Στη Λέσχη του Χρόνου

«Καλώς τον καινούργιο!» ακούστηκε μια φωνή γεμάτη ενθουσιασμό από τη γωνιά της μεγάλης αίθουσας, κοντά στο τζάκι.

Ο νεοφερμένος προς τον οποίο απευθυνόταν η φωνή έστρεψε το κεφάλι για να δει ποιος τον καλωσόριζε. Αναγνώρισε από μακριά εκείνον που είχε συναντήσει φευγαλέα πριν ακριβώς 365 μέρες, λίγο πριν τον αντικαταστήσει πάνω στη Γη. Ήταν ο άμεσος προκάτοχός του, γνωστός με τον αριθμό 2010 μ.Χ. Του χαμογέλασε και προχώρησε προς το μέρος του τείνοντας το χέρι. Οι άλλοι παρόντες στη Λέσχη του Χρόνου κούνησαν τα κεφάλια σ’ ένα χαιρετισμό γεμάτο κατανόηση: η είσοδος ενός νέου μέλους στη συντροφιά τους ήταν μια διαδικασία γνωστή στους παλαιότερους, που όμως ποτέ δεν έχανε το ενδιαφέρον της. Άλλωστε, πάντα κάτι διαφορετικό έφερνε σ’ ένα χώρο όπου ο χρόνος με τη συμβατική έννοια δεν υπήρχε πλέον.

    Ο 2010 μ.Χ. έσφιξε το χέρι του 2011 και του έδειξε τη διπλανή πολυθρόνα. Εκείνος κάθισε και άπλωσε τα πόδια του προς το τζάκι. Κοίταξε τον συνομιλητή του και χαμογέλασε πάλι με αμηχανία, χωρίς να ανοίξει το στόμα του. Εκείνος φρόντισε να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση.

«Ξέρω ακριβώς πώς αισθάνεσαι», είπε. «Ας αρχίσω εγώ. Έτυχε να ακούσεις εκεί στη Γη την έκφραση ‘Βάζω μέσα σειρά’; Τη λέγανε στον ελληνικό στρατό όταν υποδέχονταν μια καινούργια σειρά στρατευσίμων. Τότε οι προηγούμενοι θεωρούσαν ότι ‘πάλιωσαν’. Μεγάλη υπόθεση! Τους έδινε το ‘δικαίωμα’ να ταλαιπωρούν κάποιους νεότερους, για να βγάζουν το άχτι τους. Μικρότητες ανθρώπινες! Ωστόσο, κάπως έτσι αισθάνομαι κι εγώ τώρα που ήρθες. Μέχρι αυτή τη στιγμή ήμουν ο νεότερος εδώ μέσα. Δεν είναι θέμα κόμπλεξ, ούτε βέβαια μου κάνουν κανένα καψόνι οι παλιοί. Απλώς—πώς να το πώ;—δεν βαριέσαι, ανθρώπινη αδυναμία που την κόλλησα κι εγώ στη θητεία μου. Ξέχνα το. Τι νέα από τον κόσμο;» 

«Δεν ξέρω τι περιμένετε να μάθετε», είπε ο νέος, και ο παλιός σημείωσε με ικανοποίηση τον πληθυντικό ευγενείας. Όταν τον είχε πρωτοδεί κατά την είσοδό του στη Γη, ήταν ένας έφηβος γεμάτος αυτοπεποίθηση, έτοιμος να ανατρέψει τα πάντα, πιστεύοντας ότι οι παλιότεροι δεν είχαν καμιά ικανότητα. Τώρα, ακριβώς δώδεκα μήνες μετά, ήταν ώριμος, γεμάτος εμπειρίες, έτοιμος για πλήρη ένταξη στη Λέσχη. Έσπευσε και πάλι να τον βοηθήσει.

     «Νεαρέ μου», είπε, χωρίς κανένα ίχνος ειρωνείας στη φωνή και τη διάθεσή του, «το πρώτο που μαθαίνει κανείς εδώ μέσα είναι ότι όλοι είμαστε ακριβώς ίσοι και όμοιοι. Γίναμε πλέον όλοι μία ηλικία (έστω κι αν οι δίσεκτοι νόμιζαν κάποτε ότι η μια παραπανίσια μέρα τους έκανε ανώτερους) και μιλούμε μεταξύ μας στον ενικό αριθμό. Πες μας λοιπόν τα δικά σου, με άνεση, σαν ένας από μας. Εξάλλου, όλοι εδώ θέλουν να τα μάθουν. Το ίδιο έκαναν κι εκείνοι, με τη σειρά τους. Μη βιάζεσαι. Θα έχεις ακριβώς 366 μέρες στη διάθεσή σου, μέχρι να μας έρθει ο επόμενος. Ξεκίνα από την Πρωτοχρονιά».

     Ο νέος δέχθηκε ένα φλιτζάνι τσάι που του έδωσε κάποιος από την ομήγυρη, ρούφηξε μια γουλιά, καθάρισε το λαιμό του, και άρχισε.

Η αφήγηση του 2011 μ.Χ. πλησίαζε στο τέλος. Κόντευε να συμπληρωθεί ο χρόνος του, και ήδη είχε αρχίσει η αναμονή του καινούργιου. Με την αφήγηση είχε παλιώσει κι αυτός: τώρα περίμενε να ‘βάλει μέσα σειρά’. Η αίσθηση αυτή τον γέμιζε προσμονή, κι ένα αόριστο αίσθημα ικανοποίησης.

