Ανασκόπηση

Και τι δεν είχε ο χρόνος που μας άφησε… Τη συνέχιση του ανόητου (= άνευ νοήματος) πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Έναν πολύνεκρο σεισμό στην Τουρκία με δεκάδες χιλιάδες θύματα. Μια απίστευτη φονική σύγκρουση τραίνων στα Τέμπη, αφορμή για άγονες κομματικές αντιπαραθέσεις. Ατελείωτες πυρκαγιές το καλοκαίρι, με εκατομμύρια στρέμματα δασών να γίνονται παρανάλωμα της φωτιάς. Μια καταστροφική έκρηξη σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Νέα Αγχίαλο. Έναν πρωτοφανή κατακλυσμό στη Θεσσαλία, που πλημμύρισε σχεδόν ολόκληρη. Ένα ναυάγιο στην Πύλο με εκατοντάδες πνιγμένους αλλοδαπούς μετανάστες. Οπαδική βία, εγχώρια και εισαγόμενη, δυστυχώς με ανθρώπινα θύματα. Και πιο πρόσφατα, μια τρομοκρατική ανθρωποσφαγή στο Ισραήλ και εισβολή του τελευταίου στη Γάζα, με τραγικές ανθρωπιστικές συνέπειες, που είναι ακόμη σε εξέλιξη.

     Δεν ήταν όμως μόνο αυτά. Είχαμε και εκλογές και αναδιάταξη πολιτικών κομμάτων, εντός και εκτός Ελλάδος. Αρχίσαμε να γνωρίζουμε όλο και περισσότερο την Τεχνητή Νοημοσύνη με τα παρακλάδια και τις παρενέργειές της, που κάθε μέρα μας δημιουργούν νέες ανησυχίες για το πού μπορεί να φθάσει η εξάπλωσή της. Ένα από τα αποτελέσματά της είναι και η παραγωγή ψευδών κειμένων και εικόνων και η συνεπαγόμενη γενική δυσπιστία προς ό,τι βλέπουμε και ακούμε γύρω μας. Το ψεύδος (με τη μορφή fake news) και η ψηφιακή βία έχουν προστεθεί στη φυσική βία κατά ζώων και ανθρώπων (και μάλιστα μεταξύ ανηλίκων), που καθημερινά παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις, σ’ έναν κόσμο που δεν αναγνωρίζει τις παραδοσιακές σταθερές αξίες, αλλά ανεξέλεγκτα εισάγει ‘καινά δαιμόνια’ στο όνομα κάποιας ‘πολιτικής ορθότητας’. Μπορεί να μη μας πολυαρέσουν οι μεταφυσικές ερμηνείες για όλα τα δεινά, αλλά θυμόμαστε τον Αλέξανδρο Σολζενίτσιν που έλεγε ότι αυτά συμβαίνουν επειδή «οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό». 

     Κοντά στα παραπάνω, δεν μας έχει αφήσει ακόμη ο γνωστός ιός, αν και είναι πολύ πιο ήπιος στις εκδηλώσεις του ως τώρα και δεν προκαλεί πλέον τις ‘κορώνες’ ανοησίας που γνωρίσαμε τις προηγούμενες χρονιές (ωστόσο κάποιοι αμετανόητοι επιμένουν να μιλούν για ‘ψευτοπανδημία’). Και τέλος, σε προσωπικό επίπεδο, το πρώτο εξάμηνο κυριάρχησε η τακτική χημειοθεραπεία μετά την επέμβαση του περασμένου Δεκεμβρίου. Δόξα τω Θεώ, την πέρασα σχετικά ανώδυνα. Οι περισσότερες συνέπειές της ήταν παροδικές, ενώ κάποιες (ήπιες) επιμένουν ακόμη ως υπενθύμιση ότι κι εμείς οι γιατροί δεν εξαιρούμαστε από την κοινή μοίρα των ανθρώπων.

     Όλα αυτά τα θέματα απασχόλησαν και την ιστογραφία της χρονιάς. Τα περισσότερα δεν είναι καινούργια· έχουν ξανασυμβεί με παραλλαγές, υφέσεις και εξάρσεις και παλαιότερα. Κι αν κάποια από αυτά που γράφτηκαν φέτος αποτελούν επαναλήψεις σχολίων από προηγούμενα χρόνια, ας θυμηθούμε την ρήση του Aldous Huxley: «Το παρελθόν δυστυχώς μας διδάσκει πως οι άνθρωποι δυσκολεύονται φοβερά να κατανοήσουν τι μας διδάσκει το παρελθόν». Και επιμένουν να ανακυκλώνουν τα ίδια σφάλματα.

