Αποκατάσταση

Δεν υπάρχει πιο άμεσος, πιο παραστατικός, πιο ‘χτυπητός’ τρόπος για να εκτιμήσει κανείς το μέγεθος και την πολυπλοκότητα μιας νευρικής λειτουργίας από το να την χάσει. Και δεν υπάρχει πιο διδακτική εμπειρία για έναν γιατρό (αλλά και για κάθε άνθρωπο) από το να παρακολουθεί τις προσπάθειες ενός νευρολογικού αρρώστου να ανακτήσει τη λειτουργία που έχασε.
     Είναι πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο) να θυμηθεί κανείς πώς έμαθε να εκτελεί τις μυριάδες διάφορες κινήσεις που απαρτίζουν την καθημερινή του ζωή. Ίσως μπορεί να ανακαλέσει τις προσπάθειες που έκανε για να μάθει ένα άθλημα ή να παίζει ένα μουσικό όργανο ή να ξυρίζεται χωρίς να κόβεται ή να οδηγεί αυτοκίνητο. Σίγουρα όμως δεν θυμάται πώς έμαθε να βαδίζει, να ανεβαίνει και να κατεβαίνει σκάλες, να ντύνεται, να χρησιμοποιεί το κουτάλι και το μαχαίρι, να πιάνει το μολύβι και να το κατευθύνει όπως πρέπει στις πολύπλοκες κινήσεις της γραφής. Και τόσα άλλα, που καταγράφηκαν στα δισεκατομμύρια των συνάψεων του νευρικού συστήματος που αποτελούν στο σύνολό τους την ‘κινητική παιδεία’. Όλες αυτές οι λειτουργίες εκτελούνται χιλιάδες φορές κάθε μέρα ασυναίσθητα, αντανακλαστικά, με απόλυτη ακρίβεια, και τόσο ‘φυσικά’ που δεν μας κάνουν καμιά εντύπωση.
     Και ξαφνικά, μετά π.χ. από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, δημιουργείται ένα μικρό ή μεγάλο έλλειμμα στις λειτουργίες αυτές. Οι κινήσεις καταργούνται ή παύουν να είναι ομαλές, φυσικές και αβίαστες. Ο λόγος που πριν έβγαινε σαν χείμαρρος από το στόμα περιορίζεται σε λίγες λέξεις, που κι αυτές χρειάζονται ψάξιμο και δεν ‘έρχονται’ αυτόματα. Το χέρι, το πόδι, το δάχτυλο, το στόμα, υπακούουν μόνο τελείως νωθρά και με μεγάλη προσπάθεια στις εντολές για κίνηση. Τώρα ο εγκέφαλος θα πρέπει να αρχίσει να μαθαίνει από την αρχή ενέργειες που προηγουμένως είχαν γίνει δεύτερη φύση στον άνθρωπο. Πόσο δύσκολη είναι η μάθηση αυτή, σε μια ηλικία που τα νευρικά κυκλώματα έχουν ήδη γίνει ‘κατεστημένο’ στον πάσχοντα...
     Και όμως, μέρα με τη μέρα, πιο συχνά μήνα με τον μήνα, όλο και κάτι επανέρχεται. Αργά, δειλά και αδέξια στην αρχή, πιο σταθερά και με μεγαλύτερη σιγουριά όσο προχωρεί ο καιρός, οι λειτουργίες αποκαθίστανται σε κάποιο βαθμό. Οι χαλασμένες συνάψεις ξαναβρίσκουν την παλιά τους λειτουργικότητα. Ο λόγος εκφέρεται και πάλι όλο και πιο συγκροτημένος. Το παράλυτο χέρι ξαναπιάνει το μολύβι, το πηρούνι, το τηλέφωνο. Το θαύμα (στην κυριολεξία) της αποκατάστασης έχει συντελεσθεί ακόμη μια φορά. Αξίζει να το παρατηρήσουμε, να το σκεφθούμε, να το εκτιμήσουμε στις πραγματικές του διαστάσεις. Δόξα τω Θεώ!