Ο 2010 μ.Χ. κούνησε αργά το κεφάλι. «Πάντα τα ίδια, μόνο που ο κυνισμός και η σκληρότητα όλο και περισσεύουν. Απληστία, κερδοσκοπία, απάτες, αμοιβαίες επιβουλές, εκμετάλλευση, πόλεμοι, ταραχές… Κάθε χρόνο και χειρότερα. Δεν αλλάζει τίποτε στα ανθρώπινα, όσο οι άνθρωποι σκέφτονται, σχεδιάζουν και ενεργούν με τον γνωστό τους τρόπο. «Ρίζα πάντων των κακών η φιλαργυρία». Αθροίζουν περιουσίες, και τις εκφράζουν με τεράστιους αριθμούς, χωρίς να περνάει από το μυαλό τους ότι όλα είναι… μηδενικά. Το μόνο που τους μένει είναι το μνήμα τους, κι αυτό βέβαια δεν τους ανήκει. Πώς λένε οι Ορθόδοξοι μοναχοί για το κελί τους; «Σήμερον εμού, αύριον ετέρου, ουδέποτε ουδενός». Μια φανταχτερή κηδεία, στεφάνια, επικήδειοι, μαρμάρινες πλάκες, και σε μερικά χρόνια ούτε το όνομά τους δεν θυμάται κανείς. ‘Πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα’. Το άκουσες αυτό ποτέ; («Πάμπολλες φορές», σκέφθηκε ο νέος). Αν είχες μάθει μόνο ένα πράγμα στη θητεία σου στη Γη, θα ’πρεπε να ήταν αυτό».

«Δεν μπορούμε άραγε να τους πούμε κάτι; Να δώσουμε εντολή στον επόμενο να λάβει κάποια προληπτικά μέτρα;» ρώτησε με γνήσια ανησυχία στη φωνή ο 2011 μ.Χ.

«Δεν είσαι ο πρώτος που το σκέφτεται», είπε ο προκάτοχός του. «Δυστυχώς δεν είναι μέσα στη δικαιοδοσία μας. Μπορούμε μόνο να παρέχουμε ευκαιρίες, προθεσμίες, περιθώρια για αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς, χωρίς καμιά άλλη δυνατότητα παρέμβασης. Βλέπεις, κάτι τέτοιο θα σκόνταφτε στην προσωπική ελευθερία των ανθρώπων. Κάποιοι το λένε αυτεξούσιο. Είναι κάτι που τους έχει απομείνει από τις αρχικές προδιαγραφές τους: το δικαίωμα να λένε οι ίδιοι ένα ‘Ναι’ ή ένα ‘Όχι’ σε κάθε δίλημμα που αντιμετωπίζουν. Και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες».

«Δύσκολο ακούγεται», είπε σκεφτικός ο νεότερος.

«Και πότε ήταν εύκολη υπόθεση η ελευθερία;» ρώτησε ρητορικά ο παλιός, κοιτάζοντας τα κάρβουνα που αναβόσβηναν στο τζάκι. 

Δίπτυχο

Κάθε τέλος του χρόνου ανασύρω από το μητρώο των ασθενών μου εκείνους που ‘εξεμέτρησαν το ζην’ μέσα στη χρονιά που πέρασε. Έτσι και σήμερα. Έφτιαξα το σχετικό ψυχοχάρτι και θυμήθηκα για λίγο τις προσωπικές τους ιστορίες. Μερικούς τους γνωρίσατε μέσα στις σελίδες αυτές. Πολλοί άλλοι σιωπηρά  ‘διάβηκαν απ’ το φαρδύ ποτάμι’ και τράβηξαν το ‘δρόμο της σιωπής’, όπως λέει ένα παλιό τραγούδι της Αρλέτας. Όπως η πρώτη μου φιλόλογος στο Γυμνάσιο, που αναπαύθηκε την Πρωτοχρονιά. Όλοι άφησαν ένα σημάδι στην ψυχή μας, μικρότερο ή πιο μεγάλο, μέσα από τη φροντίδα και την αγωνία για την πορεία τους. Ελπίζουμε να μας το ανταποδίδουν με τις προσευχές τους.
    Καλόν Παράδεισο να έχουν η Ελισάβετ, ο Χρήστος, η Παναγιώτα, η Αθηναΐς, ο Νικόλαος, ο Ιωάννης, η Ξανθή, ο Παναγιώτης, ο Γεώργιος, ο Αλέξανδρος, η Φωτεινή, ο Γεώργιος, ο Ευάγγελος, ο Κωνσταντίνος, ο Μιχαήλ, ο Αθανάσιος, ο Ορέστης, ο Γεώργιος, ο Παντελής, ο Δημήτριος, η Αλεξάνδρα, η Αναστασία, ο Θεόδωρος, ο Κωνσταντίνος, ο Μιχαήλ, η Φανή, η Αναστασία, ο Δημήτριος, ο Κωνσταντίνος, ο Ιωάννης, ο Σάββας, ο Δημήτριος, η Ευμορφίλη, η Κατίνα, η Αναστασία, ο Μιχαήλ, ο Ηλίας, ο Βασίλειος, ο Σωτήριος, ο Γεώργιος, η Άννα, ο Μιχαήλ, ο Αθανάσιος. Και ο άλλος Γιώργος, ο ‘φίλος μας που χάσαμε’ σαν τέτοια μέρα, πριν 35 ολόκληρα χρόνια.

