμε. Υπάρχει χειρότερο πράγμα από τη γλώσσα, αφεντικό;» είπε ο θυμόσοφος δούλος, κάτι που θα έλεγε μερικούς αιώνες αργότερα και ο Αδελφόθεος Ιάκωβος στην επιστολή του. Μια και στην ελληνικά η λέξη γλώσσα σημαίνει τόσο το μέλος του σώματος όσο και τον κώδικα επικοινωνίας μας, θα έλεγα ότι η φιλοσοφία του Αισώπου ισχύει και για τον τελευταίο: με την ίδια ελληνική γλώσσα μπορεί να προσευχόμαστε και να βλασφημούμε, να επαινούμε και να λοιδορούμε, να αναδεικνύουμε και να καταβαραθρώνουμε τους άλλους, να συνεννοούμαστε και να σκυλοκαυγαδίζουμε μεταξύ μας, να χαριτολογούμε και να χυδαιολογούμε. Η γλώσσα από μόνη της είναι όπως κάθε εργαλείο: ουδέτερη. Ο χρήστης είναι αυτός που την κάνει μυροδοχείο ή βόθρο, βάλσαμο ή φονικό όπλο.
     Μπορείτε να βρείτε ένα παλιότερο άρθρο μου για τη γλώσσα στο Αντίφωνο.