Όταν ακούμε τη λέξη ‘κάλπες’, το μυαλό μας πάει σε έκφραση μιας γνώμης, τελικά ενός ‘Ναι’ ή ‘Όχι’, απέναντι σε κάτι πολύ σπάνια σαφές και συγκεκριμένο (π.χ. αν θέλαμε την επάνοδο της βασιλείας το 1974) ή συνηθέστατα αφηρημένο (π.χ. ευρωπαϊκή πολιτική) που μας προτείνεται ως διακύβευμα. Στην πρώτη περίπτωση συνήθως μιλάμε για δημοψήφισμα, στη δεύτερη για εκλογές.
Αλλά βέβαια τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο απλά. Κανένας μας δεν ψηφίζει σε κενό χρόνου: η ψήφος μοιραία και νομοτελειακά επηρεάζεται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, πολιτική, οικονομική και άλλη. Και το γεγονός υπόκειται σε εκμετάλλευση εκατέρωθεν. Αν είσαι κυβέρνηση και δεν σε ευνοεί η κρίση για ‘προγεγονότα αμαρτήματα’, τότε «ο κόσμος ψηφίζει για την Ευρώπη» (= εκλογές). Αν είσαι αντιπολίτευση και θέλεις να αξιοποιήσεις τα σφάλματα ή τις ελλείψεις της κυβέρνησης, τότε καλείς το λαό να καταδικάσει την κυβερνητική πολιτική (= δημοψήφισμα). Και οι δυο στάσεις μόνο ως αντικειμενικές δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν.
Με τον ίδιο τρόπο ερμηνεύονται και τα αποτελέσματα (λίγη υπομονή γι’ αυτά). Αν η ψήφος μας ευνοεί (π.χ. ως κυβέρνηση), ανεβάζουμε εαυτούς ‘μέχρι τρίτου ουρανού’ και διακηρύττουμε ότι ο λαός μίλησε (= δημοψήφισμα), ενώ η αντιπολίτευση μιλάει συνήθως για παραπλάνηση της κοινής γνώμης και προβάλλει την αποχή ως άλλοθι για το δυσμενές αποτέλεσμα (= εκλογές). Αν η ψήφος είναι καταδικαστική, έχουμε διάφορα λεκτικά ‘μαξιλαράκια’ για να απαλύνουμε την ήττα μας (= εκλογές), και πάντως ισχυριζόμαστε ότι ‘λάβαμε το μήνυμα’ (θυμάστε την ιστορική αυτή φράση;), ενώ για την αντιπολίτευση ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι προεκλογικός κώδων (= δημοψήφισμα). Συνεπώς ούτε η κρίση μας είναι αντικειμενική, και το μήνυμα ερμηνεύεται κατά το δοκούν, όπως πάντα.
Αν όμως οι Ευρωεκλογές δεν είναι ‘εσωτερική’ υπόθεση (όπως πράγματι δεν είναι), τότε γιατί οι καμπάνιες έχουν αυστηρά κομματικό χαρακτήρα και τα πρόσωπα των κομματαρχών φιγουράρουν σε κάθε αφίσα; Γιατί τα επιχειρήματα--ένθεν και ένθεν-- έχουν να κάνουν με την εσωτερική πολιτική σκηνή και όχι με το Ευρωπαϊκό ‘γίγνεσθαι’ (που συνήθως δεν το καταλαβαίνουμε); Γιατί στα debate και τις συνεντεύξεις πρωταγωνιστούν οι πολιτικοί αρχηγοί και όχι οι επικεφαλής των ψηφοδελτίων; Στο κάτω-κάτω αυτοί θα πάνε (αν ποτέ πάνε) στην Ευρώπη για λογαριασμό μας. Και γιατί, σε τελευταία ανάλυση, δεν έχουμε ένα ενιαίο ψηφοδέλτιο, με δικαίωμα να δίνουμε ονομαστική, προσωπική ψήφο εμπιστοσύνης σε συγκεκριμένους ανθρώπους με στοιχειώδη αφοσίωση στην προβολή των ελληνικών θέσεων στην Ενωμένη Ευρώπη, χωρίς να νοιαζόμαστε στο ελάχιστο τι χρώμα φανέλα φορούν στο εσωτερικό μας κομματικό πρωτάθλημα;
Αν ποτέ δώσουμε πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, ίσως να έχουμε κάνει ένα πρώτο σημαντικό βήμα προς αυτό που ονομάζεται πολιτικός πολιτισμός.