Απολογισμός

Τα καλύτερα είχαν μείνει για το τέλος, θα μπορούσε να αναλογισθεί κανείς, ανατρέχοντας στα συμβάντα του έτους που κλείνει. Μια περίεργη (τουλάχιστον) προφυλάκιση ενός ηγουμένου που μπορεί να μη πολιτεύεται με τον τρόπο που θα ήθελε ο Μ. Βασίλειος, ο Άγ. Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης ή ο Άγ. Σάββας, αλλά δεν φαίνεται να έκανε τίποτε χειρότερο από αυτά που καθημερινά διαπράττουν (ο κόσμος τόχει τούμπανο...) δημοκρατικά εκλεγμένοι ταγοί του έθνους. Μια κραυγαλέα παραίτηση δικαστικών λειτουργών που τους ανατέθηκε η διερεύνηση οικονομικών ατασθαλιών (για να μη παραβιάσουμε το savoir vivre), αλλά ‘υπό απαγόρευση και καθ’ υπαγόρευση’ (μου άρεσε το λογοπαίγνιο). Μια νέα αναθεώρηση (πάντοτε ανιόντως) των αντικειμενικών (ο Θεός να τα κάνει...) κριτηρίων διαβίωσης ενός κόσμου που σε λίγο θα μετράει και τα κεραμίδια πάνω από το κεφάλι του, μήπως κι σ’ εκείνα μπει κανένα τεκμήριο. Η φορολογική διάθεση των κρατούντων θυμίζει κάπως το ‘μαύρο’ σλόγκαν που λέει ότι ο κυριότερος παράγων κινδύνου για θάνατο είναι να είσαι ζωντανός. Άλλωστε, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος είχε πει ότι τίποτε δεν είναι βέβαιο στον κόσμο, εκτός από τον θάνατο και τους φόρους. Και κοντά σ’ αυτά, η αποκάλυψη ότι πράκτορες των γειτόνων και ‘κουμπάρων’, που με κάθε τρόπο θέλουμε να μπάσουμε στην Ευρώπη, εδώ και χρόνια καίγανε τα δάση μας. Αντίθετα με την κλασική ρήση του παλαιού Καραμανλή, έξω πάμε χάλια, και μέσα μη χειρότερα.
     Υστερόγραφο: Η ταχύτητα με την οποία 'κουκουλώθηκε' η υπόθεση των δυο οικονομικών εισαγγελέων καταρρίπτει κάθε προηγούμενο ρεκόρ στον τομέα της δημόσιας διοίκησης.

Άδοξο τέλος;

Άκουσα χθες στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΝΕΤ ότι η σκηνοθέτις Λουκία Ρικάκη ‘έφυγε από τη ζωή άδοξα, χτυπημένη από τον καρκίνο’. Μια τέτοια διατύπωση αδικεί κατάφωρα τόσο τη συγκεκριμένη γυναίκα όσο και τις χιλιάδες άλλων ασθενών που δίνουν καθημερινά τις προσωπικές τους μάχες με τα κακοήθη νοσήματα, κάτω από δύσκολες και συχνά επώδυνες συνθήκες, χωρίς να παρατούν τον αγώνα, και δείχνοντας απίστευτες ψυχικές δυνάμεις, που ούτε οι ίδιοι γνώριζαν ότι διέθεταν. Δόξα και καταξίωση όλων αυτών είναι η γενναία στάση τους μπροστά στα βάσανα που υπομένουν. Ας είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί σε τέτοιες περιγραφές, κι ας μη προσπαθούμε να χρωματίσουμε τέτοια δυσάρεστα γεγονότα με εκφράσεις που μόνο τιμή δεν προσάπτουν στα πρόσωπα στα οποία αναφέρονται.

[Απεστάλη στην ΕΡΤ]

Ιστορία ενός εντάλματος

Η ιστορία του τίτλου άρχισε πριν δέκα μήνες. Στη διάρκεια των απεργιών του Φεβρουαρίου, το ΙΚΑ είχε επιτρέψει σε γιατρούς συμβεβλημένους με τον ΟΠΑΔ να βλέπουν ασθενείς του, και στο πλαίσιο αυτό είχα καταγράψει τέσσερεις επισκέψεις (συνολικό ποσό 80 ευρώ). Θεώρησα την ενέργεια αυτή ως ‘πιλοτική’ και δεν την συνέχισα πέρα από τον Φεβρουάριο (ορθά, όπως αποδείχθηκε). Υπέβαλα τα σχετικά δικαιολογητικά τον Μάρτιο, και περίμενα στο ακουστικό μου. Κάποια στιγμή το καλοκαίρι έλαβα ένα τηλεφώνημα να καταθέσω τη σχετική απόδειξη για να προχωρήσει το ΙΚΑ στην πληρωμή. Μετά από παρέλευση μερικών ακόμη μηνών και διάφορες οχλήσεις προς το αντίστοιχο γραφείο, έμαθα ότι το ένταλμα προωθήθηκε στον πάρεδρο (τί ακριβώς σημαίνει αυτός ο τίτλος στα ασφαλιστικά ταμεία;) για έγκριση. Σήμερα επιτέλους το εισέπραξα, όχι όμως πριν προσκομίσω κι ένα υπηρεσιακό σημείωμα από τον 3ο όροφο του Ιδρύματος. Καθαρό ποσό: 64 ευρώ (σε καλή μεριά). Περίπου ισοφαρίζει το κόστος των ταξί που χρειάσθηκαν για τρεις επισκέψεις στα γραφεία του ΙΚΑ (για τον χρόνο που δαπανήθηκε δεν γίνεται λόγος). Η πιλοτική αυτή εμπειρία με αποτρέπει από μελλοντικές επαναλήψεις του πειράματος.

