Caveat emptor!

Ότι το Διαδίκτυο παρακολουθεί και καταγράφει τις προτιμήσεις μας είναι γνωστό: ο Μεγάλος Αδελφός δεν μας κοιτάζει πλέον, όπως στο μυθιστόρημα του Όργουελ, από το πανταχού παρόν πορτραίτο του στον τοίχο, αλλά ‘διαβάζει’ τις κινήσεις του ποντικιού μας και τα πλήκτρα που πατούμε σε κάθε περιήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό. Ξέρουμε ήδη ότι κάθε τόσο μας προβάλλει για αναζήτηση εικόνες, αντικείμενα, ιστοσελίδες που σχετίζονται με όσα ήδη επισκεφθήκαμε ή αναζητήσαμε πρόσφατα. Έτσι π.χ. η ιστοσελίδα του βιβλιοπωλείου Amazon μας προτείνει βιβλία με βάση το προηγούμενό μας ιστορικό, συσχετίζοντάς το και με τις αγορές άλλων που έψαχναν παρόμοια βιβλία με μας. Από εκεί και πέρα ήταν ίσως ένα πολύ μικρό βήμα μέχρι τον επόμενο σταθμό: την διαμόρφωση των τιμών ανάλογα με τη ζήτηση. Όπως μας πληροφορεί ένα πρόσφατο άρθρο στη Guardian, αυτό ακριβώς συμβαίνει με τις διαδικτυακές αγορές. Όταν ‘ανιχνεύσουν’ ότι επιθυμούμε πολύ ένα συγκεκριμένο αγαθό ή υπηρεσία, η τιμή που μας προτείνουν είναι υψηλότερη, ειδικά για μας, διότι ξέρουν ότι οι αντιστάσεις μας στην αγορά του θα είναι μικρότερες. Στην οικονομία αυτό λέγεται νόμος της προσφοράς και της ζήτησης: όσο μεγαλύτερη η ζήτηση, τόσο ανεβαίνει η τιμή. Σε απλά και απροσχημάτιστα ελληνικά θα το λέγαμε ασύστολη εκμετάλλευση, αλλά ο όρος δεν είναι πολιτικά ορθός.
     Είναι ουτοπικό να ζητήσει κανείς την απαγόρευση μιας τέτοιας πρακτικής: θα βρεθούν ένα σωρό ‘νομικοί’ λόγοι απόρριψής της. Η λύση είναι βέβαια η δημιουργία προσωπικών και συλλογικών αντιστάσεων--να παραμερίσουμε το νηπιακό και ανώριμο «Το θέλω τώρα!» και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε έξυπνα, δηλ. με βάση τις πραγματικές μας ανάγκες και όχι αυτές που μας δημιουργεί το επιτήδειο και καλοπληρωμένο μάρκετινγκ. Διότι από ένα σημείο και πέρα, η συμπεριφορά των αγοραστών είναι εκείνη που ρυθμίζει την αγορά. Συνεπώς, όπως θα μας θύμιζαν οι Λατίνοι με το γνωμικό του τίτλου, ο αγοραστής ας προσέχει.