Χριστούγεννα χωρίς Φως

Προ ημερών δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή ένα άρθρο με τίτλο ‘Γιατί η Gen Z έχει γυρίσει την πλάτη στα Χριστούγεννα’ (για όσους εξ ημών δεν γνωρίζουμε ποια είναι η ‘Γενεά Ζ’, έτσι ονομάζουν ‘οἱ τούτων κύριοι’ όσους γεννήθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ως τα μέσα της δεκαετίας του 2010). Σταχυολογώ κάποιες γνώμες. «Για μένα δεν υπάρχει η μαγεία των Χριστουγέννων. Είναι απλώς μια περίοδος λίγο περισσότερης χαλάρωσης. Τίποτα παραπάνω». «Τα Χριστούγεννα είναι ένα καταναλωτικό κόλπο». «Το πρώτο μέλημα που έχουμε είναι η επιβίωσή μας. Δεν μπορούμε να πάμε στα καταστήματα, στα εστιατόρια και να ξοδεύουμε την περίοδο των Χριστουγέννων». «Το θαύμα των Χριστουγέννων για μένα έχει πεθάνει, γιατί είμαι ευαισθητοποιημένη περιβαλλοντικά. Ενημερώνομαι, βλέπω τα βουνά των σκουπιδιών και τα ρούχα που ξεμένουν αφού αγοράζονται. Το 90% των ρούχων στη Γη είναι αχρησιμοποίητα και έχουν καταλήξει σε σκουπίδια». «Έχω απομακρυνθεί από τον Θεό. Όταν σκέφτομαι τα Χριστούγεννα, δεν σκέφτομαι τη γέννηση του Χριστού, σκέφτομαι διακοπές. Δεν ξέρω καν αν ο κόσμος πηγαίνει στην εκκλησία τις μέρες αυτές, έχω να πάω εδώ και πάρα πολύ καιρό. Είναι η εποχή για να πιω, να φάω, για να δω τους φίλους μου και να ξεκουραστώ. Τα Χριστούγεννα είναι μια ευκαιρία για να κάνω όλα αυτά». «Τα Χριστούγεννα είναι απλώς μια περίοδος που μπορούμε να στριμώξουμε τις υποχρεώσεις που δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε την υπόλοιπη χρονιά. Τρέχουμε συνεχώς για να πετύχουμε νέους στόχους. Δεν έχω χρόνο πια να γιορτάσω τα Χριστούγεννα».

     Διαβάζοντας σχόλια σαν τα παραπάνω διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχει μεν η επίγνωση ότι τα Χριστούγεννα έχουν μετατραπεί σε κατανάλωση, ωστόσο η επίγνωση αυτή σταματά εκεί. Είναι κρίμα που ο συντάκτης δεν αφιέρωσε λίγο χρόνο να αναρωτηθεί τι ρόλο έχουν παίξει διαχρονικά τα Μέσα Ενημέρωσης στη διαμόρφωση τέτοιων αρνητικών νοοτροπιών και συναισθημάτων στους νέους ανθρώπους και, ευρύτερα, τέτοια αλλοίωση στον τρόπο που η κοινωνία ‘εισπράττει’ τη μεγάλη γιορτή: σαν μια ευκαιρία επίδειξης, σπατάλης, κατάχρησης φαγητού και οινοπνεύματος και κάθε άλλης ασωτίας. Η αδυναμία ικανοποίησης όλων των επιθυμιών και ονείρων όλο τον υπόλοιπο χρόνο συγκαλύπτεται για δυο-τρεις μέρες από τα εκατομμύρια λαμπιόνια κάθε σχήματος και μεγέθους, που όμως δεν γεμίζουν το κενό στην ψυχή των ανθρώπων. Με προβλέψιμο αποτέλεσμα την κατάθλιψη μόλις σβήσουν τα φώτα που κρύβουν το Αληθινό Φως, που «ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον, καὶ ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς» [Ιωάν. 3:19].

Τροχαία εγκλήματα

Κάποτε δεν περνούσε Σαββατοκύριακο ή άλλη εορταστική αργία (διήμερη, τριήμερη κτλ.) που να μην ακολουθείται από ένα τραγικό δελτίο, τον απολογισμό της ασφάλτου: τόσοι νεκροί (συχνά διψήφια νούμερα), τόσοι τραυματίες (συχνά τριψήφια). Για κάποια χρόνια αυτή η ‘ενημέρωση’ είχε ατονήσει (ή παραμερισθεί), σε σημείο που να αρχίσουμε να νομίζουμε ότι βελτιώθηκαν οι επιδόσεις μας στους δρόμους. Δυστυχώς η επικαιρότητα όλο και μας προσγειώνει ανώμαλα. Έτσι διαβάζουμε σχεδόν καθημερινά για φοβερά τροχαία, με νεκρούς νέους ανθρώπους, με ακρωτηριασμούς άλλων, με κάθε είδους τραυματισμούς. Τραγωδίες εν σειρά.

     Τα αίτια των τροχαίων εγκλημάτων – για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους – έχουν κατά καιρούς επισημανθεί από διάφορους ειδικούς. Υπερβολική ταχύτητα, παραβίαση σημάτων και προτεραιότητος και άλλοι ελιγμοί οδηγικής ‘μαγκιάς’, χρήση οινοπνεύματος, χειρισμός του κινητού σε ώρα οδήγησης και μάλιστα σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, λείπει κάτι; Πιστεύω ότι αν αφαιρέσουμε τα συμβάντα που οφείλονται σε έναν ή περισσότερους από τους παράγοντες αυτούς, θα απομείνουν κάτι λίγα που ορθά θα χαρακτηρισθούν ως δυστυχήματα από αστάθμητους παράγοντες (π.χ. αιφνίδιο πρόβλημα υγείας του οδηγού, απρόβλεπτη ανωμαλία του οδοστρώματος, καιρικές συνθήκες κτλ.). Μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε την ονομασία για να δώσουμε έμφαση εκεί που πρέπει; Και μήπως θα πρέπει η εκπαίδευση και η εξέταση των υποψηφίων οδηγών να καλύπτει επαρκώς τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου; Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορούμε να δεχθούμε αμέριμνα την τρέχουσα κατάσταση.

Επί γης ειρήνη;

Στις μέρες μας, περισσότερο παρά ποτέ, εκείνο το «ἐπὶ γῆς εἰρήνη» των αγγέλων ακούγεται σαν τραγική ειρωνεία, ιδίως στη γη της Παλαιστίνης που ακόμη μια φορά βιώνει μια πολύνεκρη εμπόλεμη κατάσταση με καταστροφές και ερείπια παντού, και χωρίς ορατό τέλος. Και όχι μόνο εκεί, αλλά και σε τόσες άλλες γωνιές του πλανήτη, και στις μικρές κοινωνίες μας, κυριαρχούν η βία, οι εχθρότητες και τα φονικά. Έπεσαν λοιπόν έξω οι άγγελοι; Μας εξαπάτησαν;

     Μη γένοιτο! «Ἀδύνατον ψεύσασθαι Θεόν», μας λέει ο Απόστολος Παύλος [Εβρ. 6:18]. Είναι αδιανόητο ο Θεός να παραπλανήσει τους ανθρώπους, τους οποίους με ιδιαίτερη φροντίδα έπλασε και για τους οποίους πάντα προνοούσε και προνοεί. Όμως «εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον» [Ιω. 1:11]. Όχι μόνο τότε, πριν δυο χιλιάδες χρόνια, και όχι μόνο οι σύγχρονοί του Ιουδαίοι, αλλά πάντοτε και όλοι οι άνθρωποι, ακόμη και οι αποκαλούμενοι Χριστιανοί, στην πλειονότητά τους δεν Τον «παραλαμβάνουν», αλλά κάνουν ό,τι μπορούν για να Τον κρατούν στο περιθώριο της ζωής τους, πιστεύοντας ότι μπορούν να κάνουν και χωρίς Αυτόν. Κι έτσι το «ἐπὶ γῆς εἰρήνη» παραμένει ως ευχή και ως ζητούμενο για τον κόσμο όλο, εφόσον δεν δεχόμαστε τον μόνο «ἄρχοντα τῆς εἰρήνης», όπως τον χαρακτήρισε ο Ησαΐας.

     Καλά Χριστούγεννα!