Βαρβαρικά

Πρέπει να έχει κανείς ιδιαίτερα κακή σχέση με την ελληνική γλώσσα για να γράφει βαρβαρισμούς του τύπου ‘Τοποθέτηση προϊόντος’ που βλέπουμε κάθε τόσο σε πλαίσια στις μικρές ή μεγαλύτερες οθόνες μας. Η έκφραση αποτελεί κυριολεκτική μετάφραση του αγγλικού ‘product placement’ που χρησιμοποιείται στον κόσμο του θεάματος και της διαφήμισης και αναφέρεται στην εισαγωγή ή παρ-ένθεση στην κυρίως εικόνα ή την ταινία κάποιου επωνύμου είδους (όπως π.χ. ένα αυτοκίνητο συγκεκριμένης μάρκας), ο κατασκευαστής του οποίου είναι οικονομικός χορηγός της ταινίας ή της εκπομπής. Η απόδοση του όρου μπορεί να είναι γλωσσικά σωστή, αλλά η λέξη ‘τοποθέτηση’ ηχεί τουλάχιστον παράδοξα στην χρήση αυτή. Με απλά λόγια, δεν το λέμε έτσι στα ελληνικά. Χάθηκε ο κόσμος να γράψουν ‘προβολή προϊόντος’ ή απλά ‘Διαφήμιση’; 

Υπάρχει ελπίδα...

‘Ξένον τόκον ιδόντες ξενωθώμεν του κόσμου
τον νουν εις ουρανόν μεταθέντες.
Δια τούτο γαρ ο υψηλός Θεός επι γης εφάνη ταπεινός άνθρωπος
βουλόμενος ελκύσαι προς το ύψος τους αυτώ βοώντας:
Αλληλούια’

Υπάρχει ελπίδα. Αρκεί να μη ζούμε σαν να μη γεννήθηκε ο Χριστός...

[από κείμενο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, στο βιβλίο του 'Θεός εφανερώθη εν σαρκί',

εδώ παρμένο από το ΑΗΔΟΝΙ]

Προφητεία

Παραθέτω και πάλι, λόγω διηνεκούς επικαιρότητος, το προφητικό Στ΄ Ανάγνωσμα του Εσπερινού των Χριστουγέννων (το διαβάσαμε προ ολίγου), σε ελεύθερη απόδοση:

‘Είπε ο Δανιήλ στον Ναβουχοδονόσορα: Βασιλιά, εσύ κοίταζες, και είδες μπροστά σου ένα άγαλμα μεγάλο και λαμπρό, με φοβερή όψη. Το άγαλμα είχε κεφάλι από καθαρό χρυσάφι, χέρια και στήθος και μπράτσα ασημένια, κοιλιά και μηρούς χάλκινους, κνήμες σιδερένιες, και πόδια μισά σιδερένια και μισά πήλινα. Κοίταζες ώσπου αποσπάσθηκε ένας βράχος από κάποιο βουνό χωρίς χέρι ανθρώπου και χτύπησε το άγαλμα πάνω στα πόδια τα σιδερένια και πήλινα, και τα έκανε σκόνη. Και τότε διαλύθηκαν δια μιας ο πηλός, το σίδερο, ο χαλκός, το ασήμι, το χρυσάφι, κι έγιναν σαν τη σκόνη στο θερινό αλώνι. Και τα πήρε ο άνεμος και τα σκόρπισε και δεν βρέθηκαν πουθενά. Κι ο βράχος που χτύπησε το άγαλμα έγινε βουνό μεγάλο και κάλυψε όλη τη γη. Αυτό είναι το όνειρο, και θα πούμε στο βασιλιά την εξήγησή του. Ο Θεός του ουρανού θα στήσει μια βασιλεία που δεν θα καταστραφεί στον αιώνα, και η βασιλεία αυτή δεν θα υποταγεί σε κανέναν άλλο λαό. Και θα αυξηθεί στους αιώνες με τον τρόπο που είδες ότι αποσπάσθηκε βράχος από το βουνό χωρίς χέρι ανθρώπινο, και διέλυσε τον πηλό, το σίδερο, τον χαλκό, το ασήμι, το χρυσάφι. Ο μεγάλος Θεός γνωστοποίησε στον βασιλιά όσα πρόκειται να γίνουν στο μέλλον, και το όνειρο είναι αληθινό, και η εξήγησή του αξιόπιστη’ [Δανιήλ 2: 31-36, 44-45].

Μποναμάς

Δεν είναι καθόλου αστείο πράγμα να οδηγείται ένας άρρωστος παραμονές εορτών στο χειρουργείο για τριπλό μπαϊπάς και με έναν ύποπτο όζο στον πνεύμονα. Και δεν υπάρχει καλύτερο Χριστουγεννιάτικο δώρο για τον νέο (κάτω των πενήντα) ασθενή από το να διαβάζει στο πόρισμα της βιοψίας ότι πρόκειται για τελείως καλόηθες εύρημα. Πραγματικός μποναμάς τόσο για τον ίδιο και την οικογένειά του, όσο και για τη θεραπευτική ομάδα που φοβόταν τα χειρότερα. Τώρα η ανάρρωση μπορεί να γίνει με αναπτερωμένο ηθικό, με φτερά στην καρδιά, χωρίς σκιές και αμφιβολίες, και η οικογένεια να καθίσει στο εορταστικό τραπέζι δίχως τον φόβο. Δόξα τω Θεώ!

Ποιά δικαιοσύνη;

Οπωσδήποτε δεν θα μείνει έξω από τις δέλτους της ιστορίας της Τρίτης Εξουσίας στη χώρα μας η σημερινή δικαστική απόφαση προφυλάκισης του Ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ, με το σκεπτικό της «αποτροπής τέλεσης και άλλων κακουργηματικών πράξεων», όπως ακούσαμε. Η γενική εντύπωση από την πορεία της όλης υπόθεσης είναι ότι πρόκειται πράγματι για ένα σκάνδαλο, με πρωταγωνιστές όμως πολιτικά κόμματα και μεγάλα Μέσα Ενημέρωσης, που για δικούς τους σκοπούς (εμπορικές αντιδικίες και διαμάχες, κατάληψη εξουσίας, και Κύριος οίδε τί άλλο) κατασκεύασαν ένα story (όπως λένε στον κόσμο του θεάματος) που θα έπληττε βολικά διάφορες πλευρές (και την εκκλησία). Αναρωτιέμαι τι άλλες ‘κακουργηματικές πράξεις’ θα μπορούσε να διαπράξει ο ηγούμενος. Θα έβρισκε κι άλλη λίμνη για ανταλλαγή; Εδώ διαπιστωμένοι έμποροι ναρκωτικών, παιδεραστές, διαρρήκτες και άλλοι έντιμοι πολίτες, ‘λόγω αμφιβολιών’, αφήνονται ελεύθεροι να συνεχίζουν το θεάρεστο έργο τους. Δεν έχω κανένα θεμιτό ή αθέμιτο συμφέρον από την οποιαδήποτε έκβαση της ‘υπόθεσης του Βατοπαιδίου’, ούτε σχετίζομαι με κανένα από τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, αλλά δεν μπορώ να μη καταγράψω αρνητικά την σπουδή της ελληνικής δικαιοσύνης να προφυλακίσει, παραμονές Χριστουγέννων, έναν Ορθόδοξο ηγούμενο με τελείως σαθρά επιχειρήματα. Θα τρίζουν τα κόκκαλα του Τερτσέτη και του Πολυζωίδη. 
Υ.Γ. Το γεγονός ότι μερικά από τα κανάλια εκφράζονται υπέρ και άλλα κατά της απόφασης τί άλλο δείχνει παρά ότι το παιχνίδι παίζεται μεταξύ τους;

Άσπρες μέρες

Έστω και στην καθαρά μετεωρολογική τους διάσταση, χωρίς οικονομικές προεκτάσεις, τις είδαμε κι αυτές! Μαύρα μάτια κάναμε! Από το πρωί τα αυτοκίνητα που κατέβαιναν από τον Χορτιάτη μας προϊδέαζαν για το τί γίνεται εκεί ψηλά. Μέχρι το μεσημέρι το χιόνι έπεφτε γύρω μας ακόμη και μέσα στην πόλη και είχε πασπαλίσει στέγες και δένδρα. Επιστρέφοντας στο σπίτι μέσα στο χειμερινό--επιτέλους!--τοπίο ακούω στο αυτοκίνητο τα ηχογραφημένα από την εποχή της Αγγλίας ‘Carols from St Johns’, ό,τι καλύτερο σε χορωδιακή μουσική. Πανδαισία.

Σημεία καιρών

Κατεβαίνοντας χθες στην Εγνατία είδα να ετοιμάζονται να ανοίξουν δυο νέα καταστήματα, εκεί που έβλεπα όλο και να αυξάνονται τα κλειστά. Το ένα υπόσχεται να αγοράζει χρυσό σε κάθε μορφή (σε λίγο μήπως θα πουλάμε και τίποτε δόντια;). Το άλλο θα εμπορεύεται ηλεκτρονικά τσιγάρα (δεύτερο στο είδος, αν δεν κάνω λάθος, σε απόσταση μικρότερη από 200 μέτρα από το προηγούμενο). Προφανώς τα φαρμάκια της σύγχρονης εποχής χρειάζονται και τα αντίστοιχα ψηφιακά βοηθήματα για να πάνε κάτω...

Ευχές λειψές

Κρατώ μια ευχετήρια κάρτα από συνάδελφο. ‘Ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος’, γράφει, με φόντο ένα γραφικό χιονισμένο τοπίο. Το χρονικό άλμα με ξαφνιάζει: θα πάμε κατευθείαν στο 2012 χωρίς να σταθούμε στα Χριστούγεννα; Η ερμηνεία μου: το μεγάλο Γεγονός είναι προφανώς ένα εμπόδιο που προσπαθούμε να υπερπηδήσουμε, διότι αλλιώς θα πρέπει υποχρεωτικά και ανεπανόρθωτα να σκοντάψουμε πάνω του. Για καλό μας βέβαια.
     «Ξέρεις, στέλνουμε ευχές και σε μουσουλμάνους», είναι η απάντηση στο ερώτημά μου. Η ‘πολιτική ορθότητα’ της δικαιολογίας μου θυμίζει εκείνο το άχρωμο, άοσμο, άγευστο Αμερικάνικο ‘Season’s Greetings’ που δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά ότι σας θυμηθήκαμε κι εσάς, μέρες που είναι. Έχω την ένστασή μου. Εμείς τις δικές μας ευχές στέλνουμε. Αν κάποιοι θέλουν να τις παρεξηγήσουν ή να τις απορρίψουν, δικαίωμά τους. Όμως το γεγονός που γιορτάζουμε και για το οποίο ευχόμαστε δεν είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο ή η επικείμενη αλλαγή του χρόνου ή η άφιξη ενός ευτραφούς κοκκινοφορεμένου λευκογενειοφόρου (που τον βαφτίσαμε και άγιο...), αλλά η ‘Χριστού γέννα’. Χωρίς διάθεση πρόκλησης ή αντιπαράθεσης με κανέναν, ό,τι κι αν εκείνος πιστεύει ή δεν πιστεύει.
     Καλά Χριστού γέννα!

‘Τα μη βλεπόμενα αιώνια’

Δεν γνωρίζω τι περνούσε από το μυαλό του Christopher Hitchens, του ‘πιο διάσημου αθέου’ στις ΗΠΑ, τις τελευταίες του μέρες [πέθανε χθες]. Ούτε υπάρχει λόγος να κάνω κριτική στις απόψεις και τη ρητορεία του, για την οποία πολλοί τον θαύμασαν, αν και διαβάζοντας τη βιογραφία του σημείωσα ότι από νεαρός διαδηλωτής κατά του πολέμου στο Βιετνάμ έφτασε να είναι θερμός υπέρμαχος της εισβολής του Bush στο Ιράκ. Ωστόσο, μπαίνω στον πειρασμό να αναρωτηθώ πώς βλέπει τα πράγματα και τί θα έγραφε τώρα που βρίσκεται από την άλλη μεριά του φράχτη. Καλό είναι να έχουμε την ελευθερία των πεποιθήσεών μας για ό,τι θέλουμε, αλλά ας αφήνουμε κι ένα ‘περιθώριο ασφαλείας’ για το ενδεχόμενο να πέφτουμε έξω, ιδίως για καταστάσεις που είναι πέρα από τον νοητικό μας έλεγχο. Διότι, αν αυτές αποδειχθούν αιώνιες, θα είναι τότε πολύ αργά για να αλλάξουμε γνώμη.

Αθώα θύματα

Σκεφτόμουν να γράψω κάτι ελαφρό και γλυκανάλατο σήμερα. Διάβασα όμως το παρακάτω απόσπασμα στον ‘Ευάλωτο Θεό’ του μακαριστού επισκόπου Anthony Bloom (Εκδόσεις Εν Πλω), και το βρήκα ιδιαίτερα επίκαιρο:

     ‘Πολλά μπορεί να πει κανείς για την εικόνα της θυσίας και του αθώου θύματος στην Παλαιά Διαθήκη. Το θύμα που προσφέρεται στη θυσία είναι πάντοτε το άμεμπτο, το τελειότερο—για να προετοιμάζεται ο Ισραήλ για την υπέρτατη θυσία του Υιού του Θεού. Αυτό όμως θα πρέπει επίσης να μας βοηθήσει να καταλάβουμε ότι το κακό, το μίσος, όλα τα πονηρά ανθρώπινα πάθη, καταλήγουν πάντα στον πόνο και στον θάνατο του αθώου: άλλος πίνει και οδηγεί και άλλος σκοτώνεται στον δρόμο’.

      Πού βρίσκεται η επικαιρότητα; Αν στο παράδειγμα σκεφθούμε αυτούς που δεν πληρώνουν τις νόμιμες υποχρεώσεις τους από τη μία και αυτούς που καλούνται να πληρώσουν τα ‘έκτακτα’ χαράτσια από την άλλη, ίσως μπορούμε να την εννοήσουμε.

Απλά μαθηματικά

Μου ήρθε πρόσφατα, και νομίζω ότι λέει πολλά, και όχι μόνο στους μαθηματικούς:

"Ο άνθρωπος μοιάζει με κλάσμα όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του και ο παρονομαστής η ιδέα που έχει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. Και όσο ο παρονομαστής διογκώνεται προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν". (ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟϊ)

Διαφάνεια

Γιατί άραγε κάθε τόσο που μας επισκέπτεται η Τρόικα, διαβουλεύεται κεκλεισμένων των θυρών με υπουργούς, γενικούς γραμματείς και άλλους εγχώριους φαρισαίους υποκριτές, κάνει ή δεν κάνει κάποια δήλωση, και μετά από μερικές μέρες εξαγγέλλονται τα αναθεωρημένα ‘πακέτα’ ή απλώς αφήνονται να διαρρεύσουν υπόκωφες φήμες, όπως τα νερά που σιγά-σιγά γλείφουν τον τοίχο, κι εκείνος καταρρέει φαγωμένος όταν έλθει το πλήρωμα του χρόνου; Θα ήταν υπερβολική απαίτηση να γίνονται οι όποιες συζητήσεις μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, να ακούμε και να βλέπουμε ποιος προτείνει τί, να ξέρουμε από πρώτο χέρι αν υπάρχει ή όχι εθνικός αντίλογος με επιχειρήματα και σθένος ή απλώς οι μεν κομίζουν διατάγματα και οι δε τα αποδέχονται εκόντες άκοντες για να τα μεταφράσουν στη συνέχεια σε φορομπηχτικά ελληνικά; Τόσος ντόρος έχει γίνει τελευταία για τη διαφάνεια. Αν υπάρχει κανένας με ηλεκτρονικά ‘κότσια’ εκεί μέσα, ας στήσει τουλάχιστον μια Candid Camera για να μαθευτεί κάποτε η αλήθεια. Έστω και μετά θάνατον. 

‘Ουκ ήν αυτοίς τόπος’

Πέρασα απόψε από την πλατεία Αριστοτέλους. Άλλες χρονιές φιλοξενούσε τις μέρες αυτές ένα δέντρο, ένα καράβι, μια παράσταση της Φάτνης με τους Ποιμένες και τους Μάγους να προσκυνούν τον ‘τεχθέντα Βασιλέα’. Τώρα στεγάζει ένα... παγοδρόμιο. Για λόγους οικονομίας; Λαϊκισμού; Πολιτικής ορθότητας; Απόφασης της 'προοδευτικής' δημοτικής αρχής μας; Όπως και νάχει το πράγμα, όπως τότε ‘ουκ ήν αυτοίς τόπος εν τω καταλύματι’, έτσι και στις μέρες μας. Με κάθε τρόπο λέμε στον Θεό: «Απόστα απ’ εμού, οδούς σου ειδέναι ου βούλομαι». Κι Εκείνος υποτάσσεται στο ελεύθερο θέλημά μας, όπου κι αν μας πηγαίνει αυτό.

Καταναλωτική ιατρική

Είδα πρόσφατα άρρωστο με δύσπνοια που είχε περάσει από συνάδελφο ασκούντα το κλειστό επάγγελμα του ‘συνταγογράφου’ σε μεγάλο κρατικό ταμείο. Κρατούσε στο χέρι τρία τελευταίας κοπής φαρμακευτικά σκευάσματα, που φαίνονταν και στο βιβλιάριό του με την ένδειξη 'χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια'. Εκτός από το ιστορικό και τα κλινικά του ευρήματα είχε και μια αξονική τομογραφία, που ξεκαθάριζε χωρίς αμφιβολία τη διάγνωση: διάμεση πνευμονική ίνωση. «Εύκολη δουλειά», θα μου πείτε. Όχι ακριβώς, μια και έπρεπε να εξηγήσω στον άρρωστο ότι τα φάρμακα που του έδωσε ο συνάδελφος δεν είχαν καμία σχέση με τη νόσο του, δεν μπορούσε να περιμένει κανένα όφελος απ’ αυτά, και θα έπρεπε να τα διακόψει. «Τότε γιατί μου τα έγραψε, γιατρέ;» Έλα ντε!

     Πολλές πιθανές εξηγήσεις θα σήκωνε η υπόθεση. Κακή κλινική εκτίμηση (υπήρχε όμως και η αξονική), επιθυμία να βοηθήσει πάση θυσία τον άρρωστο (έστω και με ανώφελα φάρμακα, ως placebo), κάλυψη της ιατρικής αμηχανίας μπροστά σε μια δύσκολη νόσο («Να μη του δώσω τίποτε;»), πίεση χρόνου που δεν επέτρεπε πολλές διευκρινίσεις. Η ουσία είναι ότι το κόστος των τριών σκευασμάτων είναι πάνω από 150 ευρώ, που βέβαια βγήκαν από την κοινή τσέπη όλων μας. Αν ο συνάδελφος δεν έχει μάθει εδώ και δυο χρόνια ότι η τσέπη αυτή είναι διάτρητη, τότε προφανώς ασκεί την συνταγογραφία σε άλλο πλανήτη. Δυστυχώς.  

Το βλέμμα του φιδιού

Λένε για μερικά φίδια ότι κοιτάζουν στα μάτια το θύμα τους και το καθηλώνουν με το βλέμμα πριν του επιτεθούν. Το ζώο μένει σαν υπνωτισμένο, αδύναμο να αντισταθεί μπροστά στον θανάσιμο κίνδυνο που βλέπει να έρχεται. Κάπως έτσι δείχνουμε να αντιδρούμε ως χώρα σε όσα βλέπουμε να μας έρχονται, σε δέκα μέρες, σε τρεις μήνες ή σε όποιο άλλο χρονικό διάστημα. Λες κι έχουμε πέσει θύματα κι εμείς του υπνωτικού βλέμματος των ‘αγορών’ και των ποικίλων άλλων όφεων και δρακόντων που σαλεύουν στον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο χάρτη έτοιμα να κατασπαράξουν ό,τι βάλει ο αδηφάγος νους τους. Ενώ πιθανώς υπάρχουν λύσεις και στρατηγικές κινήσεις που μπορούν να ελαφρώσουν--σχετικά πάντα--τη θέση μας, περιμένουμε το μοιραίο εντελώς δειλά και άβουλα.

     Διαβάζω π.χ. την πρόταση για ανατίμηση της δραχμής και αποπληρωμή του μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού χρέους σε νέες δραχμές [ΕΔΩ]. Δεν είμαι ειδικός για να την κρίνω. Ωστόσο δεν πιστεύω ότι θα γραφόταν χωρίς να έχει ένα στοιχειώδες λογικό και νομικό έρεισμα. Και απορώ γιατί δεν συζητείται ευρύτερα από τους κρατούντες, έστω ως ένα διαπραγματευτικό χαρτί, ενώ αντίθετα προωθείται η υπαγωγή όλου του χρέους μας στο αγγλικό δίκαιο, κάτι που θα μας στερήσει τη δυνατότητα αυτή. Προφανώς το ‘βλέμμα του φιδιού’ (διάβαζε Μέσα Μαζικής Επικυριαρχίας) έχει κάνει πολύ καλά τη δουλειά του.

Δυστοκία

‘Δημόσια νοσοκομεία αρνήθηκαν να περιθάλψουν ετοιμόγεννες, επειδή δεν είχαν να πληρώσουν!’ Με τον τίτλο αυτό μας ανακοινώνει η Ελευθεροτυπία ακόμη έναν τομέα όπου ‘χάνουμε τη μπάλα’ όταν μας πιάνει ξαφνικά ο αυστηρός ‘οικονομικός’ μας ζήλος. Ο τοκετός είναι μια φυσιολογική διαδικασία, απότοκοι (κυριολεκτικά!) της οποίας είμαστε όλοι μας. Σε πολλές χώρες (π.χ. Βρετανία) καλλιεργείται συστηματικά η συνήθεια του φυσιολογικού τοκετού στο σπίτι, μόνο που εκεί υπάρχουν οικογενειακοί γιατροί εκπαιδευμένοι στη φροντίδα επιτόκων, αλλά κυρίως μαίες που κάνουν αυτή τη δουλειά στο σπίτι, ως μέρος του NHS, χωρίς πρόσθετη αμοιβή. Εδώ έχουμε απομακρυνθεί από την εποχή που ο Κολοκοτρώνης γεννήθηκε κάτω από το δέντρο ενώ τη μάνα του την καταδίωκαν οι Τούρκοι, ή από τις μέρες εκείνες που οι γυναίκες γεννούσαν στο χωράφι για να συνεχίσουν την αγροτική εργασία τους αυθημερόν. Εξάλλου, οι γεννήσεις έχουν πέσει τόσο στη χώρα μας που κάθε μέτρο που θα ενθάρρυνε (και θα ελάφρωνε) τις επίτοκες μητέρες θα έπρεπε να έχει χαρακτήρα εθνικής επιταγής. Και βέβαια έχει κόστος η νοσοκομειακή φροντίδα, είτε για αρρώστια είτε για τοκετό, φυσιολογικό ή επιπεπλεγμένο. Στις γέννες όμως θα δείξει το κράτος την τσιγγουνιά του, όταν από κάθε άλλη πλευρά χάνει ή σπαταλάει δισεκατομμύρια; 