Αλλά βέβαια τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο απλά. Κανένας μας δεν ψηφίζει σε κενό χρόνου: η ψήφος μοιραία και νομοτελειακά επηρεάζεται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, πολιτική, οικονομική και άλλη. Και το γεγονός υπόκειται σε εκμετάλλευση εκατέρωθεν. Αν είσαι κυβέρνηση και δεν σε ευνοεί η κρίση για ‘προγεγονότα αμαρτήματα’, τότε «ο κόσμος ψηφίζει για την Ευρώπη» (= εκλογές). Αν είσαι αντιπολίτευση και θέλεις να αξιοποιήσεις τα σφάλματα ή τις ελλείψεις της κυβέρνησης, τότε καλείς το λαό να καταδικάσει την κυβερνητική πολιτική (= δημοψήφισμα). Και οι δυο στάσεις μόνο ως αντικειμενικές δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν.
Με τον ίδιο τρόπο ερμηνεύονται και τα αποτελέσματα (λίγη υπομονή γι’ αυτά). Αν η ψήφος μας ευνοεί (π.χ. ως κυβέρνηση), ανεβάζουμε εαυτούς ‘μέχρι τρίτου ουρανού’ και διακηρύττουμε ότι ο λαός μίλησε (= δημοψήφισμα), ενώ η αντιπολίτευση μιλάει συνήθως για παραπλάνηση της κοινής γνώμης και προβάλλει την αποχή ως άλλοθι για το δυσμενές αποτέλεσμα (= εκλογές). Αν η ψήφος είναι καταδικαστική, έχουμε διάφορα λεκτικά ‘μαξιλαράκια’ για να απαλύνουμε την ήττα μας (= εκλογές), και πάντως ισχυριζόμαστε ότι ‘λάβαμε το μήνυμα’ (θυμάστε την ιστορική αυτή φράση;), ενώ για την αντιπολίτευση ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι προεκλογικός κώδων (= δημοψήφισμα). Συνεπώς ούτε η κρίση μας είναι αντικειμενική, και το μήνυμα ερμηνεύεται κατά το δοκούν, όπως πάντα.
Αν όμως οι Ευρωεκλογές δεν είναι ‘εσωτερική’ υπόθεση (όπως πράγματι δεν είναι), τότε γιατί οι καμπάνιες έχουν αυστηρά κομματικό χαρακτήρα και τα πρόσωπα των κομματαρχών φιγουράρουν σε κάθε αφίσα; Γιατί τα επιχειρήματα--ένθεν και ένθεν-- έχουν να κάνουν με την εσωτερική πολιτική σκηνή και όχι με το Ευρωπαϊκό ‘γίγνεσθαι’ (που συνήθως δεν το καταλαβαίνουμε); Γιατί στα debate και τις συνεντεύξεις πρωταγωνιστούν οι πολιτικοί αρχηγοί και όχι οι επικεφαλής των ψηφοδελτίων; Στο κάτω-κάτω αυτοί θα πάνε (αν ποτέ πάνε) στην Ευρώπη για λογαριασμό μας. Και γιατί, σε τελευταία ανάλυση, δεν έχουμε ένα ενιαίο ψηφοδέλτιο, με δικαίωμα να δίνουμε ονομαστική, προσωπική ψήφο εμπιστοσύνης σε συγκεκριμένους ανθρώπους με στοιχειώδη αφοσίωση στην προβολή των ελληνικών θέσεων στην Ενωμένη Ευρώπη, χωρίς να νοιαζόμαστε στο ελάχιστο τι χρώμα φανέλα φορούν στο εσωτερικό μας κομματικό πρωτάθλημα;
Αν ποτέ δώσουμε πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, ίσως να έχουμε κάνει ένα πρώτο σημαντικό βήμα προς αυτό που ονομάζεται πολιτικός πολιτισμός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου