Σάββατο 19 Ιουλίου 2025

Εὖ ἀγωνίζεσθαι

Αντιγράφω την είδηση όπως με συντομία την εκθέτει ο Σ. Μουμτζής στην Καθημερινή. «Στο κολυμβητήριο της Χίου, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, γονείς προπηλάκισαν 13χρονα παιδιά που αγωνίζονταν στις ομάδες πόλο των Χανίων και του Παναθηναϊκού. Εκριναν ότι με αυτόν τον τρόπο υποστήριζαν τα παιδιά τους τα οποία έπαιζαν στην τοπική ομάδα. Ο προπηλακισμός δεν ήταν μόνον φραστικός, συνοδευόταν και από τις γνωστές χειρονομίες των γηπέδων. Ολα αυτά από γονείς προς παιδιά, παρουσία των γονέων των παιδιών που δέχονταν τους προπηλακισμούς. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο γραμματέας του Δήμου Χίου, συμπεριφερόμενος σαν χούλιγκαν, εξύβρισε με χυδαιότητα τους 13χρονους πολίστες του Παναθηναϊκού με σχόλιά του στο Διαδίκτυο».

     Με άλλα λόγια, έμπρακτη γονική αγωγή καλής συμπεριφοράς, φιλάθλου πνεύματος και όλων των συναφών αρετών που χρειάζονται οι έφηβοι για να διαπρέψουν αύριο στον χώρο της αθλητικής βίας. Είχα διαβάσει παλιότερα ότι ανάλογα επεισόδια συμβαίνουν σε αγώνες σχολικών ομάδων στις ΗΠΑ και αλλού. Να που δεν έχουμε να ζηλέψουμε τίποτε και στον τομέα αυτό. Το επεισόδιο μου θύμισε το παρακάτω ανέκδοτο, που δυστυχώς εκφράζει μια θλιβερή πραγματικότητα.

     Σ’ έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ 7χρονων μαθητών, κάποια στιγμή ο διαιτητής παίρνει έναν από τους μικρούς παίκτες παράμερα και τον ρωτάει: «Ξέρεις τι σημαίνει συνεργασία; Τι είναι ομαδικό παιχνίδι;». Ο μικρός απαντά καταφατικά. «Καταλαβαίνεις ότι σημασία δεν έχει ποιος χάνει ή ποιος κερδίζει, αλλά το πώς παίζει η ομάδα σαν σύνολο;» Το μικρό αγόρι και πάλι συμφωνεί. «Λοιπόν», συνεχίζει ο διαιτητής, «είμαι σίγουρος ότι ξέρεις πως όταν σφυρίζω πέναλτι, δεν πρέπει να διαφωνείς, να με βρίζεις, να μου επιτίθεσαι ή να με αποκαλείς στραβάδι. Τα καταλαβαίνεις όλα αυτά;» Και πάλι ο μικρός παίκτης γνέφει καταφατικά. «Ωραία», λέει ο διαιτητής, «τώρα πήγαινε και εξήγησέ τα όλα αυτά και στη μητέρα σου».

Δευτέρα 14 Ιουλίου 2025

Τηλεπαθολογία

Εδώ και μέρες στην κεντρική σκηνή της επικαιρότητος ‘πρωταγωνιστεί’ μια κοπέλα που ομολόγησε ότι σκότωσε τέσσερα βρέφη, ενώ υπάρχουν υποψίες και για πέμπτο. Δεν βλέπω γενικά τηλεόραση, ούτε ξέρω κάτι παραπάνω από όσα γράφονται και ακούγονται. Ας καταθέσω εδώ μερικές γενικές σκέψεις.

     Δεν χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις για να συμπεράνει κάποιος ότι πρόκειται για ψυχοπαθολογική προσωπικότητα, με ή χωρίς ιστορικό κακοποίησης όπως έχει αναφέρει η ίδια. Και όμως, όπως μάθαμε, επί ένα έτος τα τηλεοπτικά κανάλια την πρόβαλαν κατ’ επανάληψη με συνεντεύξεις και άλλες παρουσίες (κάποιοι μίλησαν και για χρηματική αμοιβή για τις παρουσίες αυτές). Δεν έχω ψευδαισθήσεις για τα δεοντολογικά κριτήρια των καναλιών στην επιλογή των προσώπων και των θεμάτων που εκθέτουν. Δυστυχώς η εικόνα του ‘serial killer’, του κατά συρροή δολοφόνου, έχει γίνει ιδιαίτερα ‘δημοφιλής’ (ζητώ συγγνώμη για τον μακάβριο όρο, που όμως αποδίδει την πραγματικότητα) στην τηλεοπτική βιομηχανία, και το συγκεκριμένο θέμα ήταν ‘κομμένο και ραμμένο’ στα μέτρα της. Εδώ όμως γεννάται το ερώτημα: τι ρόλο παίζει το περιώνυμο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης; Δεν έχει τη δικαιοδοσία να επιβάλει περιορισμούς στην προβολή στο κοινό ενός ψυχικά αρρώστου ατόμου; Δεν βρέθηκε κάποιος σοβαρός ψυχίατρος ή άλλος υπεύθυνος να ζητήσει ένα εμπάργκο σ’ αυτές τις προβολές, σε συνδυασμό με εξειδικευμένη εξέταση του προσώπου για περαιτέρω βοήθεια; Αλλά προφανώς οι σοβαροί άνθρωποι δεν παρακολουθούν τέτοιες εκπομπές.