Το έθνος να λυπάστε

Το σκίτσο είναι του ΚΥΡ από το προχθεσινό ΒΗΜΑ. Μου άρεσε ιδιαίτερα το κείμενο του Χαλίλ Γκιμπράν, και το παραθέτω στη συνέχεια.

«Το έθνος να λυπάστε αν φορεί ένδυμα που δεν το ύφανε.
Ψωμί αν τρώει, αλλά όχι απ’ τη σοδειά του.
Κρασί αν πίνει, αλλά όχι από το πατητήρι του.
Το έθνος να λυπάστε που δεν υψώνει τη φωνή παρά μονάχα στην πομπή της κηδείας.
Που δεν συμφιλιώνεται παρά μονάχα μέσα στα ερείπιά του.
Που δεν επαναστατεί παρά μονάχα σαν βρεθεί ο λαιμός του ανάμεσα στο σπαθί και την πέτρα.
Το έθνος να λυπάστε που έχει αλεπού για πολιτικό, απατεώνα για φιλόσοφο, μπαλώματα και απομιμήσεις είναι η τέχνη του.
Το έθνος να λυπάστε που έχει σοφούς από χρόνια βουβαμένους».

Χαλίλ Γκιμπράν, Ο Κήπος του Προφήτη (1923).

Συγκύπτουσα

Κάθε φορά που διαβάζω ή ακούω το σημερινό ευαγγέλιο, στο μυαλό μου έρχεται η κυρα-Μαρίτσα. Τη γνωρίσαμε υπερήλικη στον Άγιο Νικόλαο του Κάρδιφ πριν είκοσι χρόνια. Ήταν ‘μη δυναμένη ανακύψαι εις το παντελές’, αλλά δεν έλειπε από καμιά ακολουθία στο ναό, κι ας έμενε σε πόλη που απείχε κάπου μια ώρα με τη συγκοινωνία, και με τα πόδια. Κύπρια στην καταγωγή, χήρα από τα νιάτα της, ερχόταν διπλωμένη σε ορθή γωνία και υποβασταζόμενη από τη βακτηρία της, όταν δεν την έφερνε κάποιος με το αυτοκίνητο. Ζούσε μόνη της, ταπεινά αλλά με αξιοπρέπεια, όσο μπορούσε να αυτοεξυπηρετείται. Μάθαμε ότι εξεδήμησε μερικά χρόνια μετά που είχαμε φύγει από την Ουαλία. Τώρα ‘ουκ αφίσταται από του ιερού, ημέρας και νυκτός’. Αιωνία η μνήμη της.

Δονκιχωτισμοί

‘Ταμείο-γίγας με νανοσυντάξεις’, διαβάζω προχθές στον Αγγελιοφόρο. Και θυμάμαι ένα επεισόδιο από τον μακροσκελέστατο ‘Δον Κιχώτη’ του Μιγκέλ Θερβάντες, όπου ο Σάντσο Πάντσα καλείται να εκτελέσει χρέη δικαστή, ως κυβερνήτης του φανταστικού νησιού της Μπαραταρία, σε μια φάρσα που έχουν σκηνοθετήσει κάποιοι φίλοι του. Έρχεται κάποιος και καταγγέλλει ένα ράφτη ότι του έκλεψε το ύφασμα που του έδωσε. «Τον ρώτησα αν μπορούσε να μου ράψει ένα πανωφόρι», λέει. «Μου απάντησε καταφατικά με τόσο ζήλο, που φοβήθηκα ότι θέλει να με ξεγελάσει, οπότε τον ρώτησα αν μπορεί με το ίδιο ύφασμα να ράψει δυο πανωφόρια. Όταν μου απάντησε ‘Ναι’, τον ρώτησα για τρία, στη συνέχεια για τέσσερα, και τελικά συμφωνήσαμε στα εφτά, και νά τι μου έφερε», και παρουσιάζει εφτά μικροσκοπικά πανωφόρια. Απολογούμενος ο ράφτης λέει ότι ο πελάτης δεν έβαλε ποτέ θέμα μεγέθους, παρά μόνο ρωτούσε συνεχώς για όλο και περισσότερα πανωφόρια. «Όσα συμφωνήσαμε, τόσα του έφτιαξα», είναι το συμπέρασμα. Ο πρακτικός Σάντσο λύνει τη διαφορά: ο ράφτης χάνει τα ραφτικά και ο πελάτης το ύφασμα. 
     Κάπως έτσι φαίνεται ότι θα γίνει και με το Ταμείο-μαμούθ: Το κεφάλαιο που έχει συσσωρευθεί τόσα χρόνια θα χαθεί, ενώ αυτό που θα παίρνουν οι συνταξιούχοι θα είναι μισή μερίδα ο καθένας.