Άσπρη και μαύρη μπογιά

Εδώ και αρκετά χρόνια ακούμε, βλέπουμε και διαβάζουμε για δημόσια σκάνδαλα με εμπλοκή (πραγματική ή υποθετική) δημοσίων προσώπων σε υποθέσεις που αναδίδουν οσμή τουλάχιστον υποψίας. Γίνεται ο ανάλογος θόρυβος, εκτοξεύονται ειρωνείες, απειλές ή και μηνύσεις εκατέρωθεν, σχολιάζεται εκτενώς το θέμα από εμβριθείς δημοσιογράφους και άλλους ειδικούς, και γενικά διασκεδάζουμε την καθημερινότητά μας. Κι έπειτα, πιστοί στο λαϊκό λόγιο ‘Κάθε θάμα για τρεις μέρες’, βγάζουμε από την επικαιρότητα το ζήτημα, όπως βγάζουμε τα πολύνεκρα ατυχήματα μέχρι το επόμενο ‘τραγικό συμβάν’ και μέχρι την επόμενη διαπλοκή.
Ένα στοιχείο που συχνά συνοδεύει τέτοιες υποθέσεις είναι η γενίκευση. Αυτή παίρνει δυο μορφές, αρνητική και θετική. Ακούμε δηλ. από τη μια μεριά ότι η εμπλοκή του Α ή του Β προσώπου σ’ ένα σκάνδαλο δεν πρέπει να οδηγεί σε ‘ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής’ και σε ‘μαύρισμα’ όλων, ενώ από την άλλη έρχεται η απάντηση ‘Δεν βαριέσαι, όλοι τα ίδια κάνουν’ (άσπρη μπογιά). Κατά εντυπωσιακά παράδοξο τρόπο, και οι δυο δρόμοι οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, την αποσιώπηση, την ατιμωρησία και την επανάληψη των φαινομένων ‘εις το διηνεκές’.
Από την ιστορία μας γνωρίζουμε ότι οι νέοι στη αρχαία Σπάρτη εκπαιδεύονταν μεταξύ των άλλων και στο να κλέβουν (το φαινόμενο έχει βαθιές ρίζες…). Ωστόσο, βασικός όρος της εκπαίδευσης αυτής ήταν ότι όποιος συλλαμβανόταν ‘κλέπτων οπώρας’ δεχόταν την ανάλογη τιμωρία. Το γεγονός ότι η κλοπή διδασκόταν επίσημα δεν αποποινικοποιούσε την πράξη. Μήπως ήρθε καιρός να αντιγράψουμε τους Σπαρτιάτες και στο έτερον ήμισυ της εκπαίδευσής τους;