     Όταν συμβαίνουν τέτοια τραγικά περιστατικά, αναζητούνται εκ των υστέρων ευθύνες και υπαιτιότητες σε διάφορες κατευθύνσεις, άλλοτε σωστές και άλλοτε εσφαλμένες. Η ψυχοπαθολογία δεν πρόκειται να εξαφανισθεί από την κοινωνία. Το ζητούμενο πρέπει να είναι οι πάσχοντες να διαγιγνώσκονται εγκαίρως και να μπαίνουν σε προγράμματα θεραπείας και παρακολούθησης, για λόγους ασφάλειας τόσο των ιδίων όσο και άλλων προσώπων. Μαγικές λύσεις φυσικά δεν υπάρχουν, ούτε αυτό αποτελεί απόλυτη εγγύηση ότι θα αποτραπεί κάθε κακό. Ωστόσο, οι ασθενείς σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνονται δημόσιο θέαμα. Αυτό απαιτεί η δεοντολογία, και αυτό θα πρέπει να ισχύει ακόμη και όταν έχουν εγκληματήσει. Έστω κι αν αυτό σημαίνει λιγότερη τηλεθέαση.

Σάββατο 12 Ιουλίου 2025

Ενδέκατη

Με αφορμή την εξαγγελία του εθνικού απολυτηρίου ως ενδέκατη αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ κατά τη μεταπολίτευση, ο Απόστολος Λακασάς [Καθημερινή 9/7] απαριθμεί όλους τους διάφορους τρόπους εισαγωγής που ίσχυσαν, όπως κάθε θάμα, καθένας ‘για τρεις μέρες’ (κάποιοι ούτε και τόσο). Η όλη ιστορία θα μπορούσε να έχει τον δίλεξο τίτλο ‘Ράβε-ξήλωνε’, με υπότιτλο ‘κάθε πέρυσι και καλύτερα’. Νοσταλγικός ρομαντισμός η αναδρομή στα παλιά, αλλά αναπόφευκτη. Μέχρι το 1980 δεν ήταν δεδομένη για όλους ούτε η προαγωγή από τάξη σε τάξη, ούτε η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πολλοί από τους τότε συμμαθητές μας διέκοψαν μετά την 3η Γυμνασίου, ασχολήθηκαν με κάποια τέχνη ή άλλη επαγγελματική δραστηριότητα, και όσο να τελειώσουμε εμείς το Πανεπιστήμιο είχαν ήδη εγγράψει αρκετά χρόνια εργασιακού βίου. Η καλλιέργεια της νοοτροπίας ‘όλοι ικανοί για όλα’ οδήγησε αφενός σε ταλαιπωρία πολλών μαθητών (υπό την πίεση και των γονέων τους) και αφετέρου σε υποβάθμιση του Λυκείου, αλλά και των ΑΕΙ, αφού το σύνολο των εκπαιδευομένων ήταν τελείως ανόμοιο ως προς το επίπεδο επάρκειας και το ενδιαφέρον του για συνέχιση των σπουδών. Αποκορύφωμα της τακτικής αυτής ήταν η κατάργηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής, με αποτέλεσμα την ύπαρξη σχολών με φοιτητές μονοψήφιας βαθμολογίας.

     Φυσικά οι κοινωνικές και επαγγελματικές συνθήκες αλλάζουν με τον χρόνο, και η παιδεία πρέπει να ετοιμάζει πολίτες με προσόντα που να ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες ανάγκες. Ωστόσο, αν παρομοιάσουμε την υποχρεωτική εκπαίδευση (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια) με τα θεμέλια και τον φέροντα οργανισμό μιας οικοδομής και την τριτοβάθμια με την υπόλοιπη οικοδομή, είναι φανερό ότι δεν μπορούμε να χτίζουμε οικοδομές, έστω και εντυπωσιακές σε εμφάνιση, χωρίς θεμέλια και φέροντα οργανισμό. Εκεί θα πρέπει να εστιάσει ο σχεδιασμός της Παιδείας: να δημιουργεί πολίτες στοιχειωδώς καταρτισμένους και επαγγελματικά προσανατολισμένους εγκαίρως, ώστε να υπηρετήσουν την πολιτεία καθένας με τον τρόπο και τις διαφορετικές του ικανότητες, που όλες είναι απαραίτητες